زمزمه‌های بازگشت «بایدن» به برجام؛ ایران موافقت می‌کند؟
زمزمه‌هایی از بازگشت دوباره آمریکا به برجام با قید شدن متمم‌های جدید به گوش می‌رسد، باید دید ایران این موضوع را می‌پذیرد یا خیر.
زمزمه‌هایی از بازگشت دوباره آمریکا به برجام با قید شدن متمم‌های جدید به گوش می‌رسد، باید دید ایران این موضوع را می‌پذیرد یا خیر.
به گزارش رصد روز ، پرونده انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ با حرف و حدیث‌های بسیار فراوان باز شد، در حالی که جو بایدن پیروز انتخابات اعلام شد اما این پرونده به دلیل ادعای دونالد ترامپ مبنی بر تقلب در آراء همچنان باز است. ترامپ نتیجه انتخابات را نپذیرفته است و اعلام کرده به صورت رسمی موضوع شکایت خود را بیان و از طریق حقوقی آن را دنبال می‌کند.
بایدن یکی از کهنه کاران سیاسی آمریکایی است و سابقه مشاورت کارتر و معاونت اوباما را در کارنامه کاری خود دارد. رئیس جمهور دموکرات آمریکا بسیار مورد حمایت اوباما بود و حتی وی برای رای آوری معاون سابق خود مستقیما به کارزار انتخاباتی وارد شد و با تلفن به مرد عادی آن‌ها را تشویق به رای دهی به بایدن می‌کرد.
حالا که شواهد نشان می دهد بایدن قرار است طی روزهای آینده بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا تکیه بزند، زمزمه‌های بازگشت به معاهدات بین المللی که ترامپ از آن‌ها خارج شد به گوش می‌رسد. بایدن در اولین پیام خود از بازگشت به معاهده آب و هوایی سخن گفت و کارشناسان معتقدند که وی با متمم های جدید به برجام باز خواهد گشت.
آموس هاچسن، یکی از مشاوران ارشد سابق جو بایدن طی مصاحبه‌ای با اشاره به اولویت بایدن برای بازگشت به برجام گفت که معتقدم جو بایدن طی ماه اول دوره ریاست جمهوری خود به طور کامل به برنامه جامع اقدام مشترک بپیوندد، البته این پیوستن مجدد با تغییراتی در بند‌های مختلف این برنامه همراه خواهد بود.
مسئول تحریم‌های مربوط به بخش انرژی ایران در وزارت خارجه آمریکا در دولت باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا، گفت که این اقدام می‌تواند به معنای تعلیق برخی از تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران محسوب شود که طی سه سال گذشته اعمال شده است.
هیلاری کلینتون» وزیر خارجه دولت پیشین آمریکا و نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ هم در نشستی آنلاین با اندیشکده «شورای آتلانتیک» که ۲۸ مرداد ماه امسال برگزار شده بود، به موضوع ایران و سیاست مناسب دولت «جو بایدن» در قبال این کشور در صورت پیروزی در انتخابات پرداخت. کلینتون گفت که پیوستن دوباره آمریکا به توافق هسته‌ای ایران (برجام) در جهت منافع این کشور است، همانگونه که این امر درباره پیوستن دوباره به توافق آب‌وهوایی پاریس که ایالات متحده تنها کشور غیرمتعهد به آن است، صدق می‌کند.
وزیر خارجه دولت «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین آمریکا تاکید کرد که بهتر است واشنگتن به برجام بازگشته و تلاش کند که محدودیت‌های اعمال شده بر برنامه‌ای هسته‌ای ایران را حفظ کند تا از ایجاد رقابت تسلیحات هسته‌ای در منطقه جلوگیری شود. اظهارات کلینتون در حالی است که ترامپ به رغم پایبندی کامل ایران به برجام و با نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از این توافق خارج شد و تهران همواره تاکید کرده است که از بین رفتن توافق هسته‌ای خواسته ایران نیست.
ترامپ در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ خروج آمریکا از برجام را اعلام کرده و همه تحریم‌های لغو شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند. دولت ترامپ به این موضوع بسنده نکرد و همه تلاش خود را به رغم مخالفت متحدان اروپایی واشنگتن به کار گرفته تا برجام را به طور کامل از بین ببرد.
واشنگتن در ماه‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای را آغاز کرد تا یکی از دستاورد‌های مهم برجام برای ایران را که لغو محدودیت خرید و فروش سلاح در مهرماه امسال بود را از میان بردارد و این محدودیت‌ها را به صورت نامحدودی تمدید کند، اما در نهایت تیر ترامپ به سنگ خورد و محدودیت تسلیحاتی ایران در وقت مقرر آن برداشته شد و اکنون کشورمان می‌تواند آزادانه سلاح خریداری کند و بفروشد.
بایدن که نامزد حزب دموکرات و رئیس جمهور منتخب آمرگا در انتخابات آمریکاست، بار‌ها در سخنرانی‌های و مصاحبه‌های خود گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، واشنگتن را به توافق هسته‌ای با ایران بازمی‌گرداند. بایدن درباره سیاست خود در قبال ایران نوشته است که توافق هسته‌ای تاریخی که دولت اوباما_بایدن بر سر آن مذاکره کرد مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شد. با این حال، ترامپ در اقدامی عجولانه این توافق را به کناری افکند و ایران را وادار کرد برنامه هسته‌ای خودش را از سر بگیرد و اقدامات تحریک‌آمیز بیشتری انجام دهد.
بایدن در ادامه نوشته است که من درباره ایران هیچ توهمی ندارم و تهران باید به پایبندی دقیق توافق هسته‌ای برگردد. اگر این کار را انجام دهد، من به توافق هسته‌ای باز می‌گردم و از تعهدمان به دیپلماسی برای همکاری با متحدانمان در جهت قوی‌تر کردن و تمدید این توافق استفاده خواهم کرد.
بعد از خروج آمریکا از برجام ایران یک سال صبر استراتژیک پیشه کرد و بعد از آن شروع به کاهش تعهدات برجامی خود کرد؛ ایران در ۵ گام تعهدات خود را در قبال توافق هسته‌ای و بی عملی طرفین شرکت کننده در برجام برداشت.
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رئیس جمهور در جلسه هیئت دولت ۱۷ اردیبهشت امسال گفت که آمریکایی‌ها یکی، دو ماهی است از خواب غفلت بیدار شدند و فهمیدند اشتباه بزرگی کردند از برجام خارج شدند و چه خطای بزرگی کردند برجام را به هم زدند و الان نه راه پس دارند و نه راه پیش. روحانی همچنین گفت که همان اسرائیل، عربستان و تندرو‌های آمریکا به ترامپ خواهند گفت ما همه اشتباه کردیم. اگر بخواهند کار دیگری انجام دهند و بگویند می‌خواهیم به برجام برگردیم و از «اسنپ بک» استفاده کنیم، دیگر برجامی وجود دارد. برای آمریکا برجام تمام شد مگر اینکه دوباره درخواست کند و دوباره ما بپذیریم و تمام خطاهایش را جبران کند و تحریم‌ها را کنار بگذارد.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان هم در مصاحبه با شبکه روسی «راشاتودی» در ۶ مهر در مورد تمایل بایدن برای بازگشت به برجام و اینکه آیا ایران خواهان دوام این توافق است، توضیح داد که ایران می‌خواهد این توافق پابرجا بماند و تنها خواستار منافع تعهد شده در قبال ایران در این توافق است که پیش از این بر سر آن مذاکره شده است و دیگر قابل مذاکره نیست.
ظریف با اشاره به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای گفت که آمریکا نه تنها اتاق مذاکره را ترک کرد، بلکه آن را منفجر کرد. اکنون باید یک جایگاه برای خودش پیدا کند. این کار خود به خود انجام نمی‌شود. من پیش شرطی نمی‌گذارم. منظورم این است که شما نمی‌خواهید در وضعیتی در عرصه بین المللی به سر ببرید که به خواست خود از توافقی خارج شود و به خواست خود به آن بازگردد. این کارآمد نخواهد بود.
مجید تخت روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل هم پیش از این در گفت‌وگویی گفت که در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری و تمایل این کشور برای بازگشت به برجام، جمهوری اسلامی شرایط خاصی را برای اجرای کامل تعهداتش خواهد داشت؛ اولین شرط ایران این است که دولت جدید آمریکا تعهد کند نقض برجام – توافق اتمی ایران و قدرت‌ها – تکرار نخواهد شد و شرط دوم رسیدگی به خساراتی است که ایران از نظر مالی و رنج انسانی به دلیل تحریم‌ها متحمل شده است. تخت روانچی همچنین گفت اگر آمریکا با محقق کردن این شروط قول بازگشت به اجرای کامل برجام را بدهد ایران هم مجددا آماده اجرای کامل توافق هسته‌ای خواهد بود.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی ویژه خبری ۲۹ شهریور در واکنش به ادعا توافق ترامپ با ایران ظرف یک هفته تاکید کرد که ترامپ توبه کند، خسارت پرداخت کند و تعهد بدهد. آمریکا اگر می‌خواهد به میز برجام برگردد آسان نیست. آن‌ها سردار ما را شهید و صد‌ها میلیارد به اقتصاد ما ضربه زدند. اگر واشنگتن می‌تواند این کار‌ها را انجام دهد به میز برجام برگردد. آمریکا مانع دسترسی ایران به دارو می‌شود و اقتصاد ما را تحت تاثیر قرار داده است. شرمنده مردم هستیم، اما مردم ایران ترامپ را شکست دادند.
ظریف خطاب به آمریکا گفت که شما خودتان کودتا نکنید، بی جهت درباره دخالت ایران در انتخابات امریکا نیز صحبت نکنید. ما شجاعت مذاکره داریم، اما زیر بار سلطه نمی‌رویم.
سید رضا صدرالحسینی، کارشناس روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره زمزمه‌هایی که در مورد بازگشت آمریکا به برجام شنیده می‌شود، گفت که سیاست خارجی بایدن باید به وسیله تجربه شکست خورده ترامپ تغییر اساسی کند و بایدن باید احترام متقابل در روابط بین المللی و احترام به قواعد و روند‌های بین المللی را در دستور کار خود قرار دهد، به ویژه در مقابل ملت شجاع و مقاوم جمهوری اسلامی ایران این مسئله بیشتر حائز اهمیت است.
او با بیان اینکه بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا از سوی رسانه‌های این کشور معرفی شده است، گفت که ناظران سیاسی معتقدند تغییر آدم‌ها در کاخ سفید برای ملت ایران هیچ تفاوتی نمی‌کند، چراکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کاملا مشخص است و این دولتمردان آمریکا هستند که باید به جای سیاست تحریم، فشار و قلدری در برابر ملت ایران، احترام متقابل را پیش بگیرند و در چارچوب قواعد بین المللی رفتار کنند.
صدرالحسینی تاکید کرد که رئیس جمهور منتخب آمریکا باید از چهار دهه استقامت و سربلندی ایران به رهبری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری عبرت بگیرد و به اشتباهات خود پی ببرد و نسبت به تروریسمی که علیه مردم ایران انجام شده است، عذرخواهی کند، همانگونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان زنده و تلویزیونی به خوبی و روشنی بیان کردند؛ سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا، حساب شده و مشخص است و با رفت و آمد اشخاص تغییر پیدا نمی‌کند، ممکن است با آمدن یا نیامدن یک فرد اتفاقاتی بیفتد، اما به ما هیچ ارتباطی ندارد و در سیاست جمهوری اسلامی هیچ تأثیری نخواهد داشت.
صدرالحسینی گفت که در دوران ریاست جمهوری ترامپ ۷ تحریم علیه ملت ایران در چارچوب فشار حداکثری انجام شد که هدف ترامپ، دولت او و دستگاه سیاست خارجی‌اش، براندازی نظام و تغییر رفتار ایران بود، اما با هدفی آشکار آن هم کشاندن ایران به پای میز مذاکره این فشار‌ها ایجاد شده بود. ترامپ با توجه به این نگرش و رفتار در برابر جمهوری اسلامی ایران از کاخ سفید خارج می‌شود، اما در رفتار و عملکرد جمهوری اسلامی ایران هیچ تغییری ایجاد نشد و موضوع مذاکره که برای دولت آمریکا هم در دولت اوباما و هم ترامپ اهمیت ویژه‌ای داشت انجام نگرفت.
این کارشناس روابط بین الملل معتقد است که ملت ایران؛ تحقیر، بی احترامی و رفتار غیر متعارف بین المللی را نمی‌پذیرند، از این رو رفتار بایدن می‌تواند در رفتار متقابل ایران تأثیر بگذارد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که اگر در روابط بین الملل، روابط متوازن و قانونمند حاکم باشد، می‌تواند در دو حوزه امنیت ملی و تامین منافع ملی ایران و منطقه بهترین بازیگر باشد. از این رو تجربه شکست خورده ترامپ حتما باید مد نظر بایدن قرار گیرد و جمهوری اسلامی ایران در تجربه ۴۲ ساله خویش ثابت کرده است با برنامه‌ای مشخص و وجود کارگزاران متعهد و متخصص در امور بین الملل دارای رفتاری منطقی، عزتمند و متکی به ملت خود بوده است.
او با مورد خطاب دادن جو بایدن، تاکید کرد که بایدن باید عزتمندی ملت ایران و اعتماد به نفس این ملت را در سیاست خارجی خود در منطقه غرب آسیا به طور کامل مد نظر داشته باشد.
خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در نشست خبری خود گفت که ایران بار‌ها اعلام کرده برجام چیزی مربوط به گذشته است و قابل باز شدن مجدد توسط هیچ کسی نیست. آمریکا ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ بوده از برجام خارج و خسارت‌های زیادی به ایران زده و آمریکا را مسئول خروج می‌کند و ایران در جایگاه خواهان قرار دارد و آمریکا باید پاسخگوی رفتار خلاف قانون ضد حقوق بین الملل و ضد ملت ایران باشد.
خطیب زاده درباره شروط فرابرجامی بایدن گفت: اینکه کدام مشاور با چه مشخصاتی چه چیزی می‌گوید برای ما ملاک نیست و ما این‌ها را شرط کسی نمی‌دانیم. مباحث و کارزار‌های انتخاباتی و اندیشکده‌ها و … نمی‌تواند مبنای قضاوت قرار گیرد. آنچه ایران بار‌ها اعلام کرده این است که برجام ماحصل یک گفت‌وگوی طولانی مدت نه بین ایران و آمریکا بلکه بین ایران و ۵ عضو شورای امنیت اتحادیه اروپا و آلمان بوده است که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ تبدیل به قطعنامه الزام آور بین‌المللی شده است. این حرف‌ها هم نشانه ساده اندیشی است که اگر کسی فکر کند می‌تواند درباره برجام صحبتی کرد و آنچه امضا و تفاهم شده و مهر و موم شده را باز کند.
او همچنین گفت که ما در برجام تعهدات مختلفی داریم که مهمترین آن‌ها رفع تحریم بوده است و آمریکا هم رسما مانع این شد و بعد از تحریم‌های فراسرزمینی طرف‌های اروپایی نتوانستند تعهداتشان را اجرا کنند. طرف‌های برجامی باید به تعهداتشان برگردند ما به اقدامات توجه می‌کنیم. مسیر منافع ملی ایران مسیری است که با جدیت جلو می‌رویم و تمام انرژی ما صرف این است که منافع ملی و منافع مردم حفظ شود.
باشگاه خبرنگاران
