از فرصت محدود آمریکایی تا فرصت کافی ایرانی

به گزارش رصد روز ، امام خمینی (ره) «اگر دشمن از شما تعریف کرد، در رفتار و کارهای خود تردید کنید» هنوز رئیس جمهور جدید آمریکا در کاخ سفید مستقر نشده است که گمانه زنی های فراوانی درباره چگونگی مواجه آمریکا با سیاست ها و سیاستمداران مستقر در ایران و همچنین جناح مقابل آن در اندیشکده های آمریکایی ، بحث و گفتگو میشود .

در این نوشتار تلاش داریم با بررسی یکی از این تحلیل ها باعنوان (بایدن اگر به دنبال توافق جدید با ایران است باید هر چه زودتر حرکت کند)  که در نشریه فارن پالسی منتشر شده است ، به اهداف و راهبرد­های ایالات متحده در مواجه با  جناح های سیاسی ایران بپردازیم .

نویسنده در قسمت ابتدایی تحلیل خود تلاش دارد القاء کند که جوبایدن فرصت کمی برای توافق با ایران دارد چرا که حسن روحانی رئیس ­جمهور ایران  و کابینه­ اش که از جناح اصلاح طلب و اعتدال هستند به جهت پایان دو دوره ریاست جمهوری خود، دیگر امکان کاندید شدن را نداشته و با توجه به شرایط فعلی ایران قطعا جناح مقابل که این نشریه آنها را ” تندرو ” میخواند بر سر کار خواهند آمد و در این صورت آمریکا ،  فرصت مذاکره با ایران را از دست میدهد .

همچنین در بخش دیگری از یادداشت فوق با القاء اینکه احیای مجدد برجام رونق اقتصادی و بازگشت ارزش پول ملی  ایران را به همراه خواهد داشت، در ادامه این امر را کوچک و ناچیز می شمارد ، زیرا برای مردم عادی که از تورم بالا و وضعیت اقتصادی نامطلوبی برخوردار هستند ، بسیار اهمیت دارد که توان اقتصادیشان تا چه اندازه ای بیشتر میشود.

نویسنده با اشاره به اینکه این امر برای اصلاح طلبان طرفدار غرب بسیار شکننده است، میگوید که حتی با احیای توافق برجام شانس این گروه برای ماندن در قدرت بسیار کم است .

همچنین نگارنده عامل بعدی که برای شکست اصلاح طلبان پیش بینی کرده ، مشارکت پایین مردم در انتخابات است. مصادق این امر را  نیز در انتخابات مجلس در سال ۹۸ میداند ، که در صورت مشارکت پایین مردم شانس اصلاح طلبان و اعتدالیون برای به قدرت رسیدن بسیار کم است       .

نویسنده با یادآوری دوره زمانی ۲۰۰۵-۲۰۱۳ میلادی (۸۴- ۹۲ شمسی) که محمود احمدی نژاد ریاست قوه مجریه کشور را به عهده داشت ، این امر را نشانه و نتیجه کم کاری این جناح سیاسی( اصلاح طلبان) میداند ،  که با عث روی کار آمدن جناحی رادیکال در ایران شده است .

در این یادداشت با اشاره به اینکه تندروهای ایران در حال حاضر از پیروزی جو بایدن در انتخابات خشمگین هستند، زیرا آنها معتقدند تنها کسی که می­توانست اصلاح­طلبان و میانه ­روهای داخلی را سرنگون کند دونالد ترامپ و انتخاب مجدد وی است. در حال حاضر آنها نگران این موضوع هستند که اردوگاه مخالف بتواند با جو بایدن در کاخ سفید مذاکره کنند و از این طریق در قدرت بمانند.

همچنین با اشاره به مطلبی از روزنامه وطن امروز نیز که یکی از رسانه­های اصلی جناح  مخالف دولت در ایران است ، میگوید : اگر فقط یک چیز قطعی باشد، این است که JCPOA [برنامه جامع اقدام مشترک] نمی­تواند تحریم ها علیه ایران را لغو کند.

تحلیل­ها و بحث­های زیادی این روزها در مخالفت با مذاکره ایران و آمریکا در رسانه­ها و مطبوعات این کشور در جریان است. از برجام چیزی باقی نمانده است و اگر خردی در سیاست خارجی ما حاکم باشد ، هرگز نباید به این توافق نامه که هیچ کس متعهد به آن نبوده است، برگردیم. “دموکرات­ها همیشه بیشترین تحریم­ها را علیه ایران اعمال کرده­اند، امّا جریان غربگـــــــــرا در ایران هنوز فکر می­کند که ریاست جمهوری بایدن مشکلات کشور را حل خواهد کرد، که بسیار غیرواقعی است.

این اظهار نظرها در حالی مطرح می­شود که بایدن در کمپین­های انتخاباتی خود، از بازگشت به توافق هسته­ای در صورت پایبندی ایران به تعهدات خود البته با شرایط و ضوابط جدید و سخت­تر در همه حوزه­ها خبر داده بود.

در بخش دیگری از این یادداشت میگوید اگر بایدن پیش ­شرط­های غیر هسته­­ای را ملاک مذاکره مجدد با این کشور اعلام کند، او امید همه کسانی که به احیای مجدد برجام دل بسته­اند، نا اُمید خواهد کرد .

اگر بایدن پیش شرط­های غیر هسته­ ای مانند پرداختن به برنامه موشکی ایران یا وضعیت حقوق بشر در این کشور را به عنوان پیش شرط­های خود برای بازگشت به تفاهم­نامه تعیین کند، او به راحتی تمام کسانی را که امیدوار به احیای توافق نامه هستند، نا امید خواهد کرد. دهه هاست که تندروهای داخلی ایران استدلال می­کنند، ایالات متحده آمریکا هرگز سیاست خود را در قبال ایران تغییر نخواهد داد و این موضوع با تعویض ریاست جمهوری تغییری نخواهد کرد. ایده­هایی نظیر این، دستیابی به توافق طرفین را دشوار خواهد کرد و بایدن زمان کافی برای این موضوع را در اختیار ندارد.

در همین حال، تحریم­های گسترده­ای که دولت ترامپ علیه تهران اعمال کرده است تقریباً جایی برای مانور دولت روحانی در عرصه سیاسی داخلی باقی نگذاشته است و هنگامی که از مخالفان تندرو خود مورد حمله قرار می­گیرد ، دستان او خالی به نظر می­رسد!

در پایان این یادداشت با اشاره به کاندیدای مورد حمایت خود یعنی محمدجواد ظریف و اینکه بخشی از جناح های سیاسی در ایران در حال تخریب چهره او هستند ، و لی در هر حال او در جامعه دارای احترام است به طور تلویحی از  ایشان حمایت کرده است .

امّا در این میان یک احتمال قوی نیز وجود دارد؛ اگر بایدن در ماه­های آینده نتواند برجام را احیا کند و اردوگاه طرفدار مذاکره در انتخابات ژوئن ۲۰۲۱ پیروز نشود، تیم سیاست خارجی وی باید خود را برای مذاکره و معامله با رئیس جمهوری محافظه­کار، مشابه محمود احمدی نژاد و یا سعید جلیلی آماده کند ، آن هم به مدت حداقل ۴ سال! آنها قطعاً دوستان و شرکای سخت­گیر تری نسبت به حسن روحانی و یا محمدجواد ظریف هستند.

نتیجه گیری

به طور کلی به نظر میرسد پس از پیروزی انقلاب اسلامی آمریکا دائما به دنبال حمایت از جناح متمایل به خود بوده که حتی با اجرای سیاست فشار حداکثری بر ملت ایران و اعمال تحریم های گوناگون که با هدف ناکارآمد کردن فعالیت اقتصادی و سپس ایجاد نارضایتی در سطح مردم صورت میگرفته ، باز هم تنها راه حل را ارتباط و مذاکره میدانند .

با یک نگاه واقع بینانه نه ایده مذاکره صرف برای رهایی ازاین وضعیت گزاره مطلوب بوده و نه وعده وایدهای بایدن نسخه رهایی ایران از شرایط فعلی است . بلکه تنها راه مقابله با استکبار جهانی ، ” تولید قدرت ” در تمام عرصه ها است.

محمدحسن دهقانی کارشناس مسائل استراتژیک