شاخص کل بورس تهران مرداد ۱۴۰۲ را با ریزش آغاز کرد، به طوری که در پایان معاملات، شاخص کل ۶ هزار و ۱۸۹ واحد معادل ۰.۳۱ درصد نسبت به روز شنبه پایین‌تر ایستاد و به سطح یک میلیون و ۹۷۶ هزار و ۹۴۴ واحدی رسید.
اما یکی از سوالات اصلی این است که آیا بورس به مدار صعودی بازمی گردد؟
سایه ریسک ها بر سر بورس
هابیل خاوری، کارشناس بازار سرمایه در این رابطه به اقتصاد ۲۴ گفت: بازار سرمایه تک عاملی نیست که ریزش‌های اخیر را به نامه‌ای یا عاملی ربط دهیم و متغیر‌های دیگر را کنار بگذاریم.
وی افزود: بخش‌هایی از بازار سرمایه همانند اقتصاد کشور دستوری است؛ از نامه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بگیرید تا قیمت گذاری دستوری، عرضه خودرو در بورس کالا و… و این مهم، همیشه به عنوان یک ریسک سیستماتیک مطرح بوده است. اینکه بخواهیم یک طرفه قضاوت کنیم و همه تقصیرات را گردن شخص یا جایی بیندازیم دور از انصاف است؛ اما در مقابل اگر وزنی نسبت به آن قرار دهیم کمی از هیجانات سهامدار کاهش می‌یابد.
سهامداران خرد بی توجه به تحلیل‌های بنیادی سهام
«بازار سرمایه این روز‌ها شرطی شده و به دنبال خبر است و سهامداران به ارزندگی سهم‌ها توجهی نمی‌کنند.» خاوری با ذکر این مطلب ادامه داد: واقعیت این است که از سال ۱۳۹۸ به بعد، بورس تهران فاند محور نیست و به فاندامنتال و تحلیل بنیادی یکسری از نماد‌ها و ارزش شرکت‌ها توجهی نمی‌کند.
این کارشناس بازار سرمایه در تشریح این موضوع ادامه داد: اجماع تحلیلگران در سال ۱۳۹۹ بر این بود که بورس ارزنده و پایین‌تر از ارزش واقعی است و فاکتور‌های اثرگذار مثبتی در بازار سرمایه وجود دارد؛ ولی هر روز بازار منفی می‌شد و مسیر خود را می‌رفت. از طرفی پیش از ریزش، بورس حباب وار بالا می‌رفت و کسی نگران نبود. به عبارت بهتر، بازار سرمایه مسیر خود را طی می‌کند و کاری به حرف کسی ندارد.
سریع‌ترین ریزش بورس در دو ماه اخیر رخ داد
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، یکی از عوامل اثرگذاری که باعث شده نوسانات بورس این روز‌ها بسیار شدید شود، اثرگذاری فضای مجازی روی معاملات است. هرچند این نوسانات ذات بازار است و همیشه بوده؛ ولی به این شدت نبوده؛ به طوری که از اردیبهشت ماه امسال تاکنون، سریع‌ترین ریزش بازار سرمایه اتفاق افتاده است.
خاوری دلیل این موضوع را «امنیت سرمایه گذاری» عنوان کرد و افزود: سازمان بورس به عنوان متولی بازار و نهادی که باید سیاست‌های شورایعالی بورس را اجرا کند وظیفه خود را به درستی انجام نداده است. البته هجمه وارد کردن به سازمان بورس در جهت اینکه بازار را مثبت یا منفی کند، کار اشتباهی است. همیشه در شرایط منفی بازار سرمایه، گلایه‌ها و شکایت‌های سهامداران شروع می‌شود مبنی بر اینکه سازمان بورس از بازار حمایت کند؛ در حالی که این مطالبه مجوزی برای دخالت سازمان در بورس و دستوری بودن بازار است.
بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه «مطالبه بحق منِ تحلیلگر و فعال قدیمی بورس تهران باید ابزارسازی صحیح در بازار باشد؛ ولی متاسفانه در حال حاضر ابزار‌های خاصی برای پوشش ریسک نداریم»، گفت: نیازی نیست منِ سهامدار، خودم را درگیر نوسانات شدید کنم وقتی می‌دانم ابزاری وجود دارد که می‌توانم ریسک خود را با آن پوشش بدهم و به حداقل برسانم.
خاوری ادامه داد: در حالی به سهامداران خرد توصیه می‌کنند که سرمایه گذاری غیرمستقیم در صندوق‌ها کنند که بررسی این صندوق‌ها نشان می‌دهد پرتفو‌هایی تشکیل داده اند که ضرر و زیان‌های بسیار سنگینی به وجود آورده است؛ این مطلب به این معناست که خود صندوق‌ها هم ابزاری برای پوشش ریسکشان ندارند. از طرفی تامین مالی این صندوق‌ها نیز از بازار سرمایه است؛ یعنی ما پول‌ها را در بازار سرمایه از این جیب به آن جیب می‌کنیم. حجم سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس آلمان یا سوسیس و اتریش خیلی بیشتر از سرمایه گذاری مستقیم است؛ ولی متاسفانه با فرهنگسازی اشتباه خیلی از مردم با بازار درگیر شدند، ولی ابزاری نیست. به طور مثال، جامعه سهامدار خرد ما هنوز با اوراق تبعی آشنا نیست.
چرا کاسه، کوزه‌ها بر سر سهامداران خرد شکسته می‌شود؟
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به صحبت‌های رئیس سازمان بورس مبنی بر اینکه «بخشی از هیجانات بازار به آموزش ندیده‌های بازار و سهامداران حقیقی بازمی گردد»، گفت: سازمان بورس متولی بازار است، آیا نباید فکری به حال سهامدار خرد هیجانی باید بکند؟ آیا نباید فرهنگسازی کند؟ چرا همه کاسه و کوزه‌ها را بر سر سهامداران خرد می‌شکنند؟
خاوری ادامه داد: مطالبات ما باید مطالباتی باشد که در جهت یکسری ابزارسازی‌ها برای دو طرفه شدن بازار سرمایه باشد؛ حالا یا فروش تعهدی در آن ایجاد شود یا اینکه برای اوراق تبعی روی تمام شرکت‌ها کوچک و بزرگ الزام وجود داشته باشد تا خیال منِ سهامدار راحت باشد از اینکه فضای بازار سرمایه فضایی شده که می‌توانم روی آن سرمایه گذاری کنم این در حالی است که در حال حاضر تکلیف بازار مشخص نیست.
هشدار نسبت به تحلیل های مغرضانه
این کارشناس بازار سرمایه با هشدار نسبت به تحلیل‌های مغرضانه تحلیلگران بورسی به اقتصاد ۲۴ گفت: برخی تحلیل‌هایی که در فضای بازار سرمایه ارائه می‌شود، مغرضانه است و با نیم نگاهی به سبدِ سهام خود تحلیلگر.
خاوری ادامه داد: اگر تحلیلگری در این روز‌ها در خصوص بازار منفی صحبت می‌کند، با چنین ذهنیتی روبرو است که بازار پایین‌تر می‌آید و وجه نقد خود را پایین‌تر می‌خرد؛ ولی اگر سهام داشته باشد به هر چیزی چنگ می‌اندازد تا بازار را مثبت نشان دهد تا حداقل کسانی که دنباله رو او هستند، فروشنده نباشند و آرامشی در بازار ایجاد کند.
محدوده استراحت شاخص کل بورس تهران
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوال اقتصاد ۲۴ مبنی بر اینکه کانال استراحت شاخص کل کجاست؟ گفت: محدوده‌ای که شاخص کل بورس می‌تواند در آنجا مقداری به آرامش برسد و اثرات پالس اخبار منفی خنثی شود در محدوده یک میلیون و ۷۴۸ هزار واحد تا یک میلیون و ۸۵۰ هزار واحد است؛ هرچند منِ نوعی به دنبال این هستم که بازار سرمایه از امروز صعودی شارپی داشته باشد تا ضرر و زیانم جبران شود.
خاوری خاطرنشان کرد: زمانی برای ریکاوری شدن ریزش و بازگشت اطمینانی لازم است. احتمالا اوایل پاییز یعنی مهر و آبان می‌توانیم مجدد شاهد چرخشی در بازار باشیم. البته این صعود در گرو این است که شرایط کشور از نظر سیاسی و اخبار و حواشی همین روال را طی کند یعنی اتفاق سیاسی خاصی رخ ندهد و در مورد سیاست‌های کلی هم اتفاق خاصی نیفتد. احتمالا می‌توانیم در آن برهه شاهد یک چرخش مجدد باشیم. این روند، یک روند صعودی پرقدرت‌تر نسبت به روند سال گذشته است تا حداقل بخشی از زیان سبد سهامدارانی که عمدتا هم زیان کردند را جبران کند.
