نامش آلبوم شماره ۳۶۲ است که در زمان انتشارِ خبر مفقود شدنش به «آلبوم ناصری» مشهور شد؛ آلبومی نفیس و تاریخی که خوشبختانه ۱۵ روز بعد از زمان اعلام خبر گم شدنش پیدا شد و از همان زمان درخواست‌های مختلفی برای رونمایی عمومی از این اثر مطرح شد.
به گزارش رصد روز ، ۱۳ مرداد امسال با انتشار خبر مفقود شدن آلبوم ناصری از آلبوم‌خانه کاخ گلستان به عنوان دومین آلبوم‌خانه غنی در دنیا، همه توجه‌ها بار دیگر به تنها مجموعه جهانی پایتخت جلب شد؛ تا ۲۸ مرداد که خبر پیدا شدن آن منتشر شد و مدیر مجموعه جهانی گلستان در آن زمان توضیح داد: «اواخر اسفند سال ۹۸ امین‌اموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان در آخرین انبارگردانی خود متوجه شد که یک آلبوم ناصری حاوی ۱۰۰ قطعه عکس کوچک در قفسه نیست. این موضوع را به من اعلام کرد و بلافاصله برای پیشگیری از موضوعات سوء بعدی، اقدامات حقوقی انجام شد. با واحدهای ذی‌صلاح وزارتخانه، پلیس اینترپل و قوه قضائیه نیز در این زمینه مکاتباتی انجام دادیم، حتی مشخصات و تصاویر اثر نیز برای پلیس اینترپل ارسال شد. درنهایت این آلبوم در انبارگردانی‌ای که توسط کمیته‌ای متشکل از نمایندگان اداره کل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی، اداره کل حراست، یگان حفاظت میراث‌فرهنگی و ذی‌حسابی و اداره کل امور مالی وزارتخانه و مدیریت کاخ گلستان انجام شد، صبح سه‌شنبه (۲۸ مرداد ۹۹) در آلبوم‌خانه کاخ گلستان پیدا شد.
آفرین امامی – مدیر مجموعه جهانی کاخ گلستان – در بخش نخست برنامه رونمایی از این آلبوم که به صورت مجازی برگزار شد، به تاریخچه اختراع دوربین عکاسی و وارد شدن آن به کشور و علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی اشاره می‌کند.
او درباره آلبوم‌خانه کاخ گلستان می‌گوید: این مرکز دومین و بزرگترین آلبوم‌خانه دنیا به حساب می‌آید که جمع‌آوری تصاویر آن از ۱۲۸۶ قمری آغاز شده است، یعنی قدمت جمع‌آوری تصاویر به ۱۷۶ سال می‌رسد. همچنین بیشترین عکس‌های دوره ناصری در سال ۱۲۷۵ قمری گرفته می‌شود.
امامی با اشاره به این‌که اکنون ۶۱ هزار اثر در آلبوم‌خانه این کاخ نگهداری می‌شود، ادامه می‌دهد: این مجموعه تصاویر شامل عکس‌ها، آلبوم‌ها، زونکن‌ها، محصولات پایشی، نگاتیو و پوزیتیو است که تصاویر موجود آن با موضوعاتی مانند مسابقات زنان قاجار، سفرهای پادشاهان قاجار، کودکان، همسران، افراد درباری، طبیعت بناهای قدیمی آن دوره و بناهای تاریخی، مراسم‌ها و جشن‌ها با استفاده از دو تکنیک مختلف عکاسی شده‌اند.
او همچنین از نمایش دیگر آثار تاریخی مجموعه جهانی کاخ گلستان به صورت پخش زنده در صفحه اینستاگرامی کاخ گلستان خبر می‌دهد.
در ادامه این پخش آنلاین، منصوره آزادواری – مسوول امور بین‌الملل و کارشناس هنری مجموعه جهانی کاخ گلستان – با نشان دادن تصویر صفحه نخست آلبوم می‌گوید: این آلبوم ۵۰ صفحه و ۱۰۰ تصویر را شامل می‌شود که توسط شخص ناصرالدین شاه حاشیه‌نویسی شده است. طبق چیزی که این شاه قاجاری در سال ۱۳۰۳ در بالکن عمارت دوشان تپه نوشته است در زمان نوشتن این حاشیه در آلبوم ۲۲ سال از گرفتن تصاویرِ آن گذشته، بنابراین تاریخ ثبت این عکس‌ها حدودا مربوط به ۱۲۴۴ شمسی است و در سال ۱۲۶۵ شمسی حاشیه‌نویسی انجام شده است.
او در ادامه با ورق زدن برخی از صفحه‌های این آلبوم می‌گوید: شروع آلبوم با تصویری از ناصرالدین شاه است که تحقیقا در نیمه اول صفحه قرار دارد و تصویری از جوانی اوست و تصویر دوم متعلق به مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه است. در کنار آن کلمه «مرحومه» مرقوم شده، یعنی در زمان نوشتن حاشیه، وی مرحوم شده بود.
او گرفتن فیگور مشخص و نشستن همه افرادی را که تصویر آن‌ها در این آلبوم هست روی یک صندلی مشخص (که اکنون در تالار آینه کاخ در معرض نمایش است)، نکته خاص این آلبوم ناصری می‌داند و ادامه می‌دهد: تصویر سوم آلبوم متعلق به «سلطان حسین میرزا» و تصویر چهارم متعلق به «کامران میرزا» است.
آزادواری با اشاره به این‌که تصاویر بعدی متعلق به بانوان حرم ناصری است، تاکید می‌کند: آلبومی که تصاویر در آن قرار گرفته ایرانی نیست و آن‌چه محرز است، بین سفر دوم و سوم ناصرالدین شاه، عکس‌های آلبوم ناصری انتخاب شده و در این آلبوم قرار گرفته و حاشیه‌نویسی ناصرالدین شاه انجام شده است.
او با بیان این‌که پژوهش روی این آلبوم هنوز می‌تواند انجام شود، می‌افزاید: هر کدام از آثار موجود در کاخ گلستان می‌توانند موضوع پژوهشی گسترده باشند.
ملکیان – متخصص مرمت نسخ خطی و اسناد دور قاجار – نیز در توضیحاتی می‌گوید: سعی کردیم استحکام‌بخشی اولیه را روی این اثر انجام دهیم، هر چند به نسبت قدیمی بودن آن، خوشبختانه آسیب چندانی ندیده است.
در آن زمان علت مفقود شدن این آلبوم عکس در آلبوم‌خانه کاخ گلستان را کوچک بودن سایز آن نسبت به ابعاد دیگر آلبوم‌های مجموعه اعلام کردند و گفتند به همین علت در قفسه‌های آلبوم‌خانه جابه‌جا شده و مشخص نبوده است.
ایسنا
