آینده متلاطم فولاد: جزر و مد ژئوپلیتیک، تحریم‌ها و رقابت برای بقا

صنعت فولاد جهانی همچنین با چالش ظرفیت مازاد دست‌وپنجه نرم می‌کند. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تخمین می‌زند که این ظرفیت می‌تواند در سال ۲۰۲۵ میلادی تا ۶.۷ درصد (معادل ۱۶۵ میلیون تن متریک) افزایش یابد. این مازاد ظرفیت که بخشی از آن ناشی از یارانه‌ها در چین، کشورهای آ‌سه‌آن (ASEAN) و منطقه منا (MENA: Middle East and North Africa)  است، قیمت‌ها و سودآوری را کاهش می‌دهد و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کربن‌زدایی را دشوار می‌سازد. پیشرفت نامتوازن در تولید فولاد سبز، که به دلیل دسترسی محدود به انرژی‌های تجدیدپذیر و سنگ‌آهن با عیار بالا با مشکل مواجه است، ممکن است به تغییراتی در الگوهای تولید و تجارت منجر شود و مناطق دارای دسترسی بهتر به مواد اولیه و فناوری‌های سبز را ترجیح دهد.

بازآرایی‌های ژئوپلیتیکی از طریق رقابت‌های استراتژیک بر سر مواد اولیه نیز بر زنجیره تأمین فولاد تأثیر می‌گذارند. کشورها برای نفوذ بر تأمین‌کنندگان سنگ‌آهن در برزیل، گینه و استرالیا در حال رقابت هستند، درحالی‌که منابع سوختی مانند زغال‌سنگ کک‌شو روسیه و هیدروژن عربستان سعودی به دارایی‌های ژئوپلیتیکی تبدیل می‌شوند. این رقابت با ملی‌گرایی اقتصادی و سیاست‌های تجاریِ در حال تحول تشدید می‌شود که ممکن است زنجیره تأمین جهانی را تکه‌تکه کند و هزینه‌ها و ریسک‌ها را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان فولاد افزایش دهد.

صنعت فولاد اروپا، علی‌رغم چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای انرژی و رشد اقتصادی کند، انتظار می‌رود از طریق افزایش هزینه‌های دفاعی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، فرصت‌های رشدی را پیدا کند. کمیسیون اروپا به‌طور فعال در حال به‌روزرسانی اقدامات دفاع تجاری است و برنامه‌ریزی برای یک ابزار حفاظت تجاری جدید و قوی‌تر را دارد تا اواسط سال ۲۰۲۶ میلادی جایگزین سهمیه‌های تعرفه‌ای موجود شود این اقدامات با هدف محافظت از بازار فولاد اتحادیه اروپا در برابر ظرفیت مازاد جهانی و اقدامات تجاری ناعادلانه و حمایت از تولیدکنندگان داخلی در یک محیط ژئوپلیتیکی پرتلاطم انجام می‌شوند. تأثیر متقابل تحریم‌ها، منازعات منطقه‌ای و تغییرات ژئوپلیتیکی احتمالاً گذار به سمت فولاد سبز را تسریع خواهد کرد، زیرا چارچوب‌های نظارتی مانند مکانیسم تنظیم کربن مرزی (CBAM) اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۶ میلادی به‌طور کامل اجرایی می‌شوند. انتظار می‌رود CBAM با ترجیح دادن محصولات فولادی با ردپای کربن کمتر، جریان‌های واردات را تغییر دهد و مزیت‌های رقابتی به تأمین‌کنندگان از مناطقی مانند ترکیه و منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) اعطا کند. بااین‌حال، نگرانی‌هایی در مورد دور زدن قوانین و جابه‌جایی منابع (resource shuffling) وجود دارد که می‌تواند اجرای قوانین و ثبات بازار را پیچیده کند.

در مجموع، آینده زنجیره تأمین فولاد توسط شبکه‌ای پیچیده از تحریم‌هایی که محدودیت‌های تجاری را تشدید می‌کنند، منازعات منطقه‌ای که مسیرهای تأمین را مختل می‌سازند و بازآرایی‌های ژئوپلیتیکی که حمایت‌گرایی و رقابت برای منابع را هدایت می‌کنند، شکل خواهد گرفت. این نیروها باعث تغییرات قابل‌توجهی در جریان‌های تجاری، قیمت‌گذاری و الگوهای تولید می‌شوند که پیامدهایی برای دسترسی جهانی به فولاد، سودآوری صنعت و سرعت تلاش‌های کربن‌زدایی تا سال ۲۰۳۰ میلادی و فراتر از آن خواهد داشت. این چشم‌انداز، نه‌تنها برای سیاست‌گذاران و مدیران ارشد صنعت فولاد، بلکه برای تمام ذی‌نفعان اقتصاد جهانی، نیازمند درکی عمیق و استراتژی‌های هوشمندانه است.

منابع:

https://gmk.center/en/news/the-eu-should-tighten-sanctions-on-russian-iron-andsteel-products-metinvest/

https://www.oliverwyman.com/our-expertise/insights/2025/may/navigate-growth-ineuropean-steel-amid-defense-spend-boost.html

https://ww.theassay.com/articles/feature-story/us-steel-decision-adds-to-geopolitical-challenges-for-steel-and-iron-ore/

https://wwwoecd.org/en/publications/2025/05/oecd-steel-outlook-2025_bf2b6109.html

https://wwwmayerbrown.com/en/insights/publications/2025/03/10-key-takeaways-of-the-european-steel-and-metals-action-plan

https://blogtatanexarc.com/da/steel-industry-roadmap-in-2025-policies-trends-and-innovations