حال سوال این است که چه گشایشی در این صنعت اتفاق افتاده که تولید رشد کرده، معوقات تا شهریور (به گفته مدیرعامل ایران‌خودرو) تسویه شده و محصولات حذفی بار دیگر به خطوط تولید بازگشته‌اند؟ آنچه مشخص است تحریم‌ها حتی شدیدتر از قبل،همچنان تداوم ی...
به گزارش رصد روز ، حال و روز خودروسازی فعلا خوب است. طبق مستندات موجود در خودروسازی کشور، تولید سه ماه است رشد کرده، معوقات و ناقصی‌ها کاهش یافته و حتی برخی خودروهای مونتاژی بار دیگر به خطوط تولید خودروسازان بازگشته است.
این مستندات در کنار اظهارات مسوولان صنعتی و خودرویی کشور خبر از وقوع گشایشی در صنعت خودرو کشور می‌دهد. حال این گشایش می‌تواند در راستای تسهیل ورود قطعات خارجی و داخلی به خطوط تولید باشد یا بازگشت بی‌سروصدای برخی از شرکای خارجی. آنچه مشخص است مدیران شرکت‌های خودروساز چندی است از رشد تولید و رفع نسبی چالش‌های صنعت خودرو سخن می‌گویند و در کنار آن مسوولان وزارت صنعت و معدن هم از اتفاقات خوب در تامین و واردات قطعه.در این زمینه اواخر هفته گذشته سعید زرندی معاون طرح و برنامه وزارت صمت تاکید کرده بود که در واردات برخی از قطعات مورد نیاز خودروها، گشایشی اتفاق افتاده که سبب رشد تولید خواهد شد.این اظهارات در شرایطی است که از اردیبهشت‌ماه سال‌جاری خودروسازان در قالب دو طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش، تعهد ۱۰۰ هزار دستگاهی برای خود ایجاد کردند. در این زمینه بسیار از کارشناسان با توجه به تعهدات معوق، خودروسازان را بار دیگر متهم به تامین نقدینگی از مسیر ایجاد تعهد جدید کردند و اینکه تعهدات جدید هم به معوقات قبلی اضافه خواهد شد. اما همزمان با قرعه‌کشی دو فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش حالا اخبار خوبی از صنعت خودرو کشور به گوش می‌رسد و اینکه گشایشی در این صنعت به‌وقوع پیوسته است.
حال سوال این است که چه گشایشی در این صنعت اتفاق افتاده که تولید رشد کرده، معوقات تا شهریور (به گفته مدیرعامل ایران‌خودرو) تسویه شده و محصولات حذفی بار دیگر به خطوط تولید بازگشته‌اند؟ آنچه مشخص است تحریم‌ها حتی شدیدتر از قبل،همچنان تداوم یافته و نقل و انتقال قطعه و پول نیز به ناممکن‌ترین مسیر خود رسیده است.
از سوی دیگر خودروسازان همراه با قیمت‌گذاری شورای رقابت و به موازات آن افزایش قیمت مواد اولیه و نهاده‌های تولید همچنان مدعی ضرر در تولید محصولاتشان هستند. قطعه‌سازان نیز که حدود سه ماهی از دریافت تسهیلات ۵ هزار میلیارد تومانی آنها می‌گذرد،حالا خواهان افزایش قیمت قطعه به تناسب نرخ ارز هستند و خودروسازان را از این مسیر تحت‌فشار قرار داده‌اند. عدم تامین ارز از سوی بانک مرکزی برای واردات قطعه و مواد اولیه را هم اگر به مشکلات یاد شده اضافه کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که وضعیت خودروسازی کشور آنچنان که بازگو می‌شود چندان مناسب نیست، اما اینکه چرا از نظر سیاست‌گذار خودرویی و حتی برخی مدیران، خودروسازی در وضعیت مناسبی به‌سر می‌برد سوالی است بی‌پاسخ.
همانطور که عنوان شد تحریم همچنان بر صنعت خودرو سایه انداخته و مشکلات ایجاد شده از این ناحیه روی خطوط تولید خودروسازان سنگینی می‌کند.
خروج شرکای خارجی از خطوط تولید که از پیامدهای تحریم بود علاوه بر اینکه باعث شد تولید بخشی از محصولات مونتاژی در شرکت‌های خودروساز به‌طور کامل متوقف شود، تامین قطعات موردنیاز زنجیره خودروسازی را نیز با چالش روبه‌رو کرد. تحریم این صنعت نقل و انتقال مالی را نیز مختل کرد و زنجیره تامین خودروسازان برای تامین قطعات های‌تک از منابع مختلف نیز با چالش روبه‌رو بود. اما در مقابل سیاست‌گذار کلان خودرو تلاش کرد از طریق تسهیلات‌دهی به زنجیره خودروسازی اوضاع را تا حدودی سر وسامان دهد. علاوه‌بر پول‌درمانی مسیرهایی مانند افزایش داخلی‌سازی قطعات موردتوجه قرار گرفت. مسوولان ارشد وزارت صمت به‌دنبال این بودند تا علاوه بر کمرنگ کردن وابستگی، کاهش ارزبری را نیز از این مسیر محقق کنند. حال سیاست‌گذار خودرویی مدعی است که این مسیرها هم‌اکنون روزهای خوب را برای صنعت خودرو رقم زده و رشد تولید و گشایش در تامین قطعات داخلی و خارجی و همچنین داخلی‌سازی نتیجه عملکرد و سیاست‌گذاری در خودروسازی است.
با نادیده گرفتن مشکلاتی که هم‌اکنون صنعت خودرو را درگیر خود کرده از جمله عدم دسترسی به ارز و قیمت‌گذاری دستوری و افزایش هزینه نهاده‌های تولید، این روزهای خوبی که مسوولان صنعتی و خودرویی مدعی آن هستند اما تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ این روزها موقتی است یا باید در انتظار شرایط بهتری باشیم؟
آمارهای خوب خودروسازی
در شرایطی برخی خودروسازان بر بهبود وضعیت در شرکت‌های تحت مدیریت خود تاکید دارند که این سوال مطرح است که چه نشانه‌هایی باعث شده تا آنها وضعیت حاکم بر خودروسازی را در بهار سال‌جاری بهتر از گذشته بدانند؟
اولین دلیلی که می‌تواند مورد نظر مدیران خودروساز در ارتباط با بهبود وضعیت شرکت‌های تحت مدیریت‌شان قرار گرفته باشد روند صعودی تیراژ است. براساس آمارهایی که خودروسازان در سایت کدال سازمان بورس تا پایان خرداد منتشر کرده‌اند آنها در مجموع توانسته‌اند تعداد ۲۰۳ هزار و ۱۴۶ دستگاه از انواع محصولات سواری و وانت خود را در خطوط تولید نهایی کنند که این تعداد در مقایسه با آمار تولید در بهار ۹۸ از رشد تولید ۵/ ۹ درصدی حکایت دارد.
این میزان تولید با توجه به شیوع ویروس کرونا و تاخیر یک هفته در آغاز به کار خودروسازان می‌تواند حائز اهمیت باشد.
بهبود در عملکرد فروش و رشد تعداد در تحویل محصولات به مشتریان از دیگر دلایلی است که به نظر می‌رسد مورد توجه مدیران خودروساز قرار گرفته باشد.
پیش‌تر شرکت‌های خودروساز در تحویل محصولات پیش فروش خود به مشتریان با چالش مواجه بودند و همین مساله نارضایتی مشتریان را به‌دنبال داشت. اما در بهار سال‌جاری روند تخصیص خودرو به مشتریان بهبود یافت و همین اتفاق را مدیران به‌عنوان شاخصی در بهبود وضعیت شرکت‌های خودروساز تلقی می‌کنند. آن طور که مدیر عامل ایران‌خودرو ادعا کرده است تحویل محصولات این خودروساز رشد ۵۵ درصدی را نشان می‌دهد.
کاهش تعداد خودروهای ناقص نیز شاخص دیگری است که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. پیش‌تر دو شرکت بزرگ خودروساز در مقطعی نزدیک به ۲۰۰ هزار دستگاه از محصولات خود را به دلیل کسری قطعات در کف پارکینگ‌ها دپو کرده بودند، تعداد خودروهای ناقص هیچ گاه به صفر نرسید اما آن طور که مدیران خودروساز به استناد آمارهای خود می‌گویند تولید خودروهای ناقص روند نزولی به خود گرفته و در حال حاضر در پارکینگ دو خودروساز در مجموع کمتر از ۵۰ هزار دستگاه خودرو به‌صورت ناقص وجود دارد. مدیران خودروساز ابراز امیدواری کرده‌اند که بتوانند از مسیر افزایش تیراژ و همچنین کاهش تولید خودروی ناقص امکان به‌روزرسانی معوقات خود را تا پایان شهریور فراهم کنند.
شروط لازم برای ادامه وضعیت فعلی
تداوم گشایش در وضعیت تولید خودروسازان تبدیل به علامت سوال شده است و مشخص نیست این وضعیت تا چه زمان می‌تواند تداوم داشته باشد؟
در پاسخ به این سوال محمدرضا نجفی‌منش رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید آنچه به‌عنوان بهبود وضعیت مورد اشاره مدیران خودروساز و سیاست‌گذار خودرویی قرار دارد بیشتر از اینکه ناشی از شرایط پایداری باشد ناشی از شرایط موقت است.
این فعال قطعه‌ساز ادامه می‌دهد همچنان زنجیره قطعه‌سازی کشور با چالش‌های پیشین مواجه است و گشایشی در این زمینه اتفاق نیفتاده است. وی به وضعیت نامساعد تولید در بهار گذشته نیز اشاره می‌کند و می‌گوید اینکه آمار تولید در بهار سال‌جاری به نسبت سال گذشته از روند صعودی برخوردار است بیشتر از اینکه نشانی از بهبود وضعیت تولید در سال‌جاری داشته باشد نشان‌دهنده ضعف در میزان تولید سال گذشته است. در واقع صعودی شدن نمودار تولید در بهار ۹۹ به دلیل تیراژ پایین تولید در بهار ۹۸ اتفاق افتاده است.
نجفی‌منش ادامه می‌دهد تنها اتفاقی که بیشترین تاثیر را بر بهبود وضعیت خودروسازان داشته است تزریق نقدینگی است که اسفند گذشته از سوی خودروسازان به فعالان زنجیره تامین قطعه خود اتفاق افتاد و تاثیر آن همچنان ادامه دارد. وی می‌گوید در حال حاضر چالش تامین ارز دامن زنجیره خودروسازی را گرفته و همین مساله منجر به آن شده که فعالان زنجیره تامین نتوانند مواد اولیه و همچنین برخی قطعات را که پیش تر از مسیر واردات تامین می‌شد را به خطوط تولید خودروسازان تزریق کنند.
نجفی‌منش ضمن گلایه از مدیران ارشد بانک مرکزی می‌گوید در شرایط فعلی سیاست‌گذار پولی به نوعی جلوی تزریق ارز به زنجیره خودروسازی را سد کرده است و حتی با نرخ آزاد هم ارز در اختیار فعالان زنجیره خودروسازی قرار نمی‌دهد. بحث چالش ارزی مدنظر یک کارشناس خودرو نیز قرار دارد.
این کارشناس در این ارتباط می‌گوید در حال حاضر عدم تزریق ارز به زنجیره خودروسازی از سوی بانک مرکزی باعث شده تا زنجیره تامین شرکت‌های خودروساز با مشکلات متعددی روبه‌رو شود و این اتفاق در آینده نزدیک خود را در آمار تولید خودروسازان نشان خواهد داد و نمودار تولید را بار دیگر نزولی خواهد کرد. او برخلاف ادعای مطرح شده در ارتباط با گشایش در وضعیت شرکت‌های خودروساز می‌گوید برآوردها نشان می‌دهد که آمار تولید خودروهای ناقص بار دیگر روند صعودی به خود گرفته است.
این کارشناس تاکید می‌کند اگر به‌دنبال بهبود وضعیت تولید هستیم باید به سمتی برویم که روند تزریق ارز را به زنجیره تامین خودروسازان تسهیل کنیم.
احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان هم مسیرهای پیشنهاد شده از سوی سیاست‌گذار پولی کشور را برای دسترسی زنجیره خودروسازی به ارز ناکارآمد می‌داند. این مقام مسوول در این ارتباط می‌گوید در حال حاضر زنجیره خودروسازی باید ارز مورد نیاز خود را یا از طریق سامانه نیما یا از طریق دارندگان ارز حاصل از صادرات تامین کنند که هر دو مسیر ناهموار است و فعالان زنجیره خودروسازی را به نیاز ارزی خود نمی‌رساند. نعمت‌بخش همچنین ادامه می‌دهد که بهبود نسبی که در آمار تولید خودروسازان در بهار سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته اتفاق افتاده است می‌تواند به دلیل قول‌هایی باشد که خودروسازان به فعالان حاضر در زنجیره تامین خود در ارتباط با بازنگری قیمت محصولات خود داده‌اند.
این مقام مسوول ادامه می‌دهد همین اتفاق می‌تواند مشوقی باشد تا قطعه‌سازان با تمام توان قطعات مورد نیاز خودروسازان را تامین کنند.
نعمت بخش تاکید می‌کند اگر این وعده‌ها محقق نشود بار دیگر شاهد افت تولید و خلوت شدن خطوط تولید خودروسازان خواهیم بودیم.
