تناقض آماری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و گمرک!
آمار ارائه شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی و گمرک حدود چهار میلیون و 402 هزار تن از نظر حجم و حدود یک میلیارد و 300 میلیون تومان از لحاظ ارزش اختلاف دارند.
آمار ارائه شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی و گمرک حدود چهار میلیون و 402 هزار تن از نظر حجم و حدود یک میلیارد و 300 میلیون تومان از لحاظ ارزش اختلاف دارند.
به گزارش رصد روز، صنعت پتروشیمی ایران به عنوان یکی از ارزآورترین صنایع کشور، با چالش کاهش صادرات روبه‌رو است. این در حالی است که مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی از کاهش صادرات صنعت پتروشیمی سخن به میان نیاورده و از رشد چشمگیر صنعت صحبت کرده است.
حسن عباس‌زاده، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی، در نشست خبری روز چهارشنبه ۱۲ شهریور، عنوان کرد: «صنعت پتروشیمی در یک سال گذشته با رشد چشم‌گیری همراه بوده است. خوشبختانه با وجود حوادث اخیر در کشور، کاهش قابل توجهی در تولید این صنعت رخ نداد. از ابتدای امسال تا پایان مرداد، ۳۲ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید شده است که از این مقدار، ۱۳ میلیون تن به ارزش ۵.۵ میلیارد دلار صادر و هفت میلیون تن به ارزش چهار میلیارد دلار در بازار داخلی به فروش رسیده است.»
در حالی مدیرعامل شرکت پتروشیمی بر رشد این صنعت و افزایش صادرات پتروشیمی‌ها تاکید می‌کند که آمار گمرک از کاهش صادرات پتروشیمی‌ها حکایت دارد.
مطابق آمار گمرک در چهارماه نخست سال جاری، میزان صادرات محصولات پتروشیمی به ۱۷ میلیون و ۴۰۲ هزار تن و ارزشی معادل ۶ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار رسیده است. این ارقام در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از کاهش ۸.۳۰ درصدی در وزن و ۱۰.۲۲ درصدی در ارزش صادرات پتروشیمی نشان دارد.
آمار سال گذشته نشان می‌دهد که در چهار ماهه نخست ۱۴۰۳، ارزش صادرات غیرنفتی کشور حدود ۱۷.۵ میلیارد دلار و صادرات پتروشیمی معادل ۱۸ میلیون و ۸۴۶ هزار تن به ارزش هفت میلیارد و ۵۹۸ میلیون دلار بوده است. مقایسه این ارقام با سال جاری بیانگر کاهش ۱.۴۴۴ میلیون تنی در وزن و ۷۰۴ میلیون دلاری در ارزش صادرات پتروشیمی است.
با توجه به آمار موجود باید گفت مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، میزان صادرات پتروشیمی‌ها در چهار ماهه نخست سال جاری را کمتر از آمار گمرک دانسته است. با این حال، او با وجود آگاهی نسبت به کاهش چشمگیر صادرات پتروشیمی‌ها، صحبتی از کاهش صادرات عنوان نمی‌کند و از رشد چشمگیر صنعت پتروشیمی سخن به میان آورده است.
با این حال اختلاف آمار ارائه‌شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی و گمرک حدود چهار میلیون و ۴۰۲ هزار تن از نظر حجم و حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار از لحاظ ارزش است.
وضعیت آمار تجاری سه‌ماهه پتروشیمی‌ها نیز وضعیت کاهش صادرات آنها را بار دیگر نشان می‌داد. در سه‌ماهه نخست سال جاری، صادرات محصولات پتروشیمی ایران با کاهش چشم‌گیری مواجه شد.
مطابق گزارش منتشرشده از وضعیت تراز تجاری سه ماهه اول سال جاری توسط گمرک، در این مدت ۱۱ میلیون و ۱۳۳ هزار تن کالای پتروشیمی به ارزش چهار میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار صادر شده است که به لحاظ وزن ۲۸.۷ درصد و از نظر ارزش ۲۴.۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
این ارقام در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، نشان‌دهنده کاهش ۲۸.۷ درصدی در وزن و ۲۴.۵ درصدی در ارزش دلاری صادرات است.
حال نیاز است که چرایی کاهش صادرات محصولات پتروشیمی و البته آینده صادرات این صنعت بررسی شود.
یکی از مهم‌ترین معضلات فعلی صنعت پتروشیمی کشور، کمبود خوراک است. به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این مشکل سبب شده حدود ۲۲ درصد ظرفیت واحدهای پتروشیمی کشور بلااستفاده باقی بماند.
این ظرفیت بلااستفاده، نه‌تنها به کاهش تولید داخلی منجر شده بلکه در نهایت بر صادرات نیز تاثیر گذاشته است؛ مساله‌ای که آمارهای رسمی گمرک نیز آن را تایید می‌کند. کاهش تولید و صادرات پتروشیمی، در شرایطی رخ می‌دهد که این صنعت یکی از اصلی‌ترین منابع ارزآوری کشور به شمار می‌رود.
از سوی دیگر، تکمیل‌نشدن زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی فشار مضاعفی بر وضعیت صادرات وارد کرده است. بسیاری از مجتمع‌های پتروشیمی ایران همچنان به تولید محصولات پایه‌ای نظیر متانول و اوره متمرکز هستند؛ محصولاتی که ارزش افزوده پایینی دارند و بازار جهانی آنها نیز به سمت اشباع پیش می‌رود.
این در حالی است که حرکت به سمت تولید محصولات متنوع‌تر و پیچیده‌تر با ارزش افزوده بالاتر می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای جهانی تثبیت و حتی تقویت کند. در واقع، اگر کشور بتواند از محدودیت تولید مواد خام عبور کرده و به سمت تکمیل زنجیره ارزش حرکت کند، امکان استفاده از فرصت‌های صادراتی در بخش‌هایی که هنوز بازار جهانی اشباع نشده وجود دارد. این مسیر می‌تواند به‌ویژه در شرایط تحریمی به‌عنوان یک مزیت استراتژیک عمل کند.
وضعیت کنونی صادرات پتروشیمی ایران نشان می‌دهد که تنوع بازار به دلیل تحریم بودن ایران به‌شدت محدود است. بخش عمده محصولات پتروشیمی ایران، مشابه نفت خام، به مقصد چین صادر می‌شود. این تمرکز بیش از حد بر بازار چین خود مشکلات جدی ایجاد کرده است.
از یک سو، چین با توسعه صنایع پتروشیمی داخلی و سرمایه‌گذاری در تولید محصولات با ارزش افزوده، نیاز خود به واردات را به‌تدریج کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، چین سیاست خرید نفت ارزان‌تر و تامین خوراک داخلی برای تولید محصولات پیچیده‌تر را در پیش گرفته است. این روند موجب می‌شود که صادرات محصولات پتروشیمی ایران به چین، به‌عنوان مهم‌ترین مشتری، با خطر کاهش جدی روبه‌رو شود.
ابعاد این بحران در صورتی پیچیده‌تر می‌شود که سناریوی فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» یا همان اسنپ‌بک عملیاتی شود. در چنین شرایطی، بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند فشارهای تازه‌ای بر صادرات پتروشیمی ایران وارد کند.
تجربه تحریم‌های پیشین نشان داده است که محدودیت‌های بین‌المللی به‌طور مستقیم بر کاهش مشتریان و دشوارتر شدن انتقال مالی اثرگذار است. بنابراین، در صورت فعال‌شدن مکانیسم ماشه، احتمال آن وجود دارد که صادرات پتروشیمی کشور بار دیگر با افت چشمگیر مواجه شده و سهم ایران از بازار جهانی بیش از گذشته تضعیف شود.
حسین سلاح‌ورزی، عضو هیات‌مدیره شرکت بازرگانی پتروشیمی، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر مکانیسم ماشه فعال شود، صادرات پتروشیمی ایران پنج تا هشت میلیون تن کاهش می‌یابد. تخفیف‌های پنج تا ۱۰ درصدی روی متانول و اوره اجتناب‌ناپذیر است. سه تا پنج میلیارد دلار درآمد ارزی از دست می‌رود.»
مجموع همه این عوامل نشان می‌دهد که افت صادرات محصولات پتروشیمی در سایه مشکلات داخلی و خارجی، آینده این صنعت را تهدید می‌کند. این مشکلات، در صورت تداوم و تشدید تحریم‌ها، می‌تواند روند ارزآوری این صنعت کلیدی را بیش از پیش مختل کند.
در چنین شرایطی نیاز است که شرکت‌های متولی توسعه این صنعت ازجمله شرکت ملی صنایع پتروشیمی، شرکت ملی گاز ایران، شرکت بازرگانی پتروشیمی و… هرچه سریع‌تر اقدامات لازم را انجام دهند چراکه کاهش ارزآوری این صنعت، می‌تواند بر منابع ارزی فشار مضاعف وارد کند و به تورم سمت عرضه دامن بزند. موضوعی که صرفا نه خود پتروشیمی‌ها، بلکه کل کشور را درگیر می‌کند.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
