جشنواره‌های متعددی در گونه‌هایی مختلف موسیقی طی سال ۱۴۰۳ برگزار شدند که برگزاری «آوای کویر» پس از هفت سال و جشنواره دانشجویی «صبا» پس از پنج سال وقفه از مهمترین آنهاست، هر چند که وضعیت رویدادهای همچون «تهرانُت» نامشخص است.
به گزارش رصد روز، برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای موسیقی متعدد و متنوع لازمه پویایی و ارتقای این حوزه است و زمینه‌ای برای تعامل میان هنرمندان و مخاطبان و ارائه آثار آنان فراهم می‌کند، جشنواره‌ها و رویدادهای متعددی سال ۱۴۰۳ در گونه‌های مختلف موسیقی برگزار شدند که بعضی از آنها همچون دومین جشنواره منطقه‌ای موسیقی مقامی «آوای کویر» پس از هفت سال و جشنواره دانشجویی موسیقی «صبا» و جایزه آلبوم موسیقی پس از پنج سال وقفه برگزار شدند.
بر اساس گزارش ایرنا، جشنواره‌های موسیقی دانشجویی با تمرکز بر موسیقی نواحی ایران، گروه‌نوازی استان تهران و موسیقی خلاق ایران برای نخستین بار برگزار شدند و فراخوان نخستین جشنواره «تماشاگه راز» منتشر شد. بعضی از جشنواره‌ها همچون «گروه‌های کُر ایران»، «کهن آواهای تنبور و موسیقی کردی»، جایزه آهنگسازی استاد روح الله خالقی، مسابقه آهنگسازی موسیقی الکتروآکوستیک، نی‌انبان کیش و عودنوازی قشم به صورت تخصصی در یک گونه خاص برگزار شدند.
زمان و مکان بعضی از جشنواره‌ها همچون «نوای مهر» و موسیقی نواحی تغییر کرد. جشنواره سحری‌خوانی و مناجات‌خوانی ایرانیان با عنوان «ماهور» ادامه پیدا نکرد و برگزار شدن یا برگزار نشدن رویدادهایی همچون «تهرانُت» نیز نامشخص است.
سال ۱۴۰۳ چهار جشنواره به صورت تخصصی توسط نهادهای مختلف در حوزه سرود برگزار شد و چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به دلیل عدم موازی کاری با این جشنواره‌ها، بخش سرود را حذف کرد، با این وجود تعدد جشنواره‌ها با یک موضوع و رویکرد و بودجه اختصاص داده شده به آنها باید بررسی و آسیب‌شناسی شود. در این گزارش جشنواره‌های موسیقی که در سال گذشته برگزار شدند را مرور می‌کنیم.
«ماهور»؛ سحری‌خوانی و مناجات‌خوانی ایرانیان
دومین جشنواره سحری‌خوانی و مناجات‌خوانی ایرانیان با عنوان «ماهور» به مناسبت ماه مبارک رمضان به دبیری سیدمحسن حسینی، ۱۸ تا ۲۰ فروردین ماه ۱۴۰۳ با برنامه‌هایی همچون شعرخوانی مناجات، نشست‌های تخصصی نقد و بررسی، اجرای ساز و آواز و مناجات‌خوانی با همکاری بنیاد رودکی، انجمن موسیقی ایران، معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و حوزه هنری برگزار شد و ۲۰ فروردین با حضور جمعی از مسئولان و هنرمندان و تجلیل از هادی آرزم هنرمند پیشکسوت موسیقی آیینی در تالار رودکی پایان یافت اما این رویداد ادامه پیدا نکرد.
نخستین دوره این جشنواره سال ۱۴۰۲ به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و مشارکت انجمن موسیقی ایران در قالب فراخوان و مسابقه با هدف آشنایی و تقویت بخشی مناجات‌خوانی در موسیقی مذهبی و آیینی در سه حوزه سحرخوانی، مناجات‌خوانی و نیایش در آیینه اقوام برگزار شد.
گروه‌های کُر ایران در شیراز
سومین دوره جشنواره گروه‌های کُر ایران با هدف بهره‌گیری و نشان دادن ظرفیت‌های موسیقی جدی آوازی ایران و حضور گروه‌های کُرال (آوازی) از اقصی نقاط ایران و مشارکت بیش از ۲۰۰ هنرمند موسیقی ۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ماه در تالار حافظ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس و شهر شیراز برگزار شد.
شناسایی، ظرفیت‌سازی و حمایت از فعالیت‌های خلاقانه هنرمندان و گروه‌های موسیقی فعال در زمینه موسیقی آوازی سراسر کشور و نگاه ویژه به فرهنگ متنوع و ارزشمند اقوام و آداب و سنن مرتبط با این شاخه از هنر از دیگر اهداف این رویداد بود که به همت موسسه مفاخر و نواندیشان هنر پارس و با همکاری شرکت نوازندگان سرزمین آفتاب (بنیانگذار جشنواره گروه‌های کُر ایران) برگزار شد و حسام هوشیار مدیر اجرایی و طیب فقیه دبیر هنری آن بودند.
شیراز پیشتر نیز میزبانی نخستین دوره جشنواره گروه‌های کُر ایران در مردادماه ۱۳۹۷، دومین دوره آن در آذرماه ۱۳۹۸ و جشنواره مجازی گروه‌های کُر در سال ۱۳۹۹ بود.
جشنواره دانشجویی موسیقی نواحی ایران
فراخوان نخستین جشنواره ملی موسیقی دانشجویی با تمرکز بر موسیقی نواحی ایران و با هدف معرفی استعدادهای این حوزه آبان ماه ۱۴۰۲ به دبیری مزدک توسلی در سه بخش خوانندگی، نوازندگی و گروه‌نوازی، به همت مرکز علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد ۴۶ منتشر شد.
برگزیدگان این جشنواره خردادماه ۱۴۰۳ با برگزاری مراسم اختتامیه در سینما چاپلین فرهنگسرای بهمن، معرفی شدند. از میان شرکت‌کنندگان در این دوره از جشنواره ملی موسیقی دانشجویی، ۱۲ گروه به مرحله نهایی راه یافتند. این گروه‌ها در مراسم اختتامیه روی صحنه رفتند تا برنامه خود را به صورت زنده برای مخاطبان اجرا کنند. داوران این دوره از جشنواره ملی موسیقی دانشجویی، ایثار یاور و بهنام معیریان بودند.
دومین نی‌انبان کیش
دومین جشنواره ملی نی‌انبان کیش به همت سازمان منطقه آزاد کیش به دبیری بابک عامل ۱۲ و ۱۳ تیرماه در این جزیره برگزار شد، ۵۶ اثر از ۲۸ گروه به دبیرخانه این جشنواره ارسال شد که این آثار از استان‌های هرمزگان، خوزستان، بوشهر، کرمان و فارس بودند و هشت گروه منتخب برای اجرا در جشنواره انتخاب شدند.
مهدی ادیبان سرپرست معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش رئیس شورای سیاست‌گذاری و سیدعلیرضا فاطمیان‌پور معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان منطقه آزاد کیش عضو و دبیر شورای سیاست‌گذاری، خسرو نشان عضو اجرایی شورای سیاست‌گذاری، فواد توحیدی عضو هنری این شورا و بدریه بحرینی نیز عضو دیگر شورای سیاست‌گذاری دومین جشنواره ملی نی‌انبان کیش بودند. ایمان سیاه‌پوشان، احمد پاداش و نبیل یوسف شریداوی اعضای هیات انتخاب این جشنواره بودند.
خیام‌خوانی و برگزاری بزرگداشت محمود جهان به عنوان پیشکسوت فقید موسیقی جنوب، از بخش‌های ویژه دومین جشنواره ملی نی‌انبان کیش بود. نی‌انبان سال ۱۳۹۴ به عنوان میراث ناملموس ملی در فهرست سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور ثبت شده است.
«آوای کویر» در بیرجند پس از ۷ سال
دومین جشنواره منطقه‌ای موسیقی مقامی «آوای کویر» آیین یادبود استاد ذوالفقار بیتانه پس از هفت سال وقفه با حضور هنرمندانی از استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، کرمان، سیستان و بلوچستان ۲۴ تا ۲۷ شهریورماه به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی در اردوگاه یادگاران امام (ره) بهلگرد بیرجند برگزار شد. نخستین دوره این جشنواره سال ۱۳۹۶ با حضور چهار استان برگزار شد.
دومین جشنواره «آوای کویر» در سه بخش اصلی، تکنوازی و گروه‌نوازی زیر ۱۸ سال و بالای ۱۸ سال در راستای بسط و گسترش هنر ایرانی اسلامی و ساماندهی و شناسایی، آموزش و حمایت از استعدادهای جوان برگزار شد، ۱۴ گروه موسیقی با ۳۸۲ هنرمند در دومین جشنواره آوای کویر شرکت کردند که ۲۰۰ هنرمند به مرحله نهایی راه یافته‌اند و به مدت سه روز باهم به رقابت پرداختند و برگزیدگان در آیین اختتامیه معرفی شدند.
«نغمه‌های روشن فردا» در اراک
دومین جشنواره ملی سرود آفرینش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با عنوان «نغمه‌های روشن فردا» به دبیری احسان منصوری و حضور ۱۶ گروه راه‌یافته به این جشنواره از ۱۲ استان شامل هفت گروه بخش آزاد و ۹ گروه بخش کانونی، ۱۸ و ۱۹ شهریورماه در اراک برگزار شد و در آیین اختتامیه برگزیدگان معرفی شدند.
عمومی‌سازی و مردمی‌سازی سرود در اقشار مختلف جامعه و فضاسازی و ارتقای ظرفیت سرود به عنوان یک رویکرد فراگیر تربیتی جامعه از اهداف کلی و بسط، تعمیق و ترویج هنر ارزشمند و انقلابی سرود در راستای ترویج فرهنگ انقلاب، کشف استعدادهای برتر اعضا و دانش آموزان در عرصه‌های هنری، تقویت روحیه مشارکت، همکاری، نشاط و شادابی در مخاطبان و مهارت‌افزایی و پایدارسازی اعضا از دیگر اهداف برگزاری این جشنواره بود.
نخستین سرود فجر
نخستین جشنواره ملی سرود فجر به دبیری حامد جلیلی سال ۱۴۰۲ با انتشار فراخوان کار خود را آغاز کرد. ۸۰۰ اثر از ۵۰۰ گروه از سراسر کشور به جشنواره رسید. در گام نخست، مرحله انتخاب آثار انجام شد و در ادامه مرحله داوری در بخش استانی برگزار شد، آثار برگزیده در بخش استانی به مرحله سوم یعنی بخش راهبری راه یافتند و ۲۳ تا ۲۵ شهریورماه آخرین مرحله این جشنواره با حضور ۲۸ گروه در در تهران برگزار شد.
گروه‌های راه یافته به مرحله نهایی، هر کدام یک اثر را با هزینه جشنواره برای مرحله نهایی تهیه کردند. در این مرحله گروه‌ها آثار خود را به صورت زنده و با حضور داوران به صحنه بردند و در نهایت برگزیدگان نهایی در آیین اختتامیه معرفی شدند.
«کهن آواهای تنبور و موسیقی کردی» در دالاهو
موسسه فرهنگی – هنری خانه تنبور دالاهو خردادماه ۱۴۰۳ فراخوان هشتمین دوره جشنواره «کهن آواهای تنبور و موسیقی کردی» را با هدف پاسداری و حفظ موسیقی باستانی تنبور و دیگر آواهای کهن کرُدی، شناسایی، معرفی، تشویق و راهنمایی استعدادهای جوان، سپاسگزاری و قدردانی از استادان پیشکسوت تنبور و سایر موسیقی‌های کهن کُردی، تشویق و آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها در جهت حفظ فرهنگ و هنر بومی خود منتشر کرد.
بیش از یکصد اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و در مجموع ۴۴ اثر اجرا و باهم به رقابت پرداختند. این رویداد ۲۹ و ۳۰ شهریورماه در روستای بانزلان از توابع شهر گهواره، شهرستان دالاهو برگزار شد و با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد.
خانه تنبور، یک مرکز فرهنگی هنری غیردولتی است که به همت علی اکبر مرادی از اساتید موسیقی و چهره ملی ایران اهل کرمانشاه در روستای بانزلان گوران بنا نهاده شده است. این روستا در ایل گوران، بخش گهواره و شهرستان دالاهو و در استان کرمانشاه قرار دارد.
هدف از تأسیس این خانه، معرفی، آموزش، شناسایی و حفظ و نگهداری ساز تنبور و فرهنگ مرتبط با آن است؛ خانه تنبور ۲۲ شهریورماه سال ۱۳۹۶ با حضور هنرمندان برجسته موسیقی از سراسر ایران افتتاح و همزمان نخستین جشنواره کهن آواهای تنبور در آن برگزار شد.
نخستین گروه‌نوازی استان تهران
فراخوان نخستین جشنواره موسیقی گروه‌نوازی استان تهران مردادماه با هدف ایجاد فضایی رقابتی و تشویق هنرمندان موسیقی در دو بخش اصلی موسیقی ایرانی و موسیقی جهانی (کلاسیک غربی) و یک بخش ویژه نوازندگی پیانو (کلاسیک غربی) به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری انجمن موسیقی این استان منتشر شد.
۶۲۳ نفر در جشنواره گروه‌نوازی استان تهران شرکت کردند که از این تعداد، ۵۳۷ نفر در قالب ۱۳۷ گروه شرکت داشتند و از این تعداد ۱۶ گروه در بخش موسیقی ایرانی و ۹ گروه در بخش موسیقی جهانی به مرحله نهایی راه یافتند. در بخش پیانو ۸۶ نفر شرکت کردند که ۲۲ نفر به مرحله نهایی راه یافتند و برگزیدگان در آیین اختتامیه معرفی شدند.
این جشنواره به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری انجمن موسیقی این استان برگزار شد. مهدی خرمی‌نژاد دبیر اجرایی و علی تقی‌پور دبیر هنری نخستین جشنواره موسیقی گروه‌نوازی استان تهران بودند.
ابهام در «تهرانُت»
امیرحسین حیدری مدیر باشگاه موسیقی نوجوان مهرماه طی نشست خبری از آغاز به کار رویداد ملی «تهرانُت» خبر داد و گفت: این رویداد با هدف کشف استعدادها و توانمندی‌های نوجوانان در حوزه موسیقی و حمایت و هدایت آنان در پنج محور آهنگسازی، ملودی‌سازی، تکنوازی، آواز و جمع‌خوانی برگزار می‌شود.
مهلت ارسال آثار به نخستین رویداد ملی استعدادیابی «تهرانُت» تا ۳۰ مهرماه تعیین شده بود اما تا چهارم آبان ماه تمدید شد.
