تحلیل جامع مدیرعامل فولاد مبارکه از وضعیت فولاد جهان و ایران با تأکید بر تاب‌آوری زنجیره تولید
مدیرعامل فولاد مبارکه در آیین افتتاحیه دومین همایش سالانه و سلسله نشست‌های تخصصی فولاد کشور با رویکرد تاب‌آوری در زنجیره آهن و فولاد با بیان اینکه تهدیدهای ۱۴۰۴ می‌تواند فرصتی طلایی برای فولاد مبارکه باشد تحلیل جامعی از وضعیت فولاد جهان و...
به گزارش رصد روز به نقل از روابط عمومی فولاد مبارکه، مدیرعامل گروه فولاد مبارکه در آیین افتتاحیه دومین همایش سالانه و سلسله نشست‌های تخصصی فولاد کشور با رویکرد تاب‌آوری در زنجیره آهن و فولاد، با ارائه تحلیلی طولانی، داده‌محور و بی‌پرده از وضعیت جهانی و داخلی فولاد، بر لزوم تغییر نگاه استراتژیک، بازنگری در سیاست صادرات، مقابله با دامپینگ چین، آمادگی برای فولاد سبز و کربن‌زدایی، استقلال در تأمین منابع آب، برق و گاز، و بهره‌گیری از ظرفیت‌های رکود به عنوان فرصت تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار روابط عمومی گروه فولاد مبارکه، سعید زرندی مدیرعامل گروه فولاد مبارکه در آیین افتتاحیه دومین همایش سالانه و سلسله نشست‌های تخصصی فولاد کشور با رویکرد تاب‌آوری در زنجیره آهن و فولاد، ضمن تشکر از ایجاد فضای گفت‌وگوی تخصصی درباره فولاد، بحث خود را با اشاره به چالش‌های زیرساختی مانند کمبود برق، آب و گاز آغاز کرد و گفت: هر میزان توان مدیریتی بدون انرژی کافی عملاً بلااستفاده خواهد ماند.
وی به‌صورت گذرا اما دقیق، مفهوم «تاب‌آوری» را از منظر علمی و اقتصادی توضیح داد و تاب‌آوری سازمانی را شامل توان بازیابی سریع، بهبود و رشد حتی پس از شوک‌ها دانست و تصریح کرد: اقتصادها باید به سمت تاب آوری حرکت کنند، صنعت فولاد ایران در ماه‌های اخیر در حالت دفاعی قرار گرفته و از روحیه پیشرو و راهبردی فاصله گرفته است.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با برشمردن ارکان سنجش تاب‌آوری، رصد دائم تحولات، انطباق سریع با تغییرات بازار و تبدیل تهدیدها به فرصت را ستون‌های اصلی تداوم عملکرد و توسعه بیان کرد و گفت: باید رصد شود که شرایط شرکت‌ها در شرایط عدم قطعیت بررسی شود و باید سیستم تحلیل لحظه‌ای و ساعتی برای بررسی شرایط و واکنش مورد نیاز در شرکت‌ها باشد که در اکثر شرکت‌ها وجود ندارد.
وی اضافه کرد: در جنگ ۱۲ روزه نه ساختار عمومی و نه ساختار شرکت‌ها در برابر این اتفاق نمی‌دانستند که چه عکس‌العملی داشته باشند، ما در فولاد مبارکه ساختار قوی را طراحی کردیم و برای هر اتفاق عکس العمل را تعریف کردیم و این در حالی است که نمونه آن را در کشور نمی‌بینیم و در شرایطی که در بحران قرار داریم شاهد تصمیمات عجیبی هستیم.
زرندی با تأکید بر ضرورت انطباق و تغییر استراتژی عملیات در پاسخ به تحولات، تاب‌آوری را مفهومی فراگیر در سراسر سازمان و زنجیره ارزش دانست و تصریح کرد که در فولاد مبارکه، از رصد وضعیت ورق تا مراحل کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی، تولید فولاد رنگی و محصولات پوشش‌دار، این پایش باید مستمر انجام شود.
وی با اشاره به اهمیت تاب‌آوری مالی، تدوین استراتژی سازمانی و برنامه‌های بازاریابی و فروش را راهبردی خواند و افزود: گام بعدی عبور از مرحله ارزیابی به اقدام، و تبدیل ناملایمات به فرصت به جای تسلیم در برابر آنهاست.
زرندی تأکید کرد: تحول مد نظر وی ادامه روند موجود نیست، بلکه مستلزم شکستن قالب‌های پیشین و رویکردی نو برای رشد و توسعه است.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با اشاره به تغییرات اساسی در فضای تجارت جهانی فولاد، افزایش پرشتاب صادرات چین در سال‌های اخیر را عاملی مهم در ایجاد فشار بر بازارهای منطقه، خصوصاً خاورمیانه و شمال آفریقا دانست و تأکید کرد: با کاهش اخیر تقاضای داخلی چین، این فشار تشدید شده است.
وی هشدار داد که در صورت عدم بازنگری استراتژی صادراتی ایران، صنعت فولاد کشور با بحران مواجه خواهد شد.
زرندی تحولات جهانی در حوزه کربن‌زدایی را یک روند برگشت‌ناپذیر عنوان کرد و گفت: برآورد می‌شود که حجم تولید فولاد کم‌کربن در جهان تا ۲۰۰ میلیون تن افزایش یابد، رقمی که بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه حدود ۱۰ برابر برآوردهای سال ۲۰۲۱ است و حتی سرعت تحقق آن بیش از انتظارات خواهد بود.
وی افزود: حرکت به سمت تولید فولاد کم‌کربن موجب افزایش حداقل ۳۵۰ دلاری هزینه تولید هر تن فولاد خواهد شد و تغییر فرآیندها، به‌ویژه در حوزه احیای مستقیم (DRI) و پروژه‌های کربن‌زدایی، تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار تولید خواهد گذاشت.
به گفته وی، بحران انرژی در اروپا باعث جابه‌جایی تولید فولاد به خارج از این قاره شده، هرچند بازار مصرف اصلی همچنان متعلق به اروپا است.
زرندی با استناد به یافته‌های نظرسنجی‌های بین‌المللی اظهار کرد: سهم محصولات کم‌کربن در منطقه اروپا، آمریکای شمالی و سایر کشورها دست‌کم به ۳۳ درصد خواهد رسید که این رقم بالاتر از پیش‌بینی ۱۳ درصدی اولیه است.
وی فولاد سبز و فناوری جذب، استفاده و ذخیره کربن (CCU) را از موضوعات راهبردی و سرنوشت‌ساز آینده صنعت فولاد برشمرد و تصریح کرد: هرگونه تأخیر در این مسیر شکاف ایران با بازارهای جهانی را عمیق‌تر و حضور در برخی بازارهای بین‌المللی را غیرممکن می‌سازد.
مدیرعامل فولاد مبارکه همچنین به اختلالات زنجیره تأمین در جهان و ایران اشاره کرد و گفت این مشکل در کشور به‌صورت مضاعف احساس می‌شود و تحت تأثیر عواملی مانند افزایش قیمت مواد اولیه، کمبود گاز ارزان، تداوم جنگ در اوکراین و تحریم‌ها، فشار قابل‌توجهی بر تولیدکنندگان وارد کرده است.
وی با اشاره به روند جهانی کاهش حاشیه سود در صنعت فولاد اظهار کرد: این وضعیت در ایران نیز به شکل محسوس مشهود است. ظرفیت تولید فولاد کشور حدود ۵۰ میلیون تن است اما در سال ۱۴۰۳ تنها ۳۰ میلیون تن فولاد تولید شد که با وجود رشد متوسط ۸ درصدی تولید نسبت به سال ۱۴۰۲، فاصله زیادی با هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن دارد.
زرندی ضریب بهره‌برداری فولاد کشور را حدود ۶۰ درصد اعلام و این رقم را به دلیل وجود ظرفیت خالی بسیار نگران‌کننده دانست، در حالی که این شاخص در ۱۲ سال اخیر به‌طور متوسط ۶۹ درصد بوده است.
به گفته وی، در سال ۱۴۰۳ به‌علت مشکلات انرژی و دیگر اختلالات ایجادشده، ضریب بهره‌برداری نسبت به میانگین سال‌های گذشته حدود ۱۰ درصد کاهش یافت و این افت به معنای افزایش هزینه‌های تولید و کاهش سودآوری است.
مدیرعامل گروه فولادمبارکه با اشاره به وضعیت داخلی گفت موضوع ناترازی انرژی از جدی‌ترین معضلات حال حاضر کشور است و تلاش‌های انجمن فولاد و پیگیری‌های ملی در این زمینه شایان تقدیر است.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه یادآور شد: در پنج سال گذشته نرخ‌ها جهش‌های بی‌سابقه‌ای داشته و قیمت‌ها حدود ۳۳ برابر شده، به‌طوری‌که طی شش سال گذشته نیز این نرخ‌ها حدود ۳۰ برابر افزایش یافته است.
وی افزود: تنها در سال ۱۴۰۴، قیمت برق از ۲۸۰۰ تومان به ۱۱۳۰۰ تومان رسیده و در یک روز ۶ هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌ها برداشت شده است، این اقدام در شرایط بحرانی کنونی صحیح نبوده و اجرای چنین تصمیماتی در ابتدای سال، پیش از بروز تغییرات شدید، منطقی‌تر بود.
زرندی با اشاره به اینکه صنعت فولاد هر ۱۰ سال یک‌بار وارد سیکل رکودی می‌شود، گفت: در رکود کنونی اثرات کاهش تقاضا به‌ویژه در بخش ورق به‌طور مستقیم بر فولاد مبارکه وارد شده است، چراکه مشتری اصلی این محصول صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، قطعه‌سازی و پروفیل‌سازی هستند و مصرف‌کننده عمومی ندارد.
وی تأکید کرد: هم‌زمان با داده‌های بانک مرکزی و تحلیل‌های داخلی، روند کاهش تقاضای ورق در بازار نشان می‌دهد که نیاز به اقدام متفاوت و نگاه تازه به آینده فولاد مبارکه وجود دارد.
به گفته زرندی جلسات متعددی برای بررسی آینده این شرکت و مسیرهای پیشرو برگزار شده است و مجموعه فولاد مبارکه رویکردی عملیاتی برای مقابله با چالش‌ها و استفاده از فرصت‌ها در دستور کار دارد.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با تأکید بر اینکه اگر وضعیت و جایگاه این شرکت در ۱۰ سال آینده تغییری نداشته باشد، به معنای حرکت در مسیر شکست خواهد بود، گفت: تحولات جهانی با سرعت و پیچیدگی پیش می‌رود و برنامه‌ریزی جدی و نگاه تازه برای ماندگاری و پیشرفت در این شرایط ضروری است. وی با اشاره به فضای جهانی صنعت فولاد اظهار داشت که هم‌اکنون موضوعاتی نظیر کاهش تقاضای جهانی، افت سودآوری شرکت‌ها، تغییرات بازار چین و روندهای کربن‌زدایی، به مباحث روز و تعیین‌کننده این صنعت تبدیل شده‌اند.
به گفته وی، بررسی دقیق پنج روند اصلی در سطح جهانی نشان می‌دهد که نخستین تحول مهم در چین رخ داده؛ هرچند سرعت رشد این کشور قدری کاهش یافته، اما همچنان تولید آن در مقیاس صدها میلیون تن قرار دارد و بازارهای جنوب شرق آسیا و هند با رشد سریع روبه‌رو هستند، بنابراین ایران باید نگاه ویژه و راهبردی به بازار هند و شرق آسیا داشته باشد تا بتواند جایگاه صادراتی خود را حفظ کند.
زرندی روند دوم را کاهش پروژه‌های عمرانی و صنعت ساختمان در سطح جهان دانست و در مقابل، رشد چشمگیر صنایع انرژی و حمل‌ونقل را یک فرصت جدید عنوان کرد که می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای بازار فولاد ایران ایجاد کند.
وی افزود: عدم توازن میان ظرفیت و تقاضا، به‌ویژه افزایش صادرات چین، موجبات فشار مستقیم بر فولاد مبارکه را فراهم آورده است؛ به‌عنوان نمونه چین با کاهش شدید قیمت‌ها، ارائه شرایط جذاب نظیر ال‌سی یک‌ساله و قراردادهای دو‌ساله، بازار منطقه را تحت تأثیر قرار داده و این در حالی است که فولاد مبارکه به سبب تحریم‌ها ناچار به دریافت نقدی مبالغ و پایبندی به مکانیزم‌های داخلی قیمت‌گذاری است.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه مکانیزم فعلی قیمت‌گذاری بر اساس درصدی از قیمت فولاد چین را در شرایط دامپینگ قیمتی چین غیرمنطقی دانست و گفت: هنگامی که قیمت‌های جهانی به‌طور مصنوعی پایین می‌آید، این فرمول فشار مضاعفی به تولیدکننده داخلی وارد می‌کند.
وی افزود: عرضه تیرماه فولاد مبارکه به قیمت هر کیلوگرم ۳۱ هزار تومان انجام شد، در حالی که محاسبه این نرخ با ارز ۶۹ هزار تومانی به بازار و خریداران واردکننده سیگنال اشتباه می‌دهد. کاهش تقاضا صرفاً شامل فولاد ساختمانی است و در مقابل، نیاز به فولادهای با عملکرد الکتریکی و فولادهای عریض برای ساخت توربین‌های بادی رو به رشد است که این موضوع هشداری برای تغییر سریع‌تر و جدی‌تر جهت‌گیری‌های تولیدی فولاد مبارکه به شمار می‌رود.
زرندی همچنین با اشاره به برآورد ظرفیت جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ گفت: حدود ۶۰۰ میلیون تن ظرفیت مازاد در دنیا وجود دارد که این رقم تا سال ۲۰۲۷ افزایش خواهد یافت.
وی یادآور شد که سال گذشته میلادی میزان تولید جهانی فولاد حدود یک‌میلیارد و ۸۷۰ میلیون تن و ظرفیت ایجادشده نزدیک به ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تن بوده است که نشان از شکاف قابل توجه میان عرضه و تقاضا دارد.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه روند جهانی کاهش حاشیه سود را یکی دیگر از تهدیدهای ساختاری صنعت فولاد دانست و با اشاره به آمار سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ گفت: از سال ۲۰۲۲ به بعد، این روند به‌ویژه در آمریکای شمالی و اروپا به‌شدت تشدید شده و حاشیه سود عملیاتی قبل و بعد از مالیات در این مناطق به شکل محسوسی کاهش یافته است، پدیده‌ای که اکنون به‌طور ملموس در ایران نیز قابل مشاهده است.
وی کاهش سودآوری در کشور را نه‌تنها تابع همین روند جهانی بلکه نتیجه وضعیت پیچیده‌تر داخلی، از جمله مشکلات ساختاری، انرژی و بازار دانست و تأکید کرد که روندهای کربن‌زدایی نیز به‌عنوان یکی از روندهای آینده‌ساز و در عین حال پرهزینه، چالش دیگری پیش‌روی صنعت فولاد ایران خواهد بود.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با اشاره به مسئولیت‌های پیشین خود در حوزه برنامه‌ریزی گفت: کاهش محسوس تولید و فروش محصولات این شرکت به‌ویژه در بخش ورق، زنگ خطری برای رکود در صنایع پایین‌دستی مانند خودروسازی و لوازم خانگی است و آمارها نیز این وضعیت را نگران‌کننده نشان می‌دهد. نگرانی از وقوع جنگ و بازگشت تحریم‌ها، فضای عدم اطمینان را بر اقتصاد کشور حاکم کرده، تا جایی که بسیاری از پروژه‌های بزرگ متوقف شده‌اند.
به گفته وی، بی‌ثباتی در قوانین و مقررات از دیگر چالش‌های جدی فعالان اقتصادی است. علی‌رغم همه تلاش‌ها، اختلاف‌نظر بین نهادهایی چون بانک مرکزی، وزارت صمت و گمرک منجر به صدور پی‌درپی دستورالعمل‌های اصلاحی شده که پیچیدگی شرایط را افزایش می‌دهد.
زرندی تأکید کرد: وزارت صمت به‌طور ویژه موضوعات مرتبط با فولاد مبارکه را به‌صورت مستمر پیگیری کرده و وزیر مربوطه و همچنین آقای لطفی‌زاده به‌طور منظم و چند روز یک بار مسائل شرکت را بررسی و حمایت کرده‌اند.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه اضافه کرد: این شرکت آمادگی صادرات تا سقف یک و نیم میلیارد دلار را دارد، اما رکود شدید بازار داخلی و شرایط بازار منطقه‌ای موانع مهمی هستند. وی در دیدار با تجار منطقه‌ای با پدیده ورود محصولات فولاد مبارکه به بازار عراق با قیمتی ۳۰ تا ۴۰ دلار کمتر از قیمت رسمی مواجه شده است. بررسی‌ها نشان داده که قیمت‌گذاری فعلی بر اساس فرمول شورای رقابت که وابسته به بهای ورق چین است، در شرایط دامپینگ قیمتی چین به ضرر تولیدکننده داخلی تمام می‌شود. در این فرمول، نرخ ورق چین و ورق CIS تقسیم بر دو و سپس ضرب در ارز مرجع ۶۶ تا ۶۹ هزار تومانی محاسبه شده و به قیمت هر کیلوگرم ۳۱ هزار تومان می‌رسد. این اختلاف قیمتی منجر به ایجاد رانت ارزی قابل توجهی شده که به خروج بخشی از محصولات به کشورهای همسایه کمک کرده است.
وی تأکید کرد: حدود ۱۰ درصد از نیاز به ورق وارداتی به دلیل محدودیت‌های کیفی واقعی است، اما بخش اعظم واردات که در سال ۱۴۰۳ حدود یک و نیم میلیارد دلار و معادل ۱.۴ میلیون تن بوده صرفاً با هدف سوءاستفاده از رانت ارزی صورت می‌گیرد.
زرندی افزود: زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و بندری کشور برای پشتیبانی از زنجیره تأمین فولاد کافی نیست و تغییرات سریع بازار جهانی فولاد، عدم توجه به تحولات قیمتی و کاهش نرخ جهانی محصولات، خطر تشدید فشار بر تولیدکنندگان داخلی را افزایش می‌دهد.
مدیرعامل گروه فولاد مبارکه کاهش شدید قیمت ورق سرد از ۱۱۰۰ دلار به کمتر از ۶۰۰ دلار و افت قیمت ورق گرم از هزار دلار به ۴۲۰ دلار را نمونه‌ای از این تحولات دانست. با وجود این وی اعتقاد دارد که رکود فعلی دائمی نیست و همچون دوره‌های پیشین صنعت فولاد، ماهیتی چرخه‌ای دارد.
به گفته زرندی تجربه دهه ۸۰ نشان می‌دهد که سیکل رکود و رونق همواره وجود داشته و نکته حیاتی، عبور بدون آسیب جدی از این مقاطع است.
وی با تأکید بر لزوم حفظ انسجام در سیاست‌گذاری کشور برای عبور از شرایط فعلی، از اقدامات فولاد مبارکه در حوزه‌های انرژی و زیرساخت یاد کرد و گفت: پروژه‌های حیاتی برای خوداتکایی در آب، برق و گاز در حال تکمیل است.
به گفته وی، این شرکت تاکنون ۲۸ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان از ۳۵ هزار میلیارد تومان هزینه پروژه آب را تأمین کرده و با تکمیل لوله‌کشی از زاینده‌رود و پالایشگاهاصفهان، سهم فعلی فولاد مبارکه از آب این حوزه آبریز زاینده رود که کمتر از ۱.۵ درصد بوده، به‌طور کامل تأمین می‌شود. در حوزه برق، شش واحد تولیدی وارد مدار شده و هدف‌گذاری برای رساندن توان تولید به ۳۰۰ مگاوات تا اسفندماه انجام گرفته است. همچنین پروژه توسعه میدان گازی مدار با اخذ مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی نفت و در انتظار تصویب شورای اقتصادی قرار دارد.
وی این اقدامات را بخشی از برنامه جامع فولاد مبارکه برای تبدیل تهدیدهای سال ۱۴۰۴ به فرصت طلایی دانست و اعلام کرد: تمرکز شرکت بر استفاده حداکثری از ظرفیت موجود، افزایش درآمد و کاهش هزینه‌هاست. به گفته وی، هدف کاهش هشت هزار میلیارد تومان هزینه در سال جاری بدون کاهش تولید تعریف شده بود که تاکنون ۲.۵ هزار میلیارد تومان آن محقق شده است.
وی تأکید کرد: با ادامه این روند در نیمه دوم سال، ضریب بهره‌وری فولاد مبارکه ارتقا یافته و زمینه برای مقابله عملی با چالش‌های بازار جهانی و داخلی فراهم خواهد شد.
اصفهان، سهم فعلی فولاد مبارکه از آب این حوزه آبریز زاینده رود که کمتر از ۱.۵ درصد بوده، به‌طور کامل تأمین می‌شود. در حوزه برق، شش واحد تولیدی وارد مدار شده و هدف‌گذاری برای رساندن توان تولید به ۳۰۰ مگاوات تا اسفندماه انجام گرفته است. همچنین پروژه توسعه میدان گازی مدار با اخذ مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی نفت و در انتظار تصویب شورای اقتصادی قرار دارد.
وی این اقدامات را بخشی از برنامه جامع فولاد مبارکه برای تبدیل تهدیدهای سال ۱۴۰۴ به فرصت طلایی دانست و اعلام کرد: تمرکز شرکت بر استفاده حداکثری از ظرفیت موجود، افزایش درآمد و کاهش هزینه‌هاست. به گفته وی، هدف کاهش هشت هزار میلیارد تومان هزینه در سال جاری بدون کاهش تولید تعریف شده بود که تاکنون ۲.۵ هزار میلیارد تومان آن محقق شده است.
وی تأکید کرد: با ادامه این روند در نیمه دوم سال، ضریب بهره‌وری فولاد مبارکه ارتقا یافته و زمینه برای مقابله عملی با چالش‌های بازار جهانی و داخلی فراهم خواهد شد.
