خیزش سبز خلیج‌فارس

 در شکل شماره ۱ به‌طور خلاصه می‌توانید پروژه‌های کم‌کربن آهن و فولاد در منطقه MENA را مشاهده کنید.

 صنعت فولاد در منطقه خلیج‌فارس، با حمایت پروژه‌های عظیم زیربنایی و توسعه شهری، به‌سرعت در حال گسترش است. پیش‌بینی می‌شود بازار فولاد این منطقه از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۳ با نرخ رشد مرکب سالانه حدود ۴.۱ درصد رشد کند. این رشد ناشی از تقاضا برای مصالح ساختمانی در ابرپروژه‌هایی مانند نئوم (NEOM)، پروژه دریای سرخ و زیرساخت‌های جام جهانی در عربستان سعودی است. این روند با افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های فولاد سبز، به‌ویژه روش‌های کوره قوس الکتریکی (EAF) با استفاده از فولاد بازیافتی هم‌زمان شده است که در مقایسه با کوره‌های بلند سنتی، انتشار کربن را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

چندین پروژه شاخص فولاد سبز در منطقه در حال اجراست. شرکت فولاد سبز ولکان (Vulkan) عمان در حال ساخت یک مجتمع ۵ میلیون تنی آهن اسفنجی (DRI) و کوره قوس الکتریکی (EAF) در دقم (Duqm) است که قرار است عملیات خود را تا سال ۲۰۲۷ آغاز کند. گروه Essar عربستان سعودی نیز یک کارخانه ۴ میلیون تنی DRI و EAF را در مجموعه صنعتی رأس‌الخیر اعلام کرده که انتظار می‌رود در حدود سال ۲۰۲۸ به بهره‌برداری برسد. علاوه بر این، کنسرسیوم آرامکو-صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان-بائواستیل درحال‌توسعه یک کارخانه ۱.۵ میلیون تنی ورق فولادی در همان منطقه است که برای سال ۲۰۲۹ هدف‌گذاری شده است. این پروژه‌ها نشان‌دهنده تعهد آشکار به فولادسازی با ردپای کربنی کمتر است که عمدتاً با گاز طبیعی کار می‌کنند، اما به‌طور فزاینده‌ای با منابع انرژی پاک‌تر تکمیل می‌شوند.

یک نمونه پیشگام از استفاده هیدروژن سبز در فولادسازی، همکاری بین شرکت فولاد امارات (EMSTEEL)، بزرگ‌ترین فولادساز امارات و مصدر به‌عنوان توسعه‌دهنده انرژی‌های تجدیدپذیر است. آن‌ها اولین پروژه آزمایشی فولاد سبز منطقه را در ابوظبی راه‌اندازی کردند که از هیدروژن سبز به‌جای گاز طبیعی برای احیای سنگ‌آهن استفاده می‌کند و تا ۹۵ درصد به کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در فرایندهای تولید فولاد دست یافته است. این پروژه آزمایشی، امکان‌سنجی توسعه تولید هیدروژن سبز و فولاد سبز در مقیاس بزرگ را برای پاسخ‌گویی به تقاضای داخلی و اهداف صادراتی در منطقه نشان می‌دهد

ظرفیت تولید هیدروژن سبز نیز با توجه به منابع فراوان خورشیدی و بادی منطقه، به‌سرعت در حال افزایش است. کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات و عمان میلیاردها دلار برای توسعه استراتژی‌های هیدروژن مبتنی بر زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر متعهد شده‌اند و قصد دارند تا سال ۲۰۳۰ به صادرکنندگان جهانی هیدروژن سبز تبدیل شوند. انتظار می‌رود این هیدروژن پاک نه‌تنها در فولادسازی، بلکه در چندین بخش دیگر که کربن‌زدایی از آن‌ها دشوار است، مانند صنایع شیمیایی و حمل‌ونقل، نقشی محوری ایفا کند.

صدور گواهینامه و دسترسی به بازار برای فولاد سبز، از دیگر حوزه‌های تمرکز در منطقه است. به‌عنوان مثال، امارات متحده عربی با استفاده از گواهینامه CARES، تولیدکنندگان را برای دست‌یابی به معیارهای جهانی فولاد سبز توانمند ساخته است تا با الزامات بین‌المللی پایداری و انتشار کربن همسو شوند. انطباق مبتنی بر داده، همراه با بهبود بهره‌وری انرژی و برقی‌سازی تولید حرارت، کلید موقعیت‌یابی فولاد منطقه به‌عنوان یک محصول رقابتی و مسئول در بازارهای صادراتی، به‌ویژه اروپاست.

با وجود این تحولات امیدوارکننده، چالش‌هایی نیز وجود دارد. در حال حاضر، فولادسازی در منطقه عمدتاً به گاز طبیعی متکی است که اگرچه آلایندگی کمتری نسبت به زغال‌سنگ دارد، اما همچنان دی‌اکسیدکربن تولید می‌کند. گذار به تولید فولاد کاملاً مبتنی بر هیدروژن سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر، نیازمند سرمایه‌گذاری پایدار در زیرساخت‌های انرژی، ازجمله پایداری شبکه و راه‌حل‌های ذخیره‌سازی است. علاوه بر این، شرایط تأمین مالی و هزینه‌های فناوری همچنان عوامل حیاتی برای امکان‌سنجی تجاری تولید فولاد سبز در مقیاس بزرگ در منطقه هستند. در نهایت، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌طور فعال در حال شکل دادن به آینده‌ای برای فولاد و هیدروژن سبز هستند که رشد اقتصادی را با پایداری زیست‌محیطی همسو می‌کند و منطقه را به یک بازیگر مهم در بازار جهانی فولاد سبز تبدیل می‌کند.

 منابع:

-https://vocal.medi/journal/gcc-steel-market-2025-2033-growth-trends-and-regional-outlook

-https://www.crugroup.com/en/communities/thought-leadership/205/GCC-capacity-growth-will-displace-imports-and-could-expand-exports/

-https://www.emsteel.com/emsteel-and-masdar-nnounce-success-of-pilot-project-using-green-hydrogen-to-produce-green-steel/

-https//aisusteel.org/en/28315/

–https://wwwfastmarkets.com/uploads/2025/07/Middle-East-Iron-Steel-2025-Preliminary-Agenda-4-July-2025.pdf