اقتصاد نامساعد ایران در دستان دو نامزد انتخاباتی

به گزارش رصد روز، اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم کرده است. این موضوع باعث شده است که خانوارهای ایرانی نیز به‌دلیل حال نامساعد اقتصاد با ریسک‌های قابل توجهی روبه‌رو شوند. با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ۸تیرماه، سعید جلیلی و مسعود پزشکیان به دور دوم انتخابات راه یافتند. با توجه به اولویت بالای اقتصاد از نگاه عموم مردم و خواست آنها از رئیس‌جمهور آینده برای سامان‌دهی اوضاع اقتصادی، به نظر می‌رسد نگاهی به دیدگاه‌های اقتصادی این دو رئیس اهمیت بالایی داشته باشد.بررسی اظهارات اقتصادی که تاکنون از سوی مسعود پزشکیان مطرح شده است، نشان می‌دهد او تاکید جدی بر نقش ارتباطات بین‌المللی و رفع تحریم‌ها بر رشد و شکوفایی اقتصادی دارد.

برای مثال او معتقد است رشد اقتصادی بدون ارتباط با جهان محقق نمی‌شود. اشتغال و تولید بدون سرمایه‌گذاری ممکن نیست. همچنین به گفته پزشکیان هر زمانی که قصد مذاکره داشتیم، نرخ تورم پایین آمد.در مقابل سعید جلیلی اثر تحریم‌ها را بر اقتصاد چندان زیاد نمی‌داند و بر دور زدن و بی‌اثر کردن تحریم‌ها اعتقاد دارد. او معتقد است رشد اقتصادی بالای ۸درصد دست‌یافتنی و تورم قطعا حل شدنی است. او ضمن تاکید بر اولویت داشتن معیشت مردم در دولت متبوعش، بر ظرفیت‌های منطقه‌ای تاکید می‌کند. برای مثال اعتقاد دارد کشور ما می‌تواند در برخی کالاها هاب منطقه شود و سهم ما در بازار پتروشیمی منطقه کم است و باید افزایش پیدا کند. از سوی دیگر در مناظرات اقتصادی جلیلی بر امکان صادرات ۱۱میلیارد دلار محصولات صیفی‌ به روسیه صحبت کرد که حواشی بسیاری را به دنبال داشت.

اصلاح قیمت انرژی
یکی دیگر از مسائلی که به آن اشاره زیادی می‎شود، اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در دولت چهاردهم است. در این زمینه پزشکیان اشاره‌ای به برنامه خود برای تغییر قیمت بنزین نکرده اما اطمینان داده است که هرگونه تغییری با نظر کارشناسان و اطلاع‌رسانی به مردم صورت خواهد گرفت و همچنین به گفته مشاوران اقتصادی او، مابه‌التفاوت این تغییر قیمت‌ها به مردم پرداخت خواهد شد. از سوی دیگر سعید جلیلی در زمینه بنزین با ارائه طرح «وان» به اصلاح قیمت انرژی و پرداخت یارانه به ازای ‌آن اعتقاد دارد. همچنین به گفته او افزایش و ساخت پالایشگاه‌ یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌های خودکفایی بنزین است.

نگاه عدالت‌محور
نگاهی به دیگر برنامه‌های اقتصادی نامزدها نشان می‌دهد مسعود پزشکیان، با رویکردی بر پایه عدالت اجتماعی و توسعه پایدار، نظرات اقتصادی خود را ارائه کرده است. پزشکیان بر توزیع عادلانه منابع و کاهش نابرابری‌ها تاکید دارد. او تقویت سیستم‌های حمایت اجتماعی و افزایش دسترسی به خدمات عمومی را از جمله اهداف خود می‌داند. تمرکز بر توسعه بلندمدت و پایدار اقتصادی، حفاظت از محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی از جمله برنامه‌های پزشکیان است.پزشکیان به اصلاح سیستم بانکی و مالی کشور و بهبود ساختارهای اقتصادی برای افزایش کارآیی و کاهش هزینه‌ها معتقد است.

او توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی را از اهداف خود می‌داند.از سوی دیگر پزشکیان اعتقاد دارد تناسبی میان نرخ دستمزدها و تورم وجود ندارد؛ اما با اقتصاد و قیمت‌گذاری دستوری نیز مخالف است. اما به نظر می‌رسد سعید جلیلی تمایل بیشتری بر ورود به اقتصاد و نظارت بر آن دارد که به نظر می‌رسد تا حدودی تداوم شیوه فعلی و مداخله در سازوکار اقتصادی باشد.البته پزشکیان نیز در صحبت‌های خود از امکان اعطای ۱۰میلیون یارانه به افراد صحبت کرده است؛ اما تاکید کرده این موضوع نیازمند مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است.تمرکز بر شفافیت برای مقابله با رانت و هدررفت منابع اقتصادی از دیگر موضوعاتی است که پزشکیان بر آن تاکید کرده است.

تاکید بر خودکفایی
در مقابل سعید جلیلی مقابله با تبعیض در پرداخت تسهیلات، حاکمیت ریال، توجه به معضل مسکن، اشتغال و بیکاری را مورد توجه قرار داده است.همچنین جلیلی بر خودکفایی و کاهش وابستگی به واردات تاکید دارد. او حمایت از تولید داخلی و تقویت صنایع بومی را ضروری می‌داند و مقابله با تحریم‌ها را از طریق تقویت توان داخلی و افزایش تولید ملی پیشنهاد می‌دهد. یکی از اهداف جلیلی، کاهش سهم نفت در بودجه کشور است. او توسعه صنایع غیرنفتی و تقویت صادرات غیرنفتی را راهکاری برای رسیدن به این هدف می‌داند.همچنین جلیلی بر اهمیت تسهیل شرایط برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط تاکید دارد. او ارائه تسهیلات و وام‌های با بهره کم برای کارآفرینان را از جمله برنامه‌های خود می‌داند.از سوی دیگر ایجاد سیستم‌های نظارتی قوی‌تر برای مقابله با فساد مالی و اداری و شفافیت در امور مالی دولت و مبارزه با رانت‌خواری، از دیگر برنامه‌های اقتصادی جلیلی است.

در پایان باید گفت سعید جلیلی و مسعود پزشکیان هر کدام با دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف به چالش‌های اقتصادی کشور نگاه می‌کنند. جلیلی با تاکید بر خودکفایی و اقتصاد مقاومتی و پزشکیان با رویکرد عدالت اجتماعی و توسعه پایدار، برنامه‌های متفاوتی را برای آینده اقتصادی کشور پیشنهاد می‌دهند. به‌طور کلی می‌توان گفت در محورها و دیدگاه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان ارتباطات مناسب و سازنده با دنیا برای رفع یا کاهش تحریم‌ها، افزایش سرمایه‌‌گذاری خارجی برای تحقق رشد اقتصادی و اجرای قوانین به جای ایجاد قوانین جدید، بیش از دیگر محورها مطرح شده است و در اولویت برنامه‌های اقتصادی وی قرار دارد.از سوی دیگر با نگاهی به کلیات دیدگاه‌های اقتصادی سعید جلیلی می‌توان به مواردی از جمله مدیریت کارآمد منابع مالی و انسانی، انضباط مالی برای ایجاد ثبات اقتصادی و رفع ناترازی‌ها، کاهش فقر با ایجاد اشتغال و مسکن و همچنین استفاده از موقعیت منطقه‌ای اشاره داشت.به نظر می‌رسد انتخاب هر یک از این نامزدها می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر مسیر آینده اقتصادی ایران داشته باشد.

اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم کرده است. این موضوع باعث شده است که خانوارهای ایرانی نیز به‌دلیل حال نامساعد اقتصاد با ریسک‌های قابل توجهی روبه‌رو شوند.از این‌رو رئیس‌جمهور جدید برای بهبود وضعیت اقتصادی با شرایط دشواری روبه‌رو خواهد شد. او باید برای اقتصاد برنامه داشته باشد و تیم اقتصادی هماهنگی را برای حل مسائل اقتصادی به‌کار گیرد. از سوی دیگر، دو نامزدی که در مرحله نهایی وارد رقابت می‌شوند، باید برنامه‌های خود را به زبان ساده و همه‌فهم برای مردم توضیح دهند.

امروز و فردا قرار است که مناظره‌های تلویزیونی از سر گرفته شود و رای‌دهندگان در انتظار هستند که از نامزدها در دور جدید مناظرات حرف‌های جدیدی بشنوند. نکته‌ای که در مناظره‌های قبلی بیشتر به چشم می خورد، این بود که نامزدها بیش از آنکه برنامه‌های خود را تشریح کنند، به نقد وضعیت موجود یا رویکرد یکدیگر ‌پرداختند و مخاطبان نمی‌توانستند به یک ارزیابی مشخص از مواجهه نامزدها با چالش‌های اقتصادی دست پیدا کنند. حال با کاهش تعداد نامزدها، ارائه برنامه‌ها برای حل موضوعات اقتصادی می‌تواند عیار هر نامزد را برای سکانداری دولت آینده مشخص کند.

در روزهای اخیر با یارکشی نامزدها به‌ویژه در تیم‌های اقتصادی، رای‌دهندگان گمانه‌زنی‌هایی درباره آینده اقتصاد با هر یک از نامزدها به صورت می‌دهند. به بیان دیگر، با توجه به سوابق قبلی افراد نزدیک به هر یک از نامزدها، رویکرد آنها را در مواجهه با وضعیت اقتصادی مورد بررسی قرار می‌دهند. این در حالی است که هر یک از این نامزدها می‌توانند با صحبت کردن شفاف از برنامه‌های خود، به ابهامات و گمانه‌های مطرح‌شده پاسخ دهند. «دنیای‌اقتصاد» در یک بررسی ۱۰پرسش اصلی اقتصاد را برای میز مناظره امروز دو نامزد، تهیه کرده است. پاسخ به این سوالات می‌تواند تا حدودی مواضع و برنامه دولت آینده را برای رای‌دهندگان مشخص کند.

دور اول انتخابات در تاریخ ۸ تیرماه برگزار شد. اما هیچ نامزدی در دور اول موفق به کسب اکثریت مطلق آرا نشد و انتخابات به دور دوم کشیده شد. پس از اعلام نتایج انتخابات، مهلت تبلیغات برای دو نامزد حائز رتبه‌های اول و دوم آغاز شد. مناظره‌های انتخاباتی نیز در روزهای دوشنبه یازدهم تیرماه و سه‌شنبه دوازدهم تیرماه برگزار خواهد شد. نامزدهای انتخابات در دور اول انتخابات، در بخش عمده صحبت‌های خود، به طرح دیدگاه‌های سلبی درباره دیگران پرداختند، با‌این‌حال، مردم برای ارزیابی دقیق دیدگاه‌های نامزدهای انتخاباتی به طرح برنامه‌های ایجابی نامزدها نیاز دارند.

با توجه به در پیش بودن دور دوم انتخابات، در ۱۰ سوال مهم‌ترین مسائل اقتصادی که باید مورد توجه نامزدها قرار گیرد مطرح می‌شود. نکته مورد تاکید این است که نامزدها باید به این ۱۰ پرسش پاسخ شفاف و قابل فهم ارائه کنند.

۱ – تحریم‌های اقتصادی، در یک و نیم دهه اخیر باعث شده است میزان مراودات اقتصادی کشور ما به‌شدت کاهش یابد و حضور اقتصادی ایران در سطح جهانی به صادرات نفت و مواد خام و واردات کالاهای مصرفی محدود شود. با توجه به این وضعیت، چه برنامه‌ای برای رفع دائمی تحریم‌ها و بهبود حضور اقتصادی کشور در سطح جهانی دارید؟

۲ – وضعیت کشور در حوزه انرژی و محیط‌زیست به سوی عمیق‌تر شدن بحران‌ها پیش می‌رود. در سال‌های آینده و افت فشار میدان گازی پارس جنوبی، گمان این می‌رود که کشور برای تامین گاز خانگی در روزهای سرد سال با مشکل روبه‌رو شود. همچنین کم‌آبی و خشکسالی‌های پیاپی، مشکلات متعددی همچون نشست زمین در مناطق شهری و آسیب به بخش کشاورزی را ایجاد کرده است. مساله میزان واردات بنزین و قیمت آن نیز مدت‌هاست که در دولت‌های مختلف مورد کش‌و‌قوس قرار گرفته است. با توجه به این وضعیت چه راهکارهایی برای کنترل ناترازی انرژی و آبی در کشور دارید؟

۳ – کشور ما چند دهه است که با معضل تورم دورقمی دست‌به‌گریبان است. نرخ تورم سالانه طبق اعلام مرکز آمار ایران، در خردادماه سال ۱۴۰۳، برابر با ۳۶.۱درصد بوده است. به گفته کارشناسان، ریشه تورم، رشد نقدینگی در طول دوره‌های مختلف و کسری بودجه دولت بودجه است. برنامه شما برای کنترل مخارج دولت و رشد نقدینگی به منظور مهار تورم چه خواهد بود؟

۴ – ارز دلار که به عنوان یکی از نقدشونده‌ترین کالاها در اقتصاد کشور، نقشی کلیدی دارد، مدت‌هاست هدف قیمت‌گذاری دستوری قرار گرفته است. طبق گفته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، ما درحال حاضر ۷نوع نرخ ارز داریم. تعدد نرخ ارز در کشور منجر به ایجاد زمینه‌ای برای فسادهایی همچون فساد مشهور چای شده است. طبق آمارهای اعلامی، بیشترین تخصیص ارز برای تامین کالاهای اساسی و دارو در سال گذشته انجام گرفته است که برابر با ۲۰میلیارد دلار بوده است. برای تک‌نرخی کردن نرخ ارز و رفع قیمت‌گذاری دستوری چه دستورکاری خواهید داشت؟

۵ – طبق اعلام آمارها، در یک دهه اخیر، حدود ۱۵۰میلیارد دلار خروج سرمایه در کشور اتفاق افتاده است. خروج سرمایه منجر به تضعیف ظرفیت تولید کشور شده است. در چنین شرایطی، دولت شما چه برنامه‌ای برای قانع کردن سرمایه‌های خارج‌شده از کشور به بازگشت به ایران، و جذب سرمایه‌های خارجی به کشور دارد؟

۶ – ایران به عنوان کشور چهارفصل شناخته می‌شود. کشوری که از مناظر طبیعی بسیاری برخوردار است و پتانسیل زیادی برای جذب گردشگر در سطح جهانی دارد. همچنین افزایش گردشگران می‌تواند منجر به افزایش درآمدهای ارزی کشور شود. با وجود جذب گردشگران به دبی و استانبول، میزان گردشگران واردشده به کشور رقم قابل‌توجهی نیست. چه برنامه‌ای برای درآمدزایی از گردشگری دارید؟

۷ – در سال‌های اخیر رشد هزینه مسکن هم به لحاظ جهش اجاره‌بها و هم به لحاظ جهش قیمت مسکن، فشار اقتصادی زیادی را به سبد مصرف خانوارها وارد کرده است. به نظر می‌رسد اگر به این بحران رسیدگی نشود، بسیاری از خانوارها مجبور به حذف برخی هزینه‌های ضروری زندگی‌شان خواهند شد تا هزینه مسکن خود را تامین کنند. برنامه مشخص شما در حوزه مسکن چیست؟

۸ – رویکرد شما در مواجهه با بورس چیست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، روند بازار سهام بسیار پرتلاطم بوده است. درحالی‌که برخی سیاستگذاران به مردم اعلام می‌کردند که سرمایه‌های خود را وارد بورس کنند، اما ریزش شدید بورس در سال ۱۳۹۹ و ادامه روند ناامید‌کننده بازار در سه سال اخیر بسیاری را در رابطه با سرمایه‌گذاری در این بازار ناامید کرده است. به گفته کارشناسان بورس کالا نیز بستر خوبی برای عرضه کالاهای مختلف مورد استفاده صنایع بوده است؛ بااین‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، استفاده مناسبی از آن نشده است. حال سوال این است که شما برای استفاده مناسب از بورس و بورس کالا در اقتصاد کشور، چه برنامه‌ای دارید؟

۹ – بسیاری از فعالان اقتصادی نسبت به پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد مخصوصا با توجه به اثر انتخابات آمریکا و همچنین تحولات منطقه‌ای نگران هستند. وابستگی متغیرهای کلان ما به رویکرد رئیس‌جمهور آینده آمریکا زیاد شده و باید این ارتباط را به نحوی تغییر داد. در این شرایط با چه ابزاری می‌خواهید اقتصاد را برای فعالان اقتصادی پیش‌بینی‌پذیر کنید؟

۱۰ – دهه ۹۰ به عنوان دهه سوخته اقتصادی ایران شناخته می‌شود. در این دهه، متوسط نرخ رشد اقتصادی برابر ۰.۶درصد بوده است. همچنین طبق آخرین آمارهای اعلامی، حدود یک‌سوم از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند و با توجه به این شرایط و ریسک‌های سیاسی و غیرسیاسی تهدیدکننده رشد اقتصادی در ۴ سال آینده چه راهکاری برای رشد و کاهش فقر دارید؟ روش مطلوب شما برای فقرزدایی افزایش یارانه‌های نقدی و قیمت‌گذاری دستوری است یا مهار تورم و رشد اقتصادی؟

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید