لازم می‌دانیم توجه هم‌وطنان گرانقدر را به این نکته مهم جلب کنیم که زمین بازی انتخابات روز ۱۵ تیر با انتخابات روز ۸ تیر متفاوت است. کارکرد انتخابات ۱۵ تیر، به‌طور کامل و بسیار تعیین کننده، پیش‌گیرانه و سلبی است. این انتخابات به طور ناگزیر...
به گزارش رصد روز، انتخابات هشت تیرماه ۱۴۰۳ پیام‌های مهم و متعددی در بر داشت که اینجا فرصت پرداختن به همه آنها نیست. از جمله نتایج برآمده از این رویداد مهم آن بود که مشخص شد درصد بزرگی از جمعیت صاحب رای کشور، یا آینده مطلوب خود را در میان هیچ‌کدام از چهره‌های تایید‌شده ندیدند؛ یا نامزدها را در جایگاهی ارزیابی نکردند که بتوانند به آنچه می‌گویند عمل کنند؛ یا می‌خواستند به مسالمت‌آمیزترین شکل ممکن بگویند که خواستارِ تغییراتی بسیار بزرگ‌تر هستند.
نمی‌توان کتمان کرد که بخشی از آنانی هم که رای دادند، در حوزه‌هایی، با گروه اول هم‌نظر بودند؛ مگر در این نکته که هنوز رگه‌هایی از امیدِ به بهبود در دل داشتند. شاید همه پیام‌ها را بتوان در این عبارت کوتاه اما بسیار هشداردهنده خلاصه کرد که بخش بزرگی از جامعه، این صندوق رای – که می‌تواند مسالمت‌آمیزترین و کم‌هزینه‌ترین ابزار برای حل مشکلات بزرگ از جمله تعارض منافع باشد – را ناتوان از انجام ماموریت یاد‌شده ارزیابی می‌کنند. اینکه آیا همه پیام‌هایی که در رخداد روز ۸ تیرماه توسط مردم داده شد، شنیده هم شده است یا نه را آینده آشکار خواهد کرد. آیا این پیام مهم شنیده شد که ظرفیت‌های در اختیار، برای ایجاد تغییراتی حتی اندک و تدریجی، ولی پایدار و ماندگار در زندگی مردم، در حال زوال است؟
ما در مناسبت‌های دیگر، هشدار داده‌ایم که التهاب‌های بزرگ خارجی در کنار چالش‌های عظیم اقتصادی در حوزه‌های آب، انرژی، بودجه و فرابودجه، بانک، صندوق‌های بازنشستگی، و فقر و نابرابری، در یک طرف و التهاب‌های عمیق سیاسی، فرهنگی و اجتماعیِ داخلیِ برآمده از شکاف در حال بزرگ‌تر شدن بین‌نسلی در طرف دیگر، جامعه ایران را بسیار ناپایدار کرده است. این شکنندگی ناشی از آن است که حسب تجربه، گروه‌های بزرگی از زنان، جوانان و بخش بزرگی از قشر متوسط، کسانی را که رای و نظر آنها را در نظام حکمرانی نمایندگی و پیگیری کنند نمی‌یابند.
لازم می‌دانیم توجه هم‌وطنان گرانقدر را به این نکته مهم جلب کنیم که زمین بازی انتخابات روز ۱۵ تیر با انتخابات روز ۸ تیر متفاوت است. کارکرد انتخابات ۱۵ تیر، به‌طور کامل و بسیار تعیین کننده، پیش‌گیرانه و سلبی است. این انتخابات به طور ناگزیر، نه برای بیان خواسته‌ها، بلکه برای اعلام ناخواسته‌هاست. برای پیش‌گیری از تحمیل هزینه‌های بیشتر بر تن نحیف ایران عزیز و ممانعت از حاکم شدن باورها و سیاست‌هایی است که بارها نخواستن آنها فریاد زده شده است.
از نظر ما، ابعاد بزرگ مشکلات خارجی و خطرات بزرگ‌تر پیش روی مرتبط با آن، در کنارِ شکاف‌های عمیق و واگرای ناشی از ناترازی‌های مالی و زیست‌محیطی، ظرفیتی را برای تحمل ضربات ناشی از رویکردهای پرهزینه در روابط خارجی و آزمودن ایده‌های توهم‌آلود و علم‌ستیز در مواجهه با مشکلات داخلی، باقی نگذاشته است. از این‌رو، خاضعانه از شما ملت شریف ایران، به‌ویژه زنان و جوانان، دعوت می‌کنیم، صرفا برای کاهش احتمال مواجه شدن با بحران‌های غیر‌قابل‌کنترل و افتادن در مسیر صعب بدون بازگشت، در انتخابات تعیین‌کننده روز ۱۵ تیر شرکت کنید.
پزشکیان و جلیلی دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری طی هفته‌های گذشته در چند مناظره و تبلیغات انتخاباتی به تشریح برنامه‌های خود درسیاست داخلی، سیاست خارجی، فرهنگ و اقتصاد پرداخته‌اند. «دنیای‌اقتصاد» درگزارشی به بررسی موارد اختلاف و اشتراکات برنامه‌های این دونامزد پرداخته است. در پرونده‌ای دیگر با توجه به نابسامانی‌ها در بازار خودرو، نگاه دو نامزد به حوزه خودرو حالا زیر ذره‌بین شهروندان قرار گرفته است. در این بین یک نماینده پیشین مجلس ازسنگ‌اندازی حامیان یکی از نامزدها در روند واردات خودرو پرده برداشت.
شب گذشته نخستین مناظره مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با حضور دو نامزد انتخابات برگزار شد. مسعود پزشکیان و سعید جلیلی روز ۸تیرماه در یک رقابت نزدیک با یکدیگر راهی مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری شدند و قرار است در یک مناظره دیگر نیز آرای رای‌دهندگان را نسبت به برنامه‌ها و سیاست‌هایشان جذب کنند. هر دوی آنها طی هفته‌های گذشته در ۵مناظره تلویزیونی و سفرهای تبلیغاتی و میتینگ‌های سیاسی به تشریح برنامه‌های بلندمدت و کوتاه مدت خود در عرصه‌های سیاست داخلی، سیاست خارجی، فرهنگ و اقتصاد پرداخته‌اند. ازهمین‌رو حالا می‌توان با دقت نظر بیشتری به تحلیل راه‌حل‌های این دو نامزد برای حل مشکلات کشور و تفاوت نگاه آنها در این عرصه‌ها پرداخت. حال درآستانه مناظره دوم این دو نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، نگاهی اجمالی به سخنان و برنامه‌های آنها در حوزه‌های اقتصاد، سیاست خارجی، سیاست داخلی و عرصه فرهنگ و اجتماع در بازه زمانی ۲۳خرداد تا ۶تیر ماه (فرصت زمانی تبلیغات) انداختیم و اشتراکات و موارد افتراق آنها را در حوزه‌های مختلف مورد بررسی قرار دادیم.
در یک تصویر کلی از نظرات و برنامه‌های هر دو نامزد حالا دیگر به صراحت می‌شود گفت که مسعود پزشکیان که با شعار «برای ایران» به رقابت‌های انتخاباتی ورود کرده است، تاحدی موافق اقتصاد آزاد، خصوصی‌سازی، دخالت دولت در اقتصاد، گسترش سرمایه‌گذاری خارجی و ارتباط با همه کشورها اعم از شرق و غرب و حل اختلافات با دنیاست. او همچنین بر حل مشکل FATF به عنوان یکی از معضلات اقتصاد ایران تاکید دارد. برجام و ادامه مذاکرات برای رفع تحریم‌های ایران از دیگر مسائلی است که او به عنوان یکی از راه‌های حل مشکلات اقتصادی و معیشت مردم می‌داند. اصلاح زیرساخت‌های تولید و مصرف انرژی، رفع ناترازی‌ها و رفع تورم نیز از دیگر برنامه‌های اقتصادی پزشکیان است. پزشکیان طی ۵مناظره و برنامه‌های تبلیغاتی خود وعده خاصی در مورد مسکن نداد، اما مجموع نظرات او در این مورد بر مخالفت او با مسکن‌سازی دولتی گواهی می‌داد.
او طی سخنانش اجرا نشدن طرح نهضت ملی مسکن و نبود زیرساخت در پروژه مسکن مهر را نیز مورد انتقاد قرار داد. پزشکیان قیمت‌گذاری دستوری را یکی از معضلات بخش تولید می‌داند و معتقد است قیمت‌گذاری باید به صورت آزاد صورت گیرد. پزشکیان درباره بورس نیز تا به حال نظر مشخصی ارائه نکرده است و آن را به کارشناسان امر سپرده است. در حوزه اجتماعی نیز او رفع فیلترینگ و رفع محدودیت‌های زنان در جامعه را درصورت رسیدن به پاستور دنبال می‌کند. این نامزد انتخاباتی بارها طی سخنانش بر مخالفت با برخورد خشن با زنان در مقوله حجاب تاکید کرده است. نسل Z و گفت‌وگو با این نسل نیز یکی از دغدغه‌های پزشکیان است. او بر این نظر است که «مشکل این نسل‌ها ما هستیم؛ او تغییر و نوآوری می‌خواهد، اما ما تغییری نکرده‌ایم».
پزشکیان همچنین بر این باور است که برای پیشبرد امور کشور باید از نظر کارشناسان و تجربه‌های علمی جهان استفاده کرد. او در تمام مناظره‌ها و برنامه‌های انتخاباتی‌اش بر لزوم اجرای سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری تاکیدکرده و معتقد است هر دولتی که روی کار می‌آید باید برنامه توسعه را بر مبنای سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبر انقلاب اجرایی کند. او در عین حال بارها در مناظره‌ها و میتینگ‌های انتخاباتی‌اش تاکید کرده است که امکان ندارد بدون ارتباط با دنیا و باز کردن مرزهای کشور با دولت‌های منطقه و دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی مورد اشاره در برنامه هفتم توسعه، دست یابیم. به گفته او تا مشکلات داخلی خود را حل نکنیم هیچ‌کدام از حرف‌هایمان قابل اجرا نیست.
نمای کلی از برنامه‌های سعید جلیلی
نامزد دیگر این انتخابات سعید جلیلی است که شعار «یک جهان فرصت، یک ایران جهش» را برای کمپین انتخاباتی خود انتخاب کرده است. در یک نمای کلی از رویکرد سعید جلیلی نامزد جریان اصولگرا در حوزه اقتصادی می‌توان گفت که او تا حدی مخالف اقتصاد آزاد و خصوصی‌سازی است. او همچنین معتقد است برای حل مشکلات اقتصادی نیازی به حل برجام، FATF و مذاکره با غرب نداریم و باید به داخل متکی باشیم.
او در حوزه اقتصاد، ارزآوری و اشتغال را دو اولویت خود قرار داده است. رفع ناترازی شبکه بانکی با انضباط مالی، خودکفایی در تولید بنزین، شکست تحریم‌ها و لزوم ارزآوری نهادها، از دیگر برنامه‌های اقتصادی جلیلی است. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری برای بازگشت ارزش پول ملی نیز برنامه دارد و بر این نظر است که حاکمیت ریال، شرط اساسی حفظ ارزش پول ملی است. جلیلی در حوزه مسکن منتقد بالا بودن قیمت مسکن در تهران است و طی سخنانش تصریح کرده است که مشکل مسکن با شعار حل نمی‌شود. او در همین حال از مدافعان طرح نهضت ملی مسکن است که در دولت ابراهیم رئیسی آغاز شد و بر ادامه آن تاکید کرده است.
جلیلی در عین حال نگاهی محتاطانه به سرمایه‌گذاری خارجی دارد و نگاه به شرق را به جای نگاه به غرب در برنامه‌های خود گنجانده است. او اگر چه معتقد است باید تعامل گسترده و سازنده با جهان داشت، در عین حال بر این نظر است که دولت‌های گذشته از فرصت ارتباط با ۲۰۰کشور جهان استفاده نکرده‌اند. این نامزد جریان اصولگرا بر این نظر است که برای همه کارها در داخل کشور راه‌حل داریم؛ همچنان‌که بارها طی مناظرات انتخاباتی و برنامه‌های تبلیغاتی خود اعلام کرده است: «قطعا با استفاده از استعدادهای مردمی به قله‌های پیشرفت خواهیم رسید.»
جلیلی در مورد نگاهش به مسائل اجتماعی و زنان به صراحت در مناظرات و برنامه‌های تبلیغاتی‌اش سخنی نگفته است. او نسل Z را دانشجویان می‌داند و می‌گوید با آنها گفت‌وگو کرده است. او یکی از طرفداران استفاده از ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی داخلی به جای خارجی است. رشد جهش‌گونه، جهش کشور و عمق راهبردی از کلید‌واژه‌های سخنان او طی ۵مناظره و برنامه‌های تبلیغاتی او است.
به این ترتیب می‌توان گفت که برنامه‌های دونامزد برای بهبود اقتصاد کشور در کلیات و جزئیات تفاوت‌های روشنی با یکدیگر دارد. همچنین پزشکیان و جلیلی نگاه متفاوتی به فرهنگ و مسائل اجتماعی و مسائل زنان دارند که همین می‌تواند در دوم انتخابات به پاشنه آشیل آنها برای جذب رای تبدیل شود. در حوزه سیاست خارجی یکی از نامزدهای انتخاباتی طرفدار گفت‌وگو با دنیا و رفع اختلافات با غرب است، اما دیگر نامزد انتخاباتی بیش از هر چیز به توان داخلی معتقد است و تعامل با جهان منهای غرب را دنبال می‌کند. در این میان به نظر می‌رسد که نگاه دو نامزد به نسل Z نیز متفاوت است.
همه این موارد افتراق و اشتراک و دیدگاه‌های دو نامزد در مورد مسائل مختلف می‌تواند روز ۱۵تیر در مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری راه یکی از نامزدها را برای ورود به پاستور هموار و راه آن دیگری را برای نشستن بر صندلی ریاست‌جمهوری مسدود کند.
بر اساس اعلام ستاد انتخابات کشور، مسعود پزشکیان در مرحله انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۰میلیون و ۴۱۵ هزار و ۹۹۱ رای و سعید جلیلی ۹ میلیون ۴۷۳ هزار ۲۹۸ رای داشتند که با توجه به اینکه هیچ یک از نامزدها در مرحله اول موفق به کسب اکثریت مطلق آرا نشدند، به انتخابات دور دوم راه یافتند.
