سید پوریا اصل مهاجری، کارشناس برق هم میزان مصرف ما در این حوزه را حتی نسبت به سال‌های قبل کمتر دانسته و می‌گوید: «امسال بسیاری از مراکز همچون دانشگاه‌ها و مدارس که در سال‌های گذشته باز بوده‌اند، بسته هستند و حال ممکن است سیستم گرمایشی‌شا...
به گزارش رصد روز ، برخی منابع خبری مدعی شده‌اند «یکی از کلیدهای کمبود ناگهانی گاز حتی برای تولید برق مورد نیاز معابر عمومی پایتخت را می‌توان در افزایش ناگهانی ارزش بیت کوین یافت.» این ادعا را نمی توان پذیرفت اما کارشناسان معتقدند کارگاه هایی به شکل غیرمجاز نسبت به زراعت بیت کوین اقدام کرده‌اند که برق بسیاری مصرف می‌کنند و اخیرا وزارت نیرو اعلام کرده ۳۰۰ مگاوات از این کارگاه‌های غیرقانونی کشف شده‌اند.
روزنامه «رسالت» در ادامه نوشت: وجود این کارگاه های غیرمجاز نگران‌کننده است، به این دلیل که می‌گویند «تولید هر بیت کوین معادل مصرف سالانه ۲۴ خانه در تهران برق مصرف می‌کند یا معادل مصرف برق یک خانه در تهران به مدت ۲۴ سال» (۱)، «بیت‌کوین شبکه‌ای از کامپیوترها و دستگاه‌هایی است که در سرتاسر دنیا وجود دارد و اصطلاحا به نام ماینر یا استخراج‌کننده شناخته می‌شوند و تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بیت‌کوین جدید بر عهده ماینرها یا همان استخراج‌کنندگان بیت‌کوین است. ماینرها هستند که شبکه بیت‌کوین را پایدار نگه داشته‌اند و دستگاه‌های آنها برای کار کردن، برق زیادی مصرف می‌کنند، اما چه دلیلی دارد ماینرها مبالغ زیادی برای خرید دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین و برق هزینه کنند؟ پاسخ در یک کلمه خلاصه می‌شود: کسب درآمد. استخراج بیت‌کوین یک صنعت چندمیلیارد دلاری در دنیاست. با رشد قیمت بیت‌کوین در سال‌های اخیر، افراد زیادی برای استخراج ارز هجوم آورده‌اند. در ایران نیز به دلیل قیمت پایین برق، هزینه استخراج بیت‌کوین کمتر از برخی کشورهای دنیاست. به همین خاطر در مدتی محدود، مزارع استخراج بیت‌کوین زیادی با برق کشاورزی، برق صنعتی و … راه‌اندازی شده است.» (۲)
مشکل کجاست؟
سال قبل قرار بود تعرفه‌ای برای استخراج‌کنندگان بیت کوین وضع شود تا نه‌فقط از هزینه تولید آن بلکه از فشار بر شبکه‌های برق نیز کاسته شود اما ظاهرا این اقدام عملی نشد. البته طی روزهای قبل مسئولین تأکیدشان بر این بود که مصرف بالای گاز، سوخت نیروگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده است و از آنجا که نیروگاه‌ها نمی‌توانند بدون سوخت بمانند از مازوت استفاده می‌شود و برای کمتر سوزاندن مازوت، باید شاهد خاموشی‌های گسترده بود.
عیسی کلانتری نیز به شکل علنی اعلام کرد: «برخی نیروگاه‌ها مشکل سوخت دارند بنابراین مجبورند برای تولید برق از مازوت استفاده کنند در غیر این‌صورت مجبوریم قطعی برق را تحمل کنیم.» این سخن یعنی بین بد و بدتر باید یکی را انتخاب کرد! اما در شرایطی که به خاطر ویروس کرونا مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل هستند و ساعت کاری ادارات و بانک‌ها کاهش یافته، وزیر نفت مصرف کنونی گاز کشور را روزانه بیش از ۸۲۵ میلیون مترمکعب عنوان می‌کند که از این میزان ۵۵۶ میلیون مترمکعب مصرف خانگی، عمومی و صنایع کوچک است. وی علت افزایش بیش از ۶۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز به نسبت سال گذشته را باز گذاشتن پنجره‌های منازل توسط مردم با این تصور که کرونا خارج می‌شود، می‌داند. در نتیجه وزیر نفت معتقد است مشکل از جانب مردم آب می‌خورد.
در همین حال، برخی مصرف بالای برق ماینرها را علت بالا رفتن مصرف برق این روزهای کشور می‌دانند. بر همین اساس سخنگوی صنعت برق کشور با اشاره به اینکه مراکز غیرقانونی استخراج رمز ارز، سبب تخریب شبکه برق و مصرف بیش از اندازه هستند، افزوده: افرادی که این مراکز غیرقانونی را معرفی کنند تا ۲۰ میلیون تومان جایزه دریافت خواهند کرد.
مصطفی رجبی مشهدی تأکید کرده بالا رفتن نرخ بیت کوین که یک زمان هشت هزار دلار بود و اکنون به بیش از ۳۰ هزار دلار رسیده سبب افزایش تعداد استخراج‌کنندگان شده است.
ارزانی نرخ برق در کشورمان نیز عامل دیگری در افزایش علاقه‌مندان به استخراج رمز ارزها عنوان شده است؛ موضوعی که پرویز غیاث‌الدین، دبیر سندیکای تولیدکنندگان برق آن را تکذیب کرده و می‌گوید: «مشکلات، ناشی از کاهش تولید برق نیروگاه‌هاست و ربطی به مصرف ماینرها ندارد. ماینرهای مجاز، مجوز استفاده در حدود ۳۰۰ مگاوات برق دارند و با ماینرهای غیرمجاز هم برخورد قانونی صورت می‌گیرد. ضمن اینکه حجم مصرف ماینرهای غیرمجاز هم آنقدر نیست که سبب قطعی برق شود (غیرمجازها حداکثر ۲۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند) و این‌طور هم نیست که مصرف ماینرها یک‌شبه افزایش یابد. نمی‌توان کمبود برق را به مصرف ماینرها مرتبط دانست. ضمن اینکه حتی ماینرهایی که مجوز استفاده از ۳۰۰ مگاوات برق را هم دریافت کرده‌اند، لزوما این میزان مصرف برق ندارند.»
مسئولان شفاف‌سازی کنند
به هر ترتیب برای تحلیل این مسئله و سهم هریک از عوامل در مصرف برق با محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست گفت‌وگو کردیم. او وجود کارگاه‌های غیرمجاز زراعت بیت کوین را نکته‌ای می‌داند که باید در خصوص آن شفاف‌سازی صورت بگیرد: «کارگاه‌هایی که زراعت بیت کوین می‌کنند، برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند. اخیرا وزارت نیرو اعلام کرد که توانسته‌اند ۳۰۰ مگاوات از این کارگاه‌های غیرقانونی کشف کنند اما چگونه است که اینها همچنان می‌توانند به فعالیت خود ادامه بدهند؟ امسال ظاهرا استخراج بیت کوین‌ها بیشتر شده و می‌خواهند تحریم‌ها را دور بزنند یا خود دولت به دنبال تولید این‌هاست تا بتواند وابستگی‌اش را به دلار کم کند اما این مسائل شایعه است و هیچ‌کدام شفاف نیست.»
ایران؛ تنها کشور دنیا که روزهای ناپاکش افزایش یافته است!
درویش مشکلات امسال را ناشی از ضعف مدیریت شبکه انتقال ندانسته و معتقد است شبکه انتقال ما همیشه و در همه سال‌ها ۳۰ درصد پرتی داشته است.
وی با اشاره به اینکه مسائلی که امسال با آن مواجهیم شک‌برانگیز است، عنوان می‌کند: «طبق گزارشی که شهرداری تهران ارائه کرده، امسال فقط ۲۵ روز هوای پاک داشتیم در صورتی‌که سال گذشته که کرونا نیز نبوده و ترددها بسیار بیشتر بوده است، ۲۷ روز هوای پاک داشتیم و سال قبل‌تر ۳۰ روز هوای پاک داشتیم! تعداد روزهای ناسالم امسال ۲۵ درصد بیشتر از سال پیش شده است. خب مردم سؤال می‌کنند شما که این‌همه برای اعمال زوج و فرد خودروها و تعطیلی مدارس فشار می‌آوردید تا آلودگی هوا کنترل بشود چرا اکنون کنترل نمی‌شود؟ مشکل کجاست؟ اینها قضایایی است که امسال واقعا شک‌برانگیز است. ما ۲۶۳ کشور در جهان داریم که امسال ۲۶۲ کشور روزهای پاکشان بیشتر شده و روزهای ناسالمشان کمتر شده است. فقط یک کشور در دنیا وجود دارد که تعداد روزهای ناپاک در آن افزایش پیدا کرده است. چگونه می‌شود که ایران در تمام دنیا استثنا می‌شود؟!»
او در واکنش به این گفته مسئولان که مصرف گاز خانگی افزایش یافته و ناچار به سوزاندن مازوت برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها هستیم می‌گوید: «امسال به‌واسطه پاندمی کرونا تقریبا ۴ هزار مدرسه شهر تهران تعطیل هستند و سیستم گرمایش آنها کاملا از مدار خارج است و تقریبا ۹۵ درصد کلاس‌های ۳۰ دانشگاه بزرگ ایران که همگی در تهران هستند، تعطیل است و لذا سیستم گرمایشی آنها کار نمی‌کند و بیش از ۷۰ درصد هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، رستوران‌ها و تمامی سالن‌های همایش، مساجد و تالارهای عروسی تعطیل هستند، چگونه ممکن است باز هم بگوییم با کمبود گاز روبه‌رو بوده و مجبور هستیم از مازوت استفاده کنیم؟ اینها سؤال‌های جدی است که مسئولان باید پاسخ بدهند.»
علت قطعا مردم نیستند
سید پوریا اصل مهاجری، کارشناس برق هم میزان مصرف ما در این حوزه را حتی نسبت به سال‌های قبل کمتر دانسته و می‌گوید: «امسال بسیاری از مراکز همچون دانشگاه‌ها و مدارس که در سال‌های گذشته باز بوده‌اند، بسته هستند و حال ممکن است سیستم گرمایشی‌شان روشن باشد اما سیستم برقی‌شان حتما خاموش است. مردم نیز با توجه به تبلیغاتی که صورت گرفته کمتر مصرف می‌کنند. ممکن است یکسری اتفاقات سیاسی یا هر چیز دیگری علت این موضوع باشد اما قطعا علت این خاموشی‌ها مردم نیستند چراکه ما هنوز وارد آن سرمای آن‌چنان شدید نشدیم که بخواهد مصرف برق و گازمان نسبت به قبل بیشتر شود. ممکن است در چند ماه آینده هوا آنقدر سرد بشود که ما تابه‌حال این سرما را تجربه نکرده باشیم اما شرایط فعلی به لحاظ سرما با سال‌های قبل فرق زیادی نمی‌کند و مردم نیز مصرفشان کم شده است.»
۱۵ تا ۱۶ آمپر، میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینر
اصل مهاجری مصرف برق دستگاه‌های ماینر که استخراج‌کننده رمز ارزها یا ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین و اتریوم هستند را بین ۱۵ تا ۱۶ آمپر دانسته و معتقد است: «هرچند مصرف ماینرها بالاست اما نه آنقدر زیاد که خاموشی‌های اخیر را بتوان به آن مرتبط دانست.» از طرفی تقریبا ۲ الی ۳ ماه است که قیمت بیت‌کوین بسیار بالا رفته است و افراد دوباره ترغیب شده‌اند دستگاه‌هایشان را راه‌اندازی کنند: «من فکر می‌کنم شاید علت خاموشی‌ها نه حتی عدم مدیریت شبکه انتقال و نبود زیرساخت‌های لازم بلکه مسائل دیگری از جمله صادرات برق به کشورهای دیگر باشد که در نهایت مقصر را رمز ارزها و یا مصرف بی‌رویه مردم معرفی می‌کنند.»
اهمیت بلاک‌چین‌ها در حوزه تکنولوژی ارتباطات و اینترنت
او همچنین در خصوص اهمیت و ضرورت بلاک‌چین‌ها (بلاک‌های زنجیروار) که بستری برای ثبت اطلاعات و گزارش ارزهای دیجیتال هستند و البته کاربردهای بسیار زیاد فراتر از رمز ارز دارند، توضیح می‌دهد: «بلاک چین اتفاق بسیار خوبی بود که در حوزه تکنولوژی ارتباطات و اینترنت به وجود آمد. بلاک چین، اینترنت نسل جدید است. مثالی ساده می‌زنم تا مطلب روشن شود. فرض کنید شما اکنون می‌خواهید با گوشی موبایل خود مطلبی را در گوگل سرچ کنید. خب اولین اتفاقی که می‌افتد این است که شما به سرور گوگل که محدود به چند کشور دنیا از جمله کانادا، استرالیا، آمریکا و غیره است متصل می‌شوید و از سرور آنها اطلاعات را می‌گیرید. حال یا در گوشی مشاهده می‌کنید یا دانلود می‌کنید یا هر چیز دیگر. چنانچه هکری بخواهد این سرور را هک کند به راحتی امکان‌پذیر است اما در بلاک‌چین این اطلاعات به‌صورت زنجیروار در حال چرخش است و شما دیگر یک سرور مستقل در یک جای دنیا ندارید. فرض کنید شما می‌خواهید اطلاعاتی را از گوگل بگیرید اما این اطلاعات به جای اینکه ثابت باشد بین ۲۰ گوشی پیرامون شما در حال چرخش است و شما هر زمان بخواهید اطلاعات را بگیرید به یکی از این گوشی‌ها وصل می‌شوید. حال اگر هکری بخواهد این سیستم را هک کند باید به‌صورت همزمان ۱۰ تا ۱۵ گوشی را که ممکن است در هر جای دنیا باشند و معلوم هم نیست کجا هستند، هک کند و درصد موفقیت این کار بسیار پایین است. در نتیجه امنیت اطلاعات به این شکل بالا می‌رود. نقش ماینرها یا همان استخراج‌کننده‌ها نقش همین گوشی‌هایی است که اشاره کردم. یعنی اینها به شبکه متصل می‌شوند و این تأییدیه‌ها را انجام می‌دهند. به عنوان مثال شما می‌خواهید اطلاعاتی را بگیرید، ۱۰ ماینر در کل دنیا به گوشی شما اجازه می‌دهند و عملیات یا به‌اصطلاح ترانزیشین شما را تأیید می‌کنند و از آنجا که این ۱۰ ماینر در سراسر دنیا پخش است و معلوم نیست در کدام منطقه از دنیا قرار دارند هک‌کردن آنها در آن واحد بسیار سخت خواهد بود. به ماینرها در ازای این تأییدیه دادن‌ها و یا رد کردن‌ها یکسری پاداش تعلق می‌گیرد که این پاداش با توجه به بلاک‌چینی که در آن فعالیت می‌کنند تعریف می‌شود. به عنوان مثال چنانچه بلاک چین بیت کوین باشد، ارزی که به آن تعلق می‌گیرد ارز بیت کوین است. اگر اتریوم باشد ارزی که به آن تعلق می‌گیرد ارز اتریوم است.»
قانونی در زمینه استخراج رمز ارزها نداریم
این کارشناس برق تأکید می‌کند: «یکی از دلایلی که استخراج رمز ارزها در کشور ما رونق دارد، هزینه پایین برق است.»
وی آزادبودن فروش دستگاه‌های ماینر و در مقابل نبود قانون و تعرفه مشخص برای استخراج رمز ارزها را مشکلی می‌داند که باید هر چه زودتر برای آن فکری شود: «هنوز قانون و تعرفه‌ای تعیین نشده است که بگوید باید با این درصد تعرفه برق، استخراج رمز ارز صورت بگیرد. در حال حاضر ما جزء ۵ کشور اول دنیا در استخراج رمز ارزها هستیم و دلیل آن نیز برق ارزان است وگرنه در بسیاری از کشورها این موضوع اساسا صرفه اقتصادی ندارد.»
استخراج رمز ارزها در شرایط فعلی یک ضرورت است
او احتساب نرخ برق صادراتی برای ماینرها را پاک‌کردن صورت‌مسئله می‌داند و با بیان اینکه این موضوع چندان در پایین‌آمدن مصرف برق مؤثر نیست عنوان می‌کند: «هزینه برق صادراتی هزینه بسیار زیادی است چراکه هر مقداری که شما مصرف دارید بر اساس دلار محاسبه می‌شود. قطعا برای کسی که دستگاه ماینر دارد این صرفه اقتصادی ندارد و قطع به‌یقین اگر بخواهد با برق صادراتی کار کند دستگاه خود را جمع می‌کند و ترجیح می‌دهد هزینه‌ای را که صرف خرید ماینر می‌کند در جای دیگری سرمایه‌گذاری کند. این اصلا راه‌حل نیست یعنی شما عملا دارید صورت‌مسئله را پاک می‌کنید و ماینرها را از کشور حذف می‌کنید. از طرفی چه شما این تعرفه را در نظر بگیرید و چه نگیرید مصرف برق تغییری نمی‌کند چراکه در مقابل عده‌ای که دستگاه‌هایشان را جمع می‌کنند، عده‌ای هم ممکن است جمع نکنند چراکه اکنون بسیاری از این دستگاه‌ها به برق صنعتی متصل هستند و برای آنها برق صنعتی محاسبه می‌شود. باید یک قانون منطقی نوشته شود تا برای کسی که دستگاه دارد صرفه اقتصادی داشته باشد. در واقع جمع‌شدن ماینرها به صلاح نیست چراکه اینها برای کشور مزیت‌های بسیاری دارند. اول اینکه در شرایط تحریم که نمی‌توانیم معامله‌ای انجام دهیم، کشور در این بستر می‌تواند هر معامله‌ای را که می‌خواهد انجام دهد و اصلا قابل پیگیری نیست. دوم اینکه از این طریق کلی ارز وارد کشور می‌شود و این برای کشور سود دارد. اما چنانچه قانونی برای این موضوع تعیین نشود و در مقابل بخواهیم همه ماینرها را به بهانه مصرف برق جمع کنیم در شرایط فعلی تماما زیان است. به هر حال کسانی که به این صنعت وارد شده‌اند زمینه اشتغال افراد زیادی را در این حوزه از تعمیرات و تهیه قطعات گرفته تا ساخت باکس‌ها و بسیاری فعالیت‌های دیگر فراهم آورده‌اند و با جمع‌کردن ماینرها همه اینها متوقف خواهد شد. از طرفی ورود ارز به داخل کشور نیز تنها به بهانه اینکه اینها مصرف برق زیادی دارند و از تعرفه برق درستی استفاده نمی‌کنند متوقف خواهد شد.»
استخراج رمز ارزها غیرقانونی نیست
اصل مهاجری در ادامه می‌افزاید: «استخراج رمز ارزها غیرقانونی نیست بلکه تعرفه برقی که برخی از اینها از آن استفاده می‌کنند ممکن است غیرقانونی باشد. و الا ما اکنون یکسری فارم‌هایی داریم که به‌صورت قانونی استخراج رمز ارز انجام می‌دهند. فارم به مکانی می‌گویند که شرایط محیطی لازم از جمله دما، رطوبت و نبود گردوخاک و تأمین برق برای تعداد زیادی دستگاه مثلا ۲۰ تا ۵۰ دستگاه به بالا را دارا باشد. بنابراین برخی فارم‌های ما ۱۰۰۰ یا ۵۰۰ دستگاه دارد و اینها قانونی هستند یعنی از لحاظ مصرف برق مشکلی ندارند و حالا به هر صورت که شده توانسته‌اند مجوز مصرف برق صنعتی ۳ فاز را برای ماینرهای خود بگیرند. معمولا برای فارم‌ها دستگاه‌های گرانقیمتی که مصرف زیادی دارند نمی‌گذارند. دستگاه‌های معمولی می‌گذارند چراکه برگشت سرمایه‌شان بسیار بیشتر است اما در کل باید گفت برای این موضوع، قانونی که تعیین کرده باشد این دستگاه‌ها باید در چه بستری کار کنند و از چه تعرفه‌ای استفاده کنند وجود ندارد. قرار بر این بود فروردین امسال یکسری قوانینی تصویب شود که هنوز اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.»
پی‌نوشت:
۱- بلومبرگ
۲- بورسینس
