رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه دلار، به عنوان ارز مسلط، جایگاه خود را از دست خواهد داد، گفت: با نگاه «صفر یا صدی» به FATF مشکل دارم، می‌توانستیم با این ابزار کار خودمان را انجام دهیم.
به گزارش رصد روز، ابراهیم شیبانی با اشاره به زمینه‌هایی که منجر به سلطه دلار بر روابط فعلی تجارت بین‌الملل شد، خاطرنشان کرد: بعد از جنگ جهانی دوم، کشورهایی که خود را فاتح آن قلمداد کردند، خصوصا آمریکا که توانسته بود با هزینه کمتری پیروز جنگ شود، امورات را به نفع خود سامان دادند.
وی افزود: بعد از جنگ جهانی دوم که سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل و همچنین سازمان‌های پولی و مالی شامل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی شکل گرفت، آمریکا به عنوان پیروز جنگ، امور را به نفع خود سامان داد و خود سهام عمده این سازمان‌ها را در اختیار گرفت؛ مثلا یک چهارم سهم بانک جهانی و همچنین سهم عمده‌ای حدود ۱۷ درصد را از صندوق بین‌المللی پول در اختیار گرفت.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه دولت انگلیس بر اساس ایده «جان کینز»، یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددان‌های این کشور، علاقه‌مند نبود دلار پول بین‌المللی باشد، یادآورشد: او پول بین‌المللی را که متعلق به هیچ کشوری نباشد، به نام «بانکور» پیشنهاد می‌کرد، اما از آنجا که ارز جهانی بودن دلار فواید زیادی برای آمریکا داشت، این کشور برای پذیرفته شدن دلار اصرار زیادی کرد.
شیبانی گفت: آمریکا این قدرت اقتصادی را هم داشت که پولش را به عنوان پول بین‌المللی معرفی کند، به این دلیل که زمانی که کشوری پولی منتشر می‌کند، باید اقتصادش تولید بزرگ داشته باشد تا بتواند پول زیاد منتشر کند؛ برای نمونه، اگر نقدینگی بیشتر از تولید ملی باشد، بی‌خاصیت می‌شود.
وی با تشریح امتیازاتی که سلطه دلار برای آمریکا ایجاد کرده است، به بکارگیری دلار به عنوان حربه نظامی و اعمال تحریم‌ها علیه دیگر کشورها از جمله ایران اشاره کرد و در عین حال افزود: سلطه جهانی دلار به آمریکا این فرصت را داد که اگر کسری بودجه داشته باشد، دلار چاپ کند و کشورهای خارجی مانند اعراب خلیج فارس آن را می‌پذیرند، به این ترتیب پول‌ها از این کشور خارج می‌شود و تورم هم ایجاد نمی‌کند. آمریکا از این امتیاز بهره زیادی برد و اکنون هم در حال سوءاستفاده از آن است.
رئیس پیشین بانک مرکزی با بیان اینکه هنوز دلار ارز مسلط بین‌المللی است، اضافه کرد: همچنان قیمت هر بشکه نفت به دلار اعلام می‌شود و هنوز یورو نمی‌تواند این بار را بکشد، زیرا تولید کل منطقه یورو آنقدر نیست که مثلا بتواند تامین ارز خرید و فروش ۹۰ میلیون بشکه در روز را جوابگو باشد. ضمن اینکه تمام مناقصات و معاملات بین‌المللی هم به دلار انجام می‌شود.
شیبانی با اشاره به جدا شدن پشتوانه طلا از دلار در سال ۱۹۷۱ و جایگزینی کالای آمریکایی به جای طلا به عنوان پشتوانه دلار، اظهار داشت: آمریکا آن اوایل سوء استفاده‌های امروز را از تسلط دلار نمی‌کرد، اما به تدریج با این روند سوءاستفاده به خودش ضربه زد، چون اکنون دنیا در حال درک این مسئله است که دلار به این شکل چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد.
وی ادامه داد: به خاطر دارم زمانی که به عنوان مسئول بانک مرکزی سفری به سنگاپور داشتم، در مصاحبه‌ای گفتم درست است که آمریکا فشارهایی به ما می‌آورد، اما با این کارها در آینده جایگاه دلار به عنوان پول بین‌المللی به کل خدشه‌دار می‌شود و کشورها به آن بدبین خواهند شد. اکنون این اتفاق افتاده است.
رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی توضیح داد: اکنون تنها ۳۰-۴۰ درصد ذخایر مالی کشورها به دلار است، آن هم در میان کشورهایی مانند کشورهای حوزه خلیج فارس که بیشتر وابسته به آمریکا هستند. در حالی که در آن زمان ۷۰ درصد ذخایر پولی دنیا به دلار بود.
شیبانی با تأکید بر اینکه اکنون موازنه به ضرر دلار آمریکا در حال تغییر است، گفت: سلطه‌ای که الان آمریکا دارد، ضعیف شده و در آینده هم ضعیف‌تر خواهد شد؛ آن‌ها هم خود متوجه این موضوع هستند و به این دلیل که این اهرم بزرگ را از دست خواهند داد، از آن هراس دارند. جان بولتون در کتاب جدید خود با عنوان «در این اتاق اتفاق افتاد» به این مسئله اشاره کرده است که ما در حال استفاده از این قدرت بزرگی که داریم هستیم، در حالی که در آینده ممکن است چنین قدرتی نداشته باشد.
شیبانی اضافه کرد: به نظر می‌رسد در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده موازنه به ضرر دلار آمریکا تغییر خواهد کرد. پیش بینی می‌شود که ۱۵ تا ۲۰ سال آینده چین اقتصاد اول دنیا باشد و حتی برخی پیش‌بینی‌ها این زمان را کوتاه‌تر در نظر می‌گیرند. هند و اندونزی در برخی برآوردها جایگاه‌های بعدی را به دست می‌آورند؛ بنابراین به احتمال خیلی زیاد و طبق پیش‌بینی که اقتصاددانان و مراکز جهانی می‌کنند، دلار وجهه خود را از دست خواهد داد. این مسئله تنها به دلیل تحولات سیاسی نیست، بلکه تحولات اقتصادی که رخ می‌دهد، آمریکا را به قدرت درجه بعدی و نه درجه اول تبدیل خواهد کرد.
وی ادامه داد: آن‌ها همچنان در حال استفاده از این اهرم و خصوصا اعمال فشار به کشور ما از این طریق هستند. سیستمی که ایجاد کرده‌اند هنوز به نفعشان می‌چرخد، اما اگر آمار را بررسی و دنبال کنید، می‌بینید سال به سال این سلطه در حال کاهش است.
شیبانی درباره راهکارها و ابزارهای مقابله‌ای که ایران به عنوان کشوری که هدف این سلاح اقتصادی قرار گرفته است نیز گفت: همه کشورها در جستجوی راه حل هستند، ما هم در حال حاضر به طریق دیگری معاملاتمان را انجام می‌دهیم؛ یا پایاپای تسویه حساب می‌کنیم و یا اینکه ارزهای دیگری وارد مبادلاتمان می‌کنیم. درست است که یورو هم از لحاظ سیاسی دنباله‌رو دلار است، اما این وضع ادامه نخواهد داشت، به خصوص اینکه شرق آسیا در حال شکوفایی است.
وی با اشاره به اهمیت قراردادهای پولی میان کشورها افزود: چین و روسیه حدود ۴۰۰ میلیارد دلار قرارداد دوجانبه امضا کرده‌اند و اکنون هم نزدیک ۵۰ کشور دنیا با یکدیگر پیمان پولی منعقد کرده‌اند. البته ما باید بتوانیم مقداری ارزش پول ملی خود را تثبیت و نوسان آن را کم کنیم، چون تا زمانی که نوسان وجود داشته باشد، معامله کردن سخت است، اما اگر بتوانیم نوسان را مهار کنیم و با ثبات جلو برویم می‌شود با پیمان‌های پولی هم با دلار مقابله کرد.
شیبانی همچنین به مبادلات بین‌المللی که به ارزش حدود یک تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار با رمز ارزها شده است، اشاره کرد و گفت: البته هنوز دولت‌ها و بانک مرکزی‌ها رمزارزها را به‌طور گسترده به رسمیت نمی‌شناسند، چون مثلا همین هفته گذشته یکباره ارزش بیت کوین ۱۷ درصد سقوط کرد. این است که مقداری باید احتیاط کرد؛ اما به هر صورت جابجا شدن قدرت اقتصادی از غرب و آمریکا به سمت شرق، پیمان‌های پولی و آمدن رمز ارزها همه عواملی است که نه تنها کشور ما، بلکه همه کشورهای دنیا می‌توانند از آن استفاده کنند و کم‌کم از دلار فاصله بگیرند که گرفته‌اند.
این عضو شورای راهبردی روابط خارجی اقدامات آمریکا در تحریم کشورها و مسدودسازی دارایی‌های آن‌ها را عامل آگاهی ملت‌ها نسبت به سیاسی بودن این اقدامات دانست و گفت: کشورها متوجه شده‌اند که دلار جنبه اقتصادی ندارد و می‌تواند کاملا دردسر ایجاد کنند؛ به همین دلیل از آن فاصله می‌گیرند و سبد ارزیشان را متنوع می‌کنند.
وی در عین حال درخصوص کاربری سوئیفت‌های چینی و روسی برای ایران نیز اظهارداشت: این سامانه‌ها می‌توانند خصوصا برای کشورهایی مانند ما که فعلا با کشورهای شرقی بیشتر کار می‌کنیم، مورد توجه قرار گیرند. این سرویس‌های مبادله مالی به‌طور دو جانبه که می‌تواند کار کند، اما وقتی چند جانبه می‌شود، آن پول حالت بین‌المللی می‌گیرد؛ مثلا با یوآن چین می‌توانیم دو جانبه کار کنیم، اما زمانی که می‌خواهد به گردش درآید، چین احتیاط می‌کند؛ چون هنوز قدرت اقتصادی‌اش به آن حد نرسیده است که بی‌نیاز از سیستم تحت تسلط آمریکا باشد.
شیبانی با اشاره به پیش‌بینی‌ها درخصوص رشد بیش از ۷ درصدی اقتصاد چین در سال آینده علی رغم رشد منفی سایر کشورها، اضافه کرد: آمریکا در این ترازو مرتب رو به پایین رفتن است. دلیل اینکه آمریکا اولین دشمنش را چین معرفی می‌کند و ترامپ هم بارها به آن پرداخت، این است که چین به صورت نرم رو به پیشرفت است و کارش را انجام می‌دهد.
رئیس پیشین بانک مرکزی همچنین در رابطه با رویکردی که ایران باید در قبال برخی سازوکارهای مالی از جمله FATF داشته باشد، نیز گفت: من روشی را پیشنهاد دادم که متاسفانه هنوز اجرایی نشده است. باید در نظر داشت آن‌ها که عضو FATF هستند، تنها درصدی از آن را اجرا می‌کنند؛ مثلا سومالی هم عضو آن است؛ اما ما متاسفانه همیشه «صفر و صدی» فکر می‌کنیم و من با این نگاه مشکل دارم.
شیبانی توضیح داد: این طور نیست که اگر کسی عضو FATF شد باید حتما تمام مفاد آن را اجرا کند! اگر به جدول این نهاد نگاه کنیم، می‌بینیم کشورهای عضو تنها چند درصدش را اجرا می‌کنند. برای ما هم مقدور نیست که تماما عین آن را عملی کنیم. باید ببینیم که کشورهای دیگر چه می‌کنند. آیا شفاف همه اقداماتشان را در این سازوکار اعلام می‌کنند! پول‌هایی که مثلا آمریکا صرف خرابکاری‌ها می‌کند پس چه می‌شود!
وی تأکید کرد: معتقدم می‌توانستیم با این ابزار کار خودمان را انجام دهیم، اما باید در نظر داشته باشیم که کشورهای دیگر تا جایی که برایشان مقدور باشد به مفاد مورد درخواست FATF عمل می‌کنند.
رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: حتی کشوری مانند ایتالیا رتبه ۱۴۶ را در جدول اجرای تعهدات FATF داشت؛ بنابراین FATF آنگونه که ما می‌بینیم، نیست.
به اعتقاد شیبانی اجرای FATF است که بحث دارد، کما اینکه برجام هم در اجرا بحث دارد: اتفاقا در FATF می‌توانیم از طرف‌های دیگر بپرسیم که چگونه اجرا کردید. در صحنه جهانی هیچ چیز سفید و یا سیاه نیست.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
ایسنا
