حاشیه‌های انرژی

به گزارش رصد روز، نخستین حاشیه این هفته به درآمد باورنکردنی قاچاق سوخت و میزان سود قاچاق سوخت به ازای هر روز که چیزی معادل ۵۷۶ میلیارد تومان اعلام شده اختصاص دارد؛  با وجود هشدار‌های مکرر کارشناسان در حوزه سوخت و وجود نهاد‌های مختلف ناظر در کشور، باز هم قاچاق سوخت ادامه دارد و راه حل این شرایط همچنان مبهم است. اخیرا مسعود پزشکیان با اشاره به جلسه اخیر خود با مسئولان وزارت نفت و تصمیم‌گیری برای تشکیل تیم بررسی مسیر تولید تا توزیع و مصرف سوخت به خصوص بنزین و گازوئیل و شناسایی دقیق مبادی خروج این فرآورده‌ها از مسیر قانونی توزیع در مدت زمانی مشخص، خواستار تسریع در اجرای راهکاری برای پیشگیری از قاچاق سوخت شد.
با توجه به ابراز نگرانی کارشناسان و مسئولان در حوزه قاچاق سوخت و افزایش انتشار آمار‌هایی نگران کننده در این زمینه، پرسش‌هایی درباره علل این اتفاق و روش‌های جلوگیری از آن مطرح مطرح شده است. هاشم اورعی، استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انرژی به این پرسش‌ها پاسخ داده است.
رئیس اتحادیه انرژی گفت: «رئیس مجلس می‌گوید روزانه یا بهتر است بگویم هر روز بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر، قاچاق سوخت داریم. مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی کشور که فرض می‌شود باید از همه چیز مطلع باشد، چرا که همه چیز زیردست سازمان آن هاست، نیز می‌گوید سالانه ۱ میلیارد گازوئیل از انبار‌های مبدا به سمت نیروگاه‌ها حرکت می‌کند، اما به نیروگاه‌ها نمی‌رسد؛ یعنی وسط راه دزدیده می‌شود. فرمانده مرزبانی هم می‌گوید از اول سال تا کنون، ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق را کشف و ضبط کرده است. روزی که این سخنان مطرح شد، ۲۶۹ روز از سال گذشته بود. پس وقتی آقای قالیباف می‌گوید روزی ۳۰ میلیون لیتر و فرمانده مرزبانی می‌گوید ۲۰ میلیون لیتر از اول سال تا روز ۲۶۹ سال، پس این یعنی مقدار قاچاق کشف و ضبط شده از کل این ۲۶۹ روز، دو سوم یک روز است. تمام این اعداد و معادلات که کنار هم بگذاریم مشخص می‌کند که به هزار و یک دلیل، این اتفاقات را نمی‌توانیم قاچاق بنامیم.»
وی افزود: «قاچاق، وقتی است که شما در حال ارسال ۱۰۰ مرسوله هستید و یک مرسوله در راه دزدیده می‌شود، مخفی می‌شود یا هر اتفاق دیگری. اما این اعداد و ارقام به حدی بزرگ و قابل توجه است که نمی‌توانیم بگوییم موردی و مخفیانه رخ داده است. اما اگر قاچاق نیست، پس ماجرا چیست؟ تا این لحظه هیچکس با اطمینان کامل اعلام نکرده که ماجرا چیست. اما به نظر می‌رسد و شواهد و قرائن نشان می‌دهد که وقتی اقدامی جدی برای جلوگیری از این موضوع انجام نمی‌شود یا دولت زورش نمی‌رسد کاری برای جلوگیری از این قاچاق انجام دهد، این اقدام توسط اشخاص معمولی یا بی پشتوانه انجام نمی‌شود. در این مواقع معمولا نمی‌توان انگشت اتهام را به سمت قاچاقچی‌های معمولی برد و ابعاد چنین اقداماتی بسیار پیچیده و حساس است. حقیقت این است که هرکسی چنین توانایی را ندارد که بتواند علنا و جلوی چشم این همه مسئول اقدام به قاچاق سوخت کند و دستگیر هم نشود.»
قاچاقچیان سوخت در هر ساعت بیش از ۶۰ میلیارد تومان سود می‌کنند
این تحلیلگر ارشد حوزه انرژی در ادامه گفت: «در چنین شرایطی است که سناریو‌های مختلفی به ذهن می‌رسد که سرنخ برخی از این سناریو‌ها به جا‌های جالبی هم نمی‌رسد. همچنان این سوال پررنگ است که چطور روسای دولت‌ها و مسئولان مملکت نمی‌توانند متوجه شوند ماجرا از کجا نشأت می‌گیرد؟! یا بهتر است بگوییم چرا برخی از آقایان چشم خود را روی حقایقی بسته‌اند یا خود را به ندیدن زده‌اند؟ من بر اساس سخنان خود مسئولان کشور و افراد دست اندرکار حوزه سوخت که در رسانه‌های رسمی مطرح کرده‌اند، محاسبه کرده و متوجه شدم که ساعتی بالغ بر ۶۰ میلیارد تومان و دقیقه‌ای بیش از ۱ میلیارد تومان سود این قاچاق است. فقط دقت کنید که ابعاد این فاجعه قاچاق چقدر است. در نتیجه نگاهی به این اعداد و ارقام شک و ظن را به منشاء چنین قاچاق گسترده‌ای عمیق‌تر می‌کند. اما چطور باید جلوی چنین اقداماتی را گرفت؟»
وی افزود: «به اعتقاد من ارگان‌های وابسته به دولت از جمله تعزیرات، زور و توان کافی برای مقابله با این قاچاق گسترده را ندارند. سازمان بازرسی کل کشور نیز طی سال‌های اخیر نتوانسته اقدام خاصی در زمینه پیشگیری یا پایان دادن به این قاچاق انجام دهد. به طور کلی به نظر نمی‌رسد هیچ ارگانی داخل هیچ یک از قوا، بتواند در برابر این جریان قاچاق قدرتمند ایستادگی کند، مگر این که مطالبات مردمی در این زمینه تا حدی زیاد شود و جامعه به حدی حساس شود که نهاد‌های مختلف مجبور شوند پاسخگو باشند. امروز در کشور هیچ نهاد و سازمانی یارای مقابله با این حجم قاچاق را ندارد و این در حالیست که هم اکنون با کمبود انرژی و قطعی برق در کشور مواجهیم و اتفاقا با توجه به این شرایط، جامعه نسبت به قاچاقچیان انرژی حساس شده و انتظار می‌رود مسئولان پیش از بروز بحران‌های اجتماعی، پاسخگوی انتظارات مردم باشند.»/فرارو

حاشیه دوم این هفته هم به افشای هاب محرمانه صادرات نفت ایران می‌پردازد؛پس از پایان کار دولت ۱۳ جزئیات محرمانه تجارت نفت ایران با چین و اطلاعات نفتکش ها به بیرون درز پیدا کرد و افشا شد. مثلا اویل پرایس در گزارشی این مساله را باز کرده و نکات مهمی را در خروجی سایت خود قرار داده است.

چین و ایران سیستم پیچیده ای برای انتقال کشتی به کشتی نفت خام در دریای چین جنوبی برای دور زدن تحریم های آمریکا علیه نفت ایران طراحی کرده اند. این شبکه تجاری مخفی به چین اجازه می دهد تا با وجود محدودیت های رسمی به واردات مقادیر قابل توجهی از نفت ایران ادامه دهد.
به همین دلیل، اثربخشی تحریم های آمریکا علیه ایران به دلیل انعطاف پذیری این مسیر تجاری غیرقانونی به چالش کشیده شده است.
در گزارشی که اخیرا در بلومبرگ منتشر شده است، تصاویر ماهواره‌ای ۵ سال اخیر دریای چین جنوبی و در نزدیکی مالزی رصد شده و این اطلاعات، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شده است تا نتیجه ای نه چندان بهت برانگیز به دست آید: فعالیت های محرمانه ایران و چین برای مقابله با تحریم‌ها در خصوص صادرات نفت ایران قدرتمند و گسترده بوده است.
نویسندگان این گزارش معتقدند وظیفه واشنگتن و متحدان جهانی اش، نظارت و اجرای بهتر تحریم های تهران است. بلومبرگ از امپراتوری آمریکا می‌خواهد که فشار حداکثری خود را بر جمهوری اسلامی به صورتی کاراتر اعمال کند. این دقیقاً همان چیزی است که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، با ورود به دفتر بیضی شکل کاخ سفید در ژانویه فرارو، متعهد شده است که انجام دهد.
از سر گرفته شدن کمپین «فشار حداکثری» ترامپ بر ایران، احتمالاً پیامدهای زیادی برای پکن نیز خواهد داشت، زیرا چین بزرگترین خریدار نفت جهان با فشار بر جریان ورود نفت ارزان ایران به سواحل خود روبرو خواهد شد. تخمین زده می شود که نفت خام ایران حدود ۱۳ درصد از واردات اژدهای زرد را تشکیل می دهد.
مشاور امنیت ملی ترامپ، مایک والز، متعهد شده است که درآمدهای نفتی ایران را متوقف یا تا میزان بسیار زیادی کاهش دهد.آمریکایی ها می گویند که از منظر سیاست ایالات متحده این محدودیتها، منافع مثبتی برای جنگ اوکراین و غزه خواهد داشت.
وی افزود که دولت ترامپ، با قدرت رهبران چین را در جهت کاهش خرید نفت از ایران درگیر خواهند کرد. اما نتایج تحقیقات بلومبرگ نشان می دهد که تجارت تهران و پکن در حال رونق است.
نتایج این گزارش نشان می دهد که در ۴۰ مایلی شرق شبه جزیره مالزی، بزرگترین نقطه تجمع تانکرهای ناوگان سایه جهان قرار دارد. کشتی های قدیمی که اغلب با پرچم کشورهای ناشناخته و بدون بیمه کار می کنند، هر روز به اینجا می آیند تا محموله های خود را به دور از سایر منابع کشتیرانی منتقل کنند. همه ساله میلیاردها دلار از نفت ایران که تحریم شده، با این روش راهی پایانه های چین می‌شود. حتی اگر این کشور رسماً اعلام کند که بیش از دو سال است که حتی یک قطره از نفت ایران به بنادر چین وارد نشده است.
این تصویر گرافیکی بلومبرگ، منطقه ای را در نزدیکی مالزی نشان می دهد که مرکز اصلی انتقال مخفیانه نفت خام ایران در دریای چین جنوبی است
در ادامه این گزارش می خوانیم: در پنج سال گذشته، تصاویر ماهواره‌ای این نقطه، نشان دهنده گستره این فعالیت ها است که با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، توسعه نیز یافته است.
بلومبرگ گمانه زنی کرده که غیرممکن است دقیقاً محاسبه کنیم چه میزان نفت در این کانال در حال انتقال است. اما حتی با فرضیه های محافظه کارانه در مورد اندازه نفتکش ها، داده ها نشان می دهد که حدود ۳۵۰ میلیون بشکه نفت در این نقطه داغ در ۹ ماه اول سال جاری جابجا شده است.
با در نظر گرفتن میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۴ میلادی و تخفیف اعمال شده برای نفت خام تحریم شده، این رقم به بیش از ۲۰ میلیارد دلار می رسد. هرچند ارزش واقعی این معامله محرمانه احتمالاً بسیار بالاتر است.
یکی از رویکردهای احتمالی دولت ترامپ این است که از طریق تحریم‌های ثانویه به دنبال مجازات شرکت‌های چینی درگیر در این تجارت «غیرقانونی» باشد. در آنسوی این تجارت، تهران به درآمدهای صادرات نفت نیاز دارد و خریداران به شدت با کمبود خوراک روبرو هستند، لذا این مثلث برمودا در دریای چین جنوبی ابزاری برای بقای دو طرف است.
چین به محدودیت‌های تحمیلی آمریکا بر نفت ایران توجه نمی کند و آنها را به رسمیت نمی‌شناسد. فعالان این شبکه از واسطه‌ها و کشتی‌های متعلق به شرکت های کاغذی برای تامین خوراک پالایشگاه‌های کوچک خواهان نفت ارزان استفاده می‌کنند. این راهبرد به سادگی از منافع شرکت های کلیدی چینی در برابر تحریم های ثانویه محافظت می کند. چراکه ایالات متحده می تواند دسترسی هر شرکت یا شخصی را که با ایران تجارت می کند به سیستم مالی خود محدود یا به طور کامل منع کند.
این مرکز دریایی یک تهدید مستقیم برای تلاش‌های غرب برای محدود کردن درآمدهای تهران، مسکو و کاراکاس است و نشان‌دهنده اینست که چرا اعمال تحریم‌ در صنعت نفت بسیار سخت است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا گفته است که قصد دارد پس از بازگشت به قدرت، فشار بر ایران را افزایش دهد، اما این شبکه های گسترده که نفت سی ه را در سراسر جهان جابجا می کند، معمولاً بدون دخالت آشکار نهادهای بزرگ عمل می کنند. این وضعیت حتی برای دولت کنونی ایالات متحده که از مالزی خواسته بود برای مقابله با راه های فراری مانند این مورد، تلاش بیشتری کند، باعث ناامیدی شده است.
با شکست تلاش های غرب در اجرای قانون تحریم نفت ایران، رهبران واشنگتن، لندن، بروکسل و پاریس ممکن است مجبور شوند با این واقعیت روبرو شوند که نمی توانند تمام تجارتی را که در جهان اتفاق می افتد، کنترل کنند. هنگامی که آنها علیه جنوب جهانی «امپراتوری» می شوند، این کشورها سرسختانه عقب خواهند رفت و راه های بهتری را برای عبور، خنثی کردن و دور زدن تحریم ها پیدا می کنند./میز نفت

حاشیه بعدی هم به چالش‌های جایگزینی کارت بانکی می‌پردازد؛ سخنگوی صنف جایگاهداران کشور گفت: موضوع سوختگیری و تخصیص یارانه سوخت پیچیدگی‌های خاصی دارد و جایگزینی کارت بانکی و حذف کارت سوخت به راحتی امکانپذیر نیست.

رضانواز سخنگوی صنف جایگاهداران کشور، در خصوص حذف کار سوخت اظهار کرد: طی چند سال اخیر مساله جایگزینی تخصیص یارانه سوخت با استفاده از کارت بانکی به مالک خودرو و حذف کارت سوخت در دولت و مجلس بررسی شد و اقداماتی نیز صورت گرفت که نهایتا در قانون برنامه هفتم مقرر شد به صورت کامل در این خصوص مصوبه انجام شود که در نهایت به صورت ایده آل در قانون برنامه گنجانده نشد.
او ادامه داد: حال با توجه به پیچیدگی‌های موجود، اینکه با چند جمله در قانون بودجه بتوان حذف کارت سوخت را رقم زد کمی بعید به نظر میرسد و این مورد نیازمند مصوباتی با جزییات و همراهی دولت از طریق مصوبه هیات وزیران یا آیین نامه‌های اجرایی دقیق می‌باشد.
وی افزود: برای مثال، مصوبه مجلس در قانون بودجه طی دو سال مبنی بر الزام به استفاده از کارت سوخت شخصی به طوریکه ۹۰ درصد سوختگیری‌ها در بنزین با کارت سوخت شخصی افراد انجام شود، علی رغم ایجاد مشکلات برای جایگاه‌های سوخت و ایجاد نارضایتی در بین مردم، موفق نبود چرا که پیچیدگی‌های موجود برای اجرایی کردن آن، در مصوبه تعیین تکلیف نشده بود و الزام به تصویب آیین نامه اجرایی نیز در قانون وجود نداشت.
وی ادامه داد: اینکه ساختار توزیع سوخت قدیمی و مستهلک است و باید تغییر کند و به جای استفاده از کارت سوخت، یارانه به مالکان خودروها از طریق کارت بانکی تخصیص یابد امکانپذیر است، به شرطی که در چند فاز انجام شود و چارچوب مشخص با برنامه زمانبندی و اجماع همه تصمیم سازان در دستگاه‌های اجرایی با مشورت بخش‌های خصوصی شکل بگیرد./بازار

حاشیه آخر این هفته هم  محسن پاک‌نژاد در نشست مدیریت بهینه ناترازی‌های انرژی با حضور رئیس‌جمهوری، رئیس دفتر رئیس جمهوری، وزیران کشور، نیرو، راه‌وشهرسازی و صنعت، معدن و تجارت و سخنگوی دولت در محل وزارت کشور و با حضور برخط استانداران سراسر کشور، به ارائه گزارشی از عملکرد این وزارتخانه در تامین سوخت مورد نیاز کشور طی روزهای اخیر پرداخت.
وی گفت: در هفته‌ای که سپری شد شرایط تحویل گاز و نفت‌گاز به نیروگاه‌ها مطلوب بود. خوشبختانه سطح ذخیره‌سازی‌ها گازوئیل در نیروگاه‌ها هم افزایش یافته است. با توجه به اینکه در هفته آینده با کاهش دما روبه‌رو می‌شویم تدابیری اتخاذ می‌شود که با همکاری وزارتخانه‌های نیرو و نفت از شرایط پیش‌رو نیز عبور کنیم.
وزیر نفت با بیان اینکه طی روزهای گذشته ثابت شد اتخاذ تصمیم تعطیلی هوشمند می‌تواند نقشی مؤثری در کاهش مصرف انرژی داشته باشد، بیان کرد: وضع ذخیره‌سازی نفت‌گاز نسبت به گذشته تغییر زیادی داشته و ذخیره‌سازی نیروگاه‌ها نیز کاهش زیادی نداشته است و در مجموع می‌توان گفت که افتی در ذخیره‌سازی‌های نفت‌گاز نداشته‌ایم.
پاک‌نژاد گفت: تأمین نفت‌گاز کماکان ادامه دارد و آنچه که در توان بوده در این باره انجام شده است. افزون بر افزایش قابل‌توجه تأمین نفت‌گاز، ۱۰ تا ۱۲ میلیون لیتر هم افزایش تولید روزانه داشته‌ایم و این اوضاع تا عبور از دوره پیش‌رو ادامه خواهد داشت./ایسنا

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید