بررسی جزئیات عملکرد مالیاتی دولت

به گزارش رصد روز، عملکرد درآمدهای مالیاتی در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که حدود ۵۱۲.۷همت درآمد به دست آمده که درصد تحقق آن در نیمسال معادل ۸۴درصد بوده است. به نظر می‌رسد بیشترین عقب‌ماندگی در کسب درآمد مربوط به بخش مالیات ارزش افزوده است.

عملکرد درآمدهای مالیاتی کشور در نیمه نخست سال۱۴۰۳ نشان می‌دهد که حدود ۵۱۲.۷همت درآمد به دست آمده است که این رقم نسبت به میزان مصوب برای ۶ماه نخست، حدود ۹۷.۳همت کمتر بوده و ۸۴درصد از برنامه محقق شده است. این در حالی است که در نیمه اول سال گذشته، تحقق درآمدهای مالیاتی حدود ۹۲درصد بود. نکته قابل توجه دیگر در بررسی آمار مربوط به درآمد مالیاتی این است که در۶ماه نخست سال جاری، میزان درآمد مالیات ارزش افزوده حدود ۹۰همت کمتر از میزان مصوب برای این دوره بوده است.

سازمان امور مالیاتی آماری مربوط به وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت در ۶ماه اول سال جاری منتشر کرد. طبق این گزارش، در این مدت دولت توانسته ۵۱۲.۷همت از محل مالیات‌ها درآمد کسب کند که معادل ۸۴درصد از هدف تعیین‌شده است. بر اساس قانون بودجه، انتظار می‌رفت در ۶ماه اول سال جاری حدود ۶۱۰همت از محل مالیات‌ها وصول شود.

بنابراین ۹۷.۳همت کسری در این محل وجود دارد. در نیمسال اول سال گذشته نیز میزان تحقق درآمدهای مالیاتی ۹۲درصد بوده و از ۳۷۵همت مصوب، ۳۴۴.۲همت محقق شده است. رشد درآمدهای مالیاتی در نیم سال نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۵۰ درصد بوده است.

حدود ۱۱.۲همت مازاد دریافتی در مالیات مستقیم
بر اساس قانون بودجه۱۴۰۳ باید در ۶ماه اول، درآمد مالیات‌های مستقیم حدود ۳۴۹.۲همت کسب می‌شد. درحالی‌که درآمد مالیات‌های مستقیم در نیمسال اول ۳۶۰.۴همت (معادل ۷۰درصد از کل درآمدهای مالیاتی) بوده است. در نتیجه از این محل حدود ۱۱.۲همت مازاد دریافتی وجود دارد. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۲.۵همت مازاد وجود داشته است.

مالیات‌های مستقیم سه بخش مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت را شامل می‌شود. در این میان میزان دریافتی مربوط به مالیات بر درآمد، ۹۴همت بوده که حدود ۵.۵همت بیش از میزان مصوب را به خود اختصاص داده است. مالیات بر ثروت با ۱۱.۹همت تحقق حدود ۷.۸همت کسری داشته و مالیات بر اشخاص حقوقی نیز با ۲۴۸همت تحقق، حدود ۱۳.۵همت مازاد داشته است.

در مدت مشابه سال گذشته میزان دریافتی مربوط به مالیات بر درآمد ۶۶همت بوده که حدود ۹همت بیش از میزان مصوب را به خود اختصاص داده است. همچنین در سال۱۴۰۲، مالیات بر ثروت با ۱۴همت تحقق حدود ۴.۵همت کسری داشته و مالیات بر اشخاص حقوقی نیز با ۱۴۵همت تحقق، حدود ۲همت کسری داشته است.

حدود ۹۰همت کسری درآمد مالیات ارزش افزوده
درآمد مالیات بر کالاها و خدمات نیز در ۶ماه نخست سال جاری ۱۵۲همت بوده درحالی‌که بر اساس قانون بودجه، باید بیش از ۲۶۱.۵همت درآمد کسب می‌شد. در نتیجه از این محل نیز ۱۰۹.۵همت کسری وجود دارد. در این میان حدود ۹۰همت از این کسری مربوط به مالیات ارزش افزوده بوده است.

همچنین سایر موارد از جمله «درآمد حاصل از یک‌درصد نرخ مالیات بر ارزش افزوده (موضوع ماده۳۷ قانون الحاق برخی موارد به قانون تنظیم بخش از مقررات مالی دولت) » و «مالیات بر فروش فرآورده‌های نفتی» نیز عملکرد بسیار پایینی در زمینه وصول درآمدها داشته‌اند. در ۶ ماه نخست سال جاری، کسری حدود ۹۰ همت در مالیات ارزش افزوده ثبت‌شده نسبت به درآمد پیش‌بینی شده در قانون بودجه۱۴۰۳، قابل توجه است.

درخصوص عدم تحقق درآمدهای مالیات ارزش افزوده، گمانه‌زنی‌های متعددی مطرح شده است. یکی از گمانه‌زنی‌ها به رشد ۹۹درصدی میزان مصوب برای این دوره نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته اشاره دارد و این برآورد را بیش از حد خوش‌بینانه مطرح می‌کند. به اعتقاد برخی تحلیلگران، یکی از دلایل اصلی این انتظار، افزایش یک واحد درصدی نرخ مالیات ارزش افزوده از ۹درصد به ۱۰درصد در سال۱۴۰۳ بوده است.

با وجود تغییر در نرخ، انتظار می‌رفت که درآمد مالیاتی ارزش افزوده بیشتر باشد؛ اما آمارهای موجود از عملکرد ضعیف این بخش در نیمه اول سال حکایت دارند و درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده به مراتب کمتر از میزان مصوب بوده است. یکی از توضیحات احتمالی برای این اختلاف، کاهش قدرت خرید مردم است. با توجه به کاهش قدرت خرید خانوار، مصرف کالاها و خدمات کاهش یافته و این مساله به‌طور مستقیم بر کاهش درآمد مالیاتی این بخش تاثیر گذاشته است.

در حقیقت اگرچه نرخ مالیات ارزش افزوده افزایش یافته، اما کاهش حجم معاملات و خریدها مانع از افزایش درآمد مالیاتی شده است. برخی کارشناسان بر این باورند که در شرایط اقتصادی کنونی، رسیدن به چنین سطحی از درآمد نیازمند رشد اقتصادی بیشتر و افزایش قدرت خرید مردم است.

در ۶ماه ابتدایی سال۱۴۰۲ نیز ۱۰ همت کسری در درآمد مالیات ارزش افزوده پیش‌بینی شده بود، اما تا پایان سال این بخش توانست به ۱۱۱درصد از هدف تعیین‌شده برسد؛ به این معنی که ۱۱درصد بیشتر از رقم مصوب درآمد کسب شد. در مجموع، تحقق مالیات در نیمه اول سال گذشته حدود ۹۲درصد بود، اما تا پایان سال این میزان به ۱۰۸درصد رسید حال باید دید که عملکرد سال جاری در ماه‌های آینده چگونه خواهد بود.

۷۸میلیارد درآمد مالیاتی از واحدهای مسکونی گران‌قیمت
یکی از بخش‌هایی که دولت از آن درآمد مالیاتی کسب کرده، اخذ مالیات از خانه‌های خالی و لوکس است که از جمله طرح‌هایی‌ است که عملیاتی شدن آنها اعتراضات بسیاری را به دنبال داشت. بررسی عملکرد مالیاتی دولت تا پایان شهریور امسال نشان می‌دهد که مالیات بر واحدهای مسکونی گران‌قیمت حدود ۷۸میلیارد تومان و مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه حدود ۴میلیارد تومان درآمد برای دولت به همراه داشته است.

۴۲درصد درآمد مالیاتی از اشخاص حقوقی غیر دولتی
یکی دیگر از نکاتی که باید در بررسی جزئیات عملکرد مالیاتی دولت به آن توجه کرد، سهم مالیات شرکت‌های خصوصی است. حدود ۴۲درصد از درآمدهای مالیاتی در این مدت از محل مالیات اشخاص حقوقی غیردولتی یا همان شرکت‌های خصوصی محقق شده است که رقم آن ۲۱۵همت بوده است.

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید