تکرار مسیر آینده در نظام بانکی

به گزارش رصد روز، بیش از یک ماه از تصمیم بانک مرکزی برای لغو مجوز بانک آینده و ادغام آن در بانک ملی می‌گذرد؛ تصمیمی که دیرهنگام اما ناگزیر توصیف شد و نخستین روز آبان ۱۴۰۴ نقطه‌ای بود که رسماً «آینده» از نقشه شبکه بانکی ایران حذف شد.

با این حال، تجربه بانک آینده تنها یک پرونده مجزا نیست؛ نشانه‌ای است از فشار ساختاری بر شبکه بانکی و از واقعیتی که مسئولان بانک مرکزی نیز بارها درباره آن هشدار داده‌اند: فهرست بانک‌های ناتراز و زیان‌ده بسیار طولانی‌تر از یک نام است.

تابناک در همین فضای خبری مرتبط با بانک های ناتراز، یک نظرسنجی برگزار کرد تا «از نگاه مردم» پنج بانک ناتراز دارای بدترین عملکرد مشخص شوند. حدود ۳۲ هزار نفر در این نظرسنجی مشارکت کردند و نتیجه نهایی، تصویری نسبتاً شفاف از برداشت افکار عمومی ارائه داد.

سپه ۳۶.۳۲ درصد، ملل ۱۸.۹۹ درصد، سرمایه ۱۷.۰۵ درصد، ایران‌زمین ۱۴.۳۸ درصد و دی ۱۳.۲۶ درصد.

اما همین نتایج، در لایه تحلیلی، یک نکته مهم را روشن می‌کند: ماهیت ناترازی در این پنج بانک، یکسان نیست.

بانک سپه تنها بانک دولتی این فهرست است و به دلیل سابقه ادغام پنج بانک نظامی در سال‌های گذشته و بار سنگین تسهیلات تکلیفی در لوایح بودجه، با نوعی ناترازی «ساختاری – سیاست‌گذاری» مواجه است؛ نه لزوماً ناترازی ناشی از الگوی کسب‌وکاری نادرست. بنابراین، رأی بالای سپه در این نظرسنجی بیشتر بیانگر ادراک عمومی از عملکرد بانک ادغامی است تا الزاماً کیفیت مدیریت فعلی آن.

اما وضعیت در میان چهار بانک خصوصی تصویری متفاوت دارد؛ جایی که مؤسسه ملل در صدر رأی منفی مردم قرار گرفته است. ناترازی و زیان‌دهی این مؤسسه در سال گذشته به حدی تشدید شد که بانک مرکزی با استناد به ماده ۳۰ قانون جدید بانک مرکزی، اقدام به برکناری هیئت‌مدیره ملل و تشکیل هیئت سرپرستی کرد؛ اقدامی که تنها در موارد بحران عمیق نقدینگی و ناترازی اجرایی می‌شود. فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، مهلت یک‌ساله برای اصلاحات تعیین کرده و صریحاً اعلام کرده است که در صورت ناکامی این اصلاحات، «گزیر» در انتظار مؤسسه ملل خواهد بود؛ همان فرایندی که بانک آینده را به پایان مسیر رساند.

در جایگاه سوم و چهارم این فهرست، نام بانک سرمایه و بانک ایران‌زمین دیده می‌شود؛ دو بانکی که سال‌هاست در گزارش‌های نظارتی به‌عنوان پرونده‌های پرریسک معرفی می‌شوند.

به‌ویژه ایران‌زمین که بیش از یک سال است با هیئت سرپرستی اداره می‌شود و روند زیان‌دهی آن به طور کامل مهار نشده است. همین استمرار مدیریت موقت، نوعی ابهام ایجاد کرده و پرسش‌های جدی درباره سرانجام آن مطرح است؛ اینکه آیا این بانک نیز به سرنوشت آینده نزدیک می‌شود یا مسیر بازسازی دیگری برای آن در نظر گرفته خواهد شد.

بانک دی، دیگر عضو این فهرست، سهم ۱۳ درصدی از رأی منفی مردم را به خود اختصاص داده است. این بانک نیز طی سال‌های گذشته با چالش‌هایی در حوزه دارایی‌های مشکوک‌الوصول، کسری نقدینگی و مشکلات ساختاری سرمایه و ناترازی و زیان دهی روبه‌رو بوده است و نامش تقریباً در تمام فهرست‌های ناتراز تکرار شده است.

در مجموع نظرسنجی تابناک اگرچه یک داده افکارسنجی است، اما به‌عنوان شاخصی از برداشت عمومی، یک پیام روشن دارد: کاربران از شبکه بانکی انتظار مداخله شفاف، زودهنگام و بدون ملاحظه دارند؛ مداخله‌ای که در مورد بانک آینده دیر انجام شد.

اکنون پرسش کلیدی این است: آیا فرایند بازسازی و نظارت سخت‌گیرانه که امروز از ملل و ایران‌زمین آغاز شده، به سایر بانک‌های پرریسک نیز تسری می‌یابد؟ و مهم‌تر اینکه نسخه «آینده» در انتظار کدام یک از این بانک‌هاست؟

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید