تا ۲ سال دیگر باید ماسک بزنید!
رئیس انستیتو پاستور ایران از آخرین وضعیت و مراحل ساخت واکسن ایرانی کرونا می‌گوید
رئیس انستیتو پاستور ایران از آخرین وضعیت و مراحل ساخت واکسن ایرانی کرونا می‌گوید
به گزارش رصد روز ،کم نیستند مسؤولان و شهروندانی که این روزها از واکسن کرونا حرف می‌‌زنند. حالا بسیاری از شرکت‌های واکسن‌سازی در دنیا، از موفقیت ۹۷ یا ۹۵درصدی اثربخشی واکسن‌شان می‌گویند. خبرهای مسرت‌بخش اما به تولید واکسن در شرکت‌های دنیا خلاصه نمی‌شود. شرکت‌های ایرانی هم خبرهای خوش دارند. سرپرست مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان، چندین بار، از قرار گرفتن نام هشت واکسن ایرانی در فهرست واکسن‌های مورد تایید سازمان بهداشت جهانی (WHO) خبر داده است. چند روز قبل هم، جلیل کوهپایه‌زاده، رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران از واکسن‌های ایرانی کرونا که در دانشگاهش تولید می‌شود گفته بود؛ واکسن‌هایی که به گفته او، از اواسط زمستان وارد فاز انسانی می‌شود تا امیدها را برای رسیدن به واکسن ایرانی کرونا بیشتر کند. سعید نمکی هم از تولید واکسن در ایران، به عنوان دستاوردهای دانشمندان ایرانی نام برده است. او پیش‌تر گفته بود که هشت شرکت از شرکت‌هایی که در مرحله تولید واکسن هستند، در مراحل موثری قرار دارند. به گفته او، چهار شرکت هم وارد مرحله مطالعات انسانی شده‌اند. در ادامه، همه این خبر و اظهارنظرها را با علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران در میان می‌گذاریم. البته او نیز معتقد است، مراحل تولید واکسن‌های ایرانی کرونا، امیدوارکننده است، واکسن‌هایی که به احتمال زیاد سال آینده باید منتظر ورودشان به بازار باشیم.
دیروز اولین جلسه بررسی پیشرفت تولید واکسن کرونا در ایران با حضور ویدئوکنفرانسی نمایندگان ارشد سازمان بهداشت جهانی در منطقه و نماینده این سازمان در تهران، وزیر و مقامات وزارت بهداشت ایران و تیم‌های تحقیقاتی واکسن، برگزار شد. در این نشست، آخرین دستاوردهای محققان ایرانی درخصوص پلتفرم‌های ساخت واکسن ازجمله شش پلتفرم اختصاصی بخش دارویی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) موردبررسی قرار گرفت و محققان در این خصوص با یکدیگر به تبادل اطلاعات پرداختند. در این جلسه سعید نمکی، وزیر بهداشت گفت: به‌زودی ایران به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در ساخت واکسن کرونا در جهان شناخته خواهد شد. پلتفرم واکسن در چند شرکت ایرانی ازجمله در بخش دارویی ستاد اجرایی فرمان امام، فاز اول و دوم را با موفقیت پشت سر گذاشته و در حال گذراندن فاز سوم هستند. وی افزود: از سازمان بهداشت جهانی انتظار داریم ما را که در اوج تحریم‌های ظالمانه، گام‌های بزرگ علمی در این خصوص برداشتیم، حمایت کرده و با تسریع بخشیدن در مراحل نهایی به تولید واکسن در ایران و توزیع آن در منطقه کمک کند. نمکی ادامه داد: بخش‌های متعددی در ایران ازجمله معاونت علمی ریاست جمهوری، بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام و شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور شبانه‌روزی مشغول تحقیق روی واکسن هستند و از ۱۲ شرکت ما هشت شرکت به مراحل مؤثری رسیده‌اند و چهار شرکت به‌زودی وارد مراحل تست انسانی می‌شوند. در بخشی از این جلسه احمد المنظری، مدیرکل منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در ارتباطی ویدئوکنفرانسی گفت: همه ما از شنیدن موفقیت‌های علمی محققان ایرانی شگفت‌زده شدیم. در چندین کشور دنیا روش‌های گوناگونی برای ساخت این واکسن در حال انجام است، اما یکی از روش‌هایی که در ایران در حال پیگیری است، کاملاً جدید و منحصربه‌فرد است و امیدواریم محققان این شرکت از طریق سلول‌های بنیادین و سلول درمانی بتوانند به توفیقات نهایی دست پیدا کنند. کریستوف هملمن، نماینده سازمان بهداشت جهانی در تهران تصریح کرد: از پیشرفت‌های علمی و دارویی در ایران خوشحالم و این‌که می‌بینم در ایران از همه روش‌های و پلتفرم‌ها برای ساخت واکسن کووید -۱۹ استفاده می‌شود، نشانه آن است که ایجاد محدودیت‌های سیاسی تأثیری در مسیر پیشرفت علمی ندارد. حمیدرضا جمشیدی ،رئیس هیأت مدیره گروه دارویی ستاد اجرایی فرمان امام نیز گفت: به دستور رئیس ستاد اجرایی فرمان امام تمام بخش‌های این ستاد برای مقابله با ویروس کووید- ۱۹ و حمایت از مردم در برابر این بیماری و رفع خلأها و کمبودها بسیج شده‌اند و تولید واکسن هم یکی از اقداماتی است که در مجموعه دارویی ستاد از شش طریق و به‌صورت شبانه‌روزی و بی‌وقفه در حال پیگیری است و به مرحله نهایی بسیار نزدیک شده و در صورت حمایت وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت می‌تواند دررسیدن به قدم پایانی تسریع پیدا کند.
اما و اگرهای واکسن کرونا
دکترمسعود یونسیان / اپیدمیولوژیست
شرکت‌های زیادی این روزها از دستیابی به واکسن کرونا خبر می‌دهند، اما باید بدانید که هیچ شرکتی نمی‌تواند ادعا کند در تولید واکسن موفق عمل کرده است، مگر این‌که محصولش به تایید سازمان بهداشت جهانی یا دیگر نهادهای معتبر جهانی برسد. اخذ مجوز یا تاییدیه برای تولید واکسن کرونا، مانند اخذ مجوز برای ساخت یک ساختمان نیست که بالاخره صادر شود و فقط قدری مستندات یا اصلاحات نیاز داشته باشد، بلکه شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد و هیچ‌کس تا قبل از انتشار نتایج فاز سوم نمی‌تواند میزان موفقیت آنها را پیشگویی کند. در یکی از مراحل تولید واکسن، به نام فاز سوم مطالعات انسانی، واکسن روی انسان سالم آزمایش می‌شود. مرحله‌ای که اثربخشی واکسن روی انسان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ این‌که واکسن، تا چقدر می‌تواند موثر باشد. در همین مرحله است که تاثیر واکسن در پیشگیری از ابتلا به بیماری روی تعداد زیادی از افراد داوطلب در مقایسه با دارونما (مثلا سرم نمکی) اندازه گرفته می‌شود. در این مرحله است که واکسن به چند ده هزار نفر داوطلب تزریق می‌شود تا پژوهشگران ببینند تا چه حد می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری را در مقایسه با دارونما کاهش دهد. درصدی از این افراد در هر دو گروه، به بیماری مبتلا می‌شوند، باید هم مبتلا شوند تا تاثیر و اثربخشی واکسن مورد ارزیابی قرار بگیرد.
وقتی شرکتی ادعا می‌کند به واکسنی با اثربخشی ۹۷درصد دست پیدا کرده است، یعنی ۹۷درصد جامعه‌ای که واکسن به آنها تزریق شده در برابر ویروس مقاوم شده‌اند. هیچ شرکتی نمی‌تواند ادعا کند به اثربخشی صددرصدی رسیده است. هدف هم این نیست که واکسنی با اثربخشی صددرصدی به دست بیاید. اگر واکسن کرونا ۷۰درصد اثربخشی داشته باشد و اگر۷۰درصد از مردم جامعه واکسن را تزریق کرده باشند، ۴۹درصد از مردم از بیماری مصون می‌شوند. اگر حاصل‌ضرب اثربخشی واکسن در میزان استقبال از تزریق واکسن به حدود کمی بیشتر از دوسوم یا ۷۰درصد جامعه برسد و این نسبت از جامعه در برابر بیماری مصون شوند، در این صورت می‌توان امیداور بود که جامعه به زندگی عادی پیش از کرونا برگردد. در صورتی که اگر واکسنی اثربخشی صددرصدی هم داشته باشد ولی کمتر از ۵۰درصد جامعه از آن استقبال کنند، نمی‌توان امیدوار بود جامعه به زندگی عادی برگردد و همچنان باید حداقل بخشی از پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود.
حال سوال اینجاست که واکسن‌های ایرانی در چه شرایطی از تولید قرار دارند؟ واکسن‌های ایرانی تازه قرار است وارد فاز انسانی شوند. در این مرحله، در زمانی که اثربخشی واکسن هنوز شناسایی نشده است، نمی‌توان فهمید که نتیجه تحقیقات روی این واکسن‌ها چه خواهد شد. بنابراین برای حرف زدن درباره موفقیت واکسن ایرانی خیلی زود است.
