تحولات سه‌ماهه تولید صنعتی

عملکرد تولید ۳۴کالای بخش صنعت، معدن و پتروشیمی در ۹۰روز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. طبق بررسی  تولید ۲۲ کالای صنعتی در فاصله شهریور تا آبان ۱۳۹۹ نوسانی و گاه با رشد و گاه با نزول همراه شده است. در عین حال ۶ کالای صنعتی در این مدت روند صعودی و ۶ کالای دیگر نیز روندی کاملا نزولی را تجربه کرده‌اند. در بین کالای صنعتی رو به رشد، نام محصولات مهمی نظیر «ماشین لباسشویی»، «سیمان»، «اتوبوس، ون و مینی‌بوس»، «نخ سیستم پنبه‌ای»، «نئوپان» و «شمش آلومینیوم» دیده می‌شود. از آن‌سو در همین مدت «خودرو»، «پودر شوینده»، «مس»، «وانت‌بار»، «آلومینا» و «الکتروموتور» از جمله کالاهایی بوده‌اند که طی دوره سه ماهه مذکور روندی کاملا نزولی را از نظر میزان تولید تجربه کرده‌اند. بررسی بیشتر گزارش‌های وزارت صمت نشان می‌دهد در آبان امسال تعداد بیشتری از کالاهای صنعتی روند نزولی را تجربه کرده‌اند. موضوعی که از شروع روندی نامطلوب از افت تیراژ و احتمال بازگشت رکود به فضای اقتصاد ایران خبر می‌دهد. با اینکه نمی‌توان با مقایسه آمار تولید ۳۴کالای صنعتی در دو ماه متوالی مهر و آبان ۹۹ رای به نزول تولید در کشور داد اما افت ۱۹ کالای صنعتی در آبان۹۹ در مقایسه با ماه قبلی (مهر۹۹) خبر از وجود برخی مشکلات در درون بنگاه‌های صنعتی برای تداوم مسیر صعودی رشد می‌دهد.

با اینکه مقامات اقتصادی دولت و ریاست محترم جمهوری در روزها و هفته‌های گذشته از رشد ۷۵ درصدی تولید در صنایع کشور و ورود ایران به دوره رونق صحبت‌هایی به میان آوردند، اما شواهدی از نگرانی در بخش صنعت به چشم می‌خورد. مهم‌ترین موضوع به کاهش آهنگ رشد در بسیاری از محصولات و صنایع مربوط است.

این موضوع به‌طور خاص در آبان ۹۹ قابل رویت است. بررسی  نشان می‌دهد در آبان‌ماه ۱۹ کالای صنعتی مختلف اعم از «فیبر»، «الکتروموتور»، «یخچال و فریزر»، «خودرو»، «وانت»، «کمباین»، «داروی انسانی»، «پودر شوینده»، «سموم دفع آفات نباتی»، «دوده»، «الیاف پلی‌استر»، «فولاد خام»، «محصولات فولادی»، «مس»، «آلومینا»، «کنستانتره زغال سنگ»، «شیشه جام»، «ظروف شیشه ای» و « ظروف چینی» با افت تیراژ نسبت به ماه قبل از آن روبه‌رو شده‌اند. اهمیت این موضوع از آن جهت چشمگیر است که آهنگ صعودی رشد تولید در محصولات صنعتی نشانه دقیقی از رشد مصرف و تقویت بخش‌های دیگر اقتصاد است. با اینکه اطلاعات تولید این ۳۴ کالای صنعتی در سه ماه گذشته می‌تواند مبنای طیف وسیعی از تحلیل‌ها درخصوص وضعیت صنایع مختلف باشد اما در یک برآورد ساده احتمالا باید روی روند نزولی تیراژ در صنایع خودرو، صنایع معدنی و تولیدات شیمیایی تاکید بیشتری داشت.

تلاش برای به دست آوردن آمار تولید محصولات پتروشیمی در آبان ۹۹ به جایی نرسید، اما برخی نشانه‌ها از کاهش یا ثبات این بخش حکایت دارد. موضوعی که تاثیر مهمی بر ارزش افزوده بخش صنعت دارد. از آنجا که میزان تولید ماهانه این محصول در فاصله شهریور تا مهر حدود ۹۰۰ هزار تن کاهش یافته، شائبه تداوم این روند نزولی به دلیل اعلام نشدن آمار تولید این محصول در آبان ۹۹ وجود دارد.

از آنجا که داده‌های تولید آذرماه ۱۳۹۹ تا دهه میانی دی‌ماه منتشر نخواهد شد، فعلا باید با احتیاط به وضعیت نوسانی ۳۴ کالای صنعتی منتخب نظاره کرد. هرچند به نظر می‌رسد سیاست‌گذار صنعتی لازم است هرچه زودتر برای کاهش برخی ابهامات پیش روی بخش‌های تولیدی پیش‌قدم شود. از آنجا که وضعیت حاکم بر کشور تنها از طریق رشد اقتصادی درون‌زا و برون‌نگر امکان‌پذیر است، تلاش دولت برای تقویت بخش تولید، باید مبتنی‌بر نیازهای واقعی صنایع مهمی نظیر فولاد، خودرو، لوازم خانگی، صنایع غذایی، دارو و کالاهای پزشکی، سیمان و پتروشیمی باشد. صنایعی که برای بازگرداندن کشور به دوره رشد اقتصادی بالا و پایدار به همه توان آنها نیاز است.

در نهایت، با اینکه نمی‌توان از خلال یک دوره سه ماهه و کوتاه، رشد صنعتی کشور را توام با نوسان اعلام کرد اما دست کم گرفتن افت تولید ماهانه در بسیاری از کالاهای مهم نیز دور از تدبیر است.

از آنجا که روال فعلی بسیاری از رسانه‌ها، تحلیل صنعت و تولیدات صنعتی کشور از مجرای مقایسه ماه‌های امسال با ماه‌های مشابه سال ۹۸ است و سال ۹۸ نیز به دلیل رشد اقتصادی منفی یکی از بدترین سال‌های ایران از نظر وضعیت اقتصادی است، احتمالا مقایسه آمارهای بخش تولید به شکل ماه به ماه می‌تواند تصویری دقیق‌تر از آنچه درون فضای بنگاه‌های کشور در جریان است را به ما نشان دهد.