به گزارش رصد روز، بررسی صورتهای مالی ایرانخودرو و سایپا در پایان خردادماه ۱۴۰۴ پرده از واقعیتی تلخ برمیدارد: مجموع زیان انباشته این دو غول خودروسازی کشور به ۲,۰۴۸,۱۸۶,۸۳۵ میلیارد ریال رسیده است. عددی نجومی که بهتنهایی میتواند بودجه چند وزارتخانه را تحت تأثیر قرار دهد.
برای درک ابعاد این بحران، باید این رقم را در کنار درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ قرار داد. طبق گزارش بانک مرکزی، کشور در سال گذشته حدود ۶۷ میلیارد دلار درآمد نفتی کسب کرده است. با نرخ واقعی بازار آزاد دلار در تابستان ۱۴۰۴ (حدود ۸۹,۲۵۰ تومان)، ارزش ریالی این درآمد سالانه به بیش از ۵۹,۸۰۰ هزار میلیارد ریال میرسد.
اکنون مقایسه این دو عدد، تصویری تکاندهنده ارائه میدهد: زیان انباشته دو خودروساز بزرگ کشور معادل حدود ۳.۵ درصد از کل درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ بوده است. در شرایطی که اقتصاد ملی بیش از هر زمان دیگری به درآمدهای نفتی متکی است، چنین نسبتی از زیان تنها در یک صنعت، معنایی فراتر از یک مشکل بخشی دارد.
این مقایسه بهروشنی نشان میدهد که بحران در صنعت خودرو نهتنها موضوعی درونسازمانی است، بلکه تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد کلان کشور دارد. وقتی تنها زیان انباشته دو شرکت خودروساز چنین سهمی از بزرگترین منبع درآمدی کشور را میبلعد، طبیعی است که نگرانیها درباره پایداری مالی و اقتصادی ایران افزایش یابد.
تحلیلگران اقتصادی ریشههای این زیانهای سنگین را در چند محور اساسی خلاصه میکنند:
۱. هزینههای بالای تولید و بهرهوری پایین: ساختار سنگین و ناکارآمد تولید خودرو در ایران باعث شده قیمت تمامشده بسیار بالاتر از قیمت فروش باشد.
۲. سیاستهای دستوری در قیمتگذاری: قیمتگذاری غیرواقعی توسط دولت مانع پوشش هزینهها و سرمایهگذاری در بهبود کیفیت شده است.
۳. انباشت بدهیهای بانکی و هزینههای مالی سنگین: این عامل فشار مضاعفی بر ترازنامهها وارد کرده و زیان انباشته را افزایش داده است.
4. ضعف شفافیت و مدیریت ناکارآمد: تغییرات مکرر مدیریتی و تصمیمهای کوتاهمدت مانع اصلاحات اساسی در صنعت خودرو شدهاند.
از منظر کلان، ادامه چنین روندی میتواند تهدیدی جدی برای اقتصاد کشور محسوب شود. در حالی که دولت بخش عمدهای از هزینههای جاری خود را با تکیه بر درآمدهای نفتی پوشش میدهد، بلعیده شدن چندین درصد از این درآمد تنها در قالب زیان دو خودروساز، زنگ خطری جدی است.
کارشناسان معتقدند راهکار خروج از این چرخه معیوب، مجموعهای از اصلاحات ساختاری است: از آزادسازی تدریجی قیمتها و کاهش هزینههای سربار گرفته تا افزایش رقابت، جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی واقعی و شفافسازی مالی. بدون این اصلاحات، صنعت خودرو بیش از پیش به چاهی برای بلعیدن منابع ملی تبدیل خواهد شد.
در نهایت، آنچه امروز در صورتهای مالی ایرانخودرو و سایپا دیده میشود، تنها یک عدد روی کاغذ نیست. این رقم، آینهای است که عمق چالشهای ساختاری صنعت خودرو و تأثیر مستقیم آن بر اقتصاد ملی را نشان میدهد. پرسشی که اکنون ذهن هر ناظر اقتصادی را درگیر میکند این است: اگر زیان دو خودروساز در یک فصل معادل چند درصد درآمد نفتی کشور باشد، ادامه این مسیر چه آیندهای برای اقتصاد ایران رقم خواهد زد؟
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید