نخستین روز سبزپوشی نماگر اصلی بازار، پس از نه روز متوالی سرخ پوشی در سایه محدودیت دامنه نوسان و کم‌رمقی بازار در بیستمین روز مردادماه به ثبت رسید. در این بین دماسنج اصلی بازار سرمایه با افزایش ارتفاع ۰.۰۶درصدی همراه شد و در پایان ساعات مع...
به گزارش رصد روز، رشد یک‌هزار و ۲۲۸واحدی شاخص کل در حالی محقق شد که نماگر هموزن با نزول ۰.۰۸درصدی روبه‌رو شد و در سطح ۶۳۴هزار و ۷۷۴ واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص کل فرابورس که معیار مناسبی برای بررسی وضعیت سهام مختلف فرابورسی است، حدود ۰.۰۱درصد سرخ‌پوش شد و در نهایت در سطح ۲۰هزار و ۷۰۸واحدی کار خود را به اتمام رساند.
ارزش معاملات خرد بازار سرمایه که شامل سهام و حق تقدم بازار می‌شود روز شنبه مقدار یک‌هزار و ۳۲۶میلیارد تومانی را ثبت کرد. به‌علاوه ۱۶۶میلیارد تومان پول حقیقی نیز از گردونه معاملات بازار خارج شد. در این میان سه نماد «شستا»، «فملی» و «نوری» بیشترین تاثیر را بر شاخص کل بورس تهران و نمادهای «خاور»، «بپاس» و «آریا» بیشترین تاثیر را بر شاخص کل فرابورس داشتند.
همچنین «فولاد»، «شستا» و «خگستر» سه نماد پرتراکنش روز گذشته بازار بودند. بازار سرمایه که هفته‌های گذشته نوسان چندانی از خود متبادر نساخته و با موج افزایش ریسک‌های گوناگون سیستماتیک و غیرسیستماتیک مواجه بوده، حال تنها ۳هزار واحد بالاتر از سطح حمایتی معتبر ۲میلیون واحدی قرار گرفته است. سطحی که در سال‌های اخیر، سطح حمایتی معتبری برای بازگشت بازار به رالی صعودی بوده، حال بیش از هر زمان دیگری در معرض شکستگی قرار گرفته است. از طرفی انتظار می‌رود که در روزهای آینده با مشخص شدن کابینه اقتصادی دولت و کاهش سطح ریسک‌ها بازار بتواند روند مشخصی به خود بگیرد.
بازار از نگاه کارشناسان
محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه، وضعیت نخستین روز بازار را در هفته جاری معاملاتی این‌گونه تشریح کرد: بازار سرمایه با وجود دامنه نوسان محدود در روزهای گذشته تحرک چندانی را به ثبت نرسانده است. بازار سرمایه در وضعیت نیمه‌تعطیل فعلی افزایش موج تقاضا را به خود ندیده است.
در این بین زمانی که موج افزایش عرضه‌ها در بازار کاهش پیدا می‌کند، تابلوی معاملاتی می‌تواند جان دوباره‌ای بگیرد. از این رو بود که وضعیت متعادل و تا حدودی مثبت نخستین روز هفته را می‌توان در کاهش عرضه‌های بازار جست‌وجو کرد. سایه سنگین حضور ابهامات و عدم قطعیت‌های تاثیرگذار گوناگون تغییر روند بازار از شرایط فعلی را دشوار کرده است.
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت مساعد صندوق‌های اهرمی و وضعیت نه‌چندان مطلوب نمادهای بازار سرمایه افزود: صندوق‌های اهرمی روز گذشته پس از هفته‌ها، سبزپوش شدند. ریزش این صندوق‌ها پس از اینکه بازار روند اصلاحی به خود گرفت، شدت پیدا کرد. ریزش این صندوق‌ها در کنار منفی شدن حباب آنها شرایط متفاوتی را برای این صندوق‌ها ایجاد کرده بود. از این رو سبزپوشی صندوق‌ها را می‌توان دلیلی بر افت قیمتی آنها در هفته‌های گذشته و منفی شدن حباب آنها عنوان کرد.
این کارشناس بازار پیرامون ادامه‌دار بودن محدودیت دامنه نوسان گفت: با افزایش ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک از روزهای گذشته، محدودیت دامنه نوسان اقدامی بود که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به اجرا درآمد. در خصوص نحوه عملکرد سازمان و گزینه‌های پیش رو که می‌توانست برای بهبود و حفظ ثبات بازار در شرایط بحرانی مورد استفاده قرار گیرد همچنان انتقادات متفاوتی بیان می‌شود. پیش از این محدودیت بازار برای دو روز متوالی ریزش نسبتا سنگینی را به ثبت رسانده بود. در بازاری که فشار تقاضای چندانی در دل خود ندارد،
در صورت عدم محدودیت دامنه نوسان، امکان از دست رفتن منابع کارگزاری‌ها می‌رفت. میان راه‌حل‌هایی مانند بستن بازار برای چند روز متوالی، افزایش موج تقاضا از کانال بانک مرکزی، مشابه حمایتی که از بورس ژاپن رخ داد، و محدودیت دامنه نوسان، راه‌حل سوم توسط سازمان انتخاب شد. این کارشناس بازار در پایان پیش‌بینی کردکه روند کم‌جان و متعادل بازار در روزهای آینده ادامه پیدا کند.
سرور قاراخانی، کارشناس بازار سرمایه، وضعیت بازار شنبه را این‌گونه ارزیابی کرد: روز شنبه بازار با توجه به محدودیت دامنه نوسان یک‌درصدی و چالش‌هایی که روز جمعه در نمایشگاه بورس، بانک و بیمه ایجاد شد، با افزایش نسبی تقاضا روبه‌رو بود. از طرفی نماگر اصلی در روزهایی نوسان کم‌توان از خود بروز می‌دهد که به محدوده حمایت داینامیکی ۲میلیونی و حمایت استاتیکی محدوده یک‌میلیون و ۹۵۰هزار واحدی نزدیک شده و با وجود محدودیت دامنه نوسان واکنش خاصی به این سطوح نشان نمی‌دهد. باید اظهار کرد بازار در مقطع کنونی نیازمند نقدینگی پرقدرت، ورود پول و همچنان سیاستگذاری‌های معقولانه است.
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص محدودیت دامنه نوسان گفت: محدودیت دامنه نوسان می‌تواند مکانیسم عرضه و تقاضا را با مشکل مواجه کند و قدرت نقد‌شوندگی بازار را از بین ببرد. سبزپوشی صندوق‌های اهرمی نیز که برای روزهای متوالی حباب منفی داشتند و زیر NAV خود معامله می‌شدند روز شنبه را متفاوت از روزهای گذشته کرد. با بهبود تنش‌های سیاسی و روند کاهشی نرخ اخزا بورس می‌تواند شرایط بهتری داشته باشد.
به نظر می‌رسد تعطیلی بازار به منظور جلوگیری از رفتار هیجانی معامله گران می‌توانست به جای محدودیت دامنه نوسان در دستور کار سازمان قرار بگیرد. با محدودیت دامنه نوسان تنها اوضاع بدتر از گذشته شده و جذابیت کوتاه‌مدت بازار نیز از بین می‌رود. در شرایط فعلی بازار کم‌توان در بی‌رونقی مشخصی فرورفته است. از این رو اقدام سازمان در بلندمدت تاثیر مطلوبی برای بازار و جذابیت آن نداشته و باید به فکر راهکارهای موثر دیگر همچون تعطیلی بازار، تزریق پول و حمایت صندوق توسعه ملی بود.
دقیقا چهار سال‌پیش در چنین روزهایی بورس تهران، گرم‌ترین روزهای تاریخ خود را سپری می‌کرد. شاخص‌کل بورس تهران در پایان معاملات روز ۱۹مرداد ۹۹ توانست در ارتفاع ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحدی بایستد، بدین معنا که فقط در کمتر از ۵ ماه در سال۹۹، نماگر اصلی بازار سهام توانسته بود بازدهی خارق‌العاده ۳۰۵ درصدی را ثبت کند، اما در همین روزها، سایه سنگین تردید در اتمسفر بورس تهران مشهود بود.
جریان صعود قیمت‌ها که از نیمه‌دوم سال ۹۸ شتاب بیشتری به خود گرفته بود، اکثر سهم‌ها را در اغلب گروه‌های معاملاتی وارد محدوده‌های حبابی‌کرده و همگان بر این اصل اعتقاد راسخ داشتند که بالاخره روزی بازار سهام گرفتار سیل وحشتناک فشار فروش حقیقی‌ها خواهد شد، اما هیچ‌کس از زمان وقوع آن مطلع نبود. از سوی دیگر، داغ بودن تنور معاملات سهام و احساس ترس از جاماندن از سود‌های موجود در متن بازار، معامله‌گران را از اینکه عطای بازار سهام را به لقای آن ببخشند، دور و دورتر کرده‌بود.
در چنین شرایطی و از روز ۲۰ مردادماه، ریزش سنگین شاخص‌ها در کلیت بازار سهام آغاز شد و صفوف حجیم و ممتد فروش که خریداری را در‌برابر خود نمی‌دیدند، تبدیل به غول ترسناک مرداد۹۹ بورس تهران شدند. شاخص‌کل در جریان پنج روز منفی متوالی از قله ۲ میلیون و ۱۰۳ هزار واحدی که در صبحگاه ۲۰ مرداد تجربه کرده‌بود، به پله‌های میانی کانال یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار واحد عقب‌نشینی کرد، اما این پایان کار نبود و بازار سهام گرفتار یک روند نزولی طولانی شد و این روند باید تا زمانی ادامه پیدا می‌کرد تا حباب قیمتی موجود در نمادهای کوچک و بزرگ بازار تخلیه شود.
شاخص‌کل بورس تهران در جریان یک روند نزولی ۱۰ماهه، از قله ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار‌واحدی، تا محدوده یک‌میلیون و ۹۵ هزار واحدی در سوم خرداد سال ۱۴۰۰ عقب‌نشینی کرد؛ این‌یعنی شاخص‌کل بیش از ۴۷ درصد از قله تاریخی خود عقب‌نشینی کرد که در بازه زمانی کمتر از یک‌سال، یک ریزش اسفناک برای قیمت یک کلاس دارایی محسوب می‌شود.
افزون بر این، شایان ذکر است که چنین افتی در نماگر اصلی بازار سهام تجربه شده‌بود و قیمت برخی از سهم ها، بعضا افت‌های بیش از ۸۰ درصدی را از قله‌های تاریخی خود تجربه کرده‌بودند. به این‌ترتیب بازار سهام، در آن روزهای دهشتناک، آن روی سکه و نیمه‌خالی لیوان را به مردمی نشان‌داد که تحت‌تاثیر فضای روانی مثبتی که در بورس وجود داشت، راهی بازار سهام شده‌بودند.
البته گفتنی است که دعوت‌های مقامات دولتی در آن مقطع، یکی از مهم‌ترین عواملی بود که موجبات تشدید استقبال مردم عادی از بازار سهام را فراهم کرد. بورس تهران نهایتا در فروردین ماه سال‌گذشته و پس از ۳۱ماه توانست سقف تاریخی ثبت‌شده در مرداد سال۹۹ را مجددا فتح کند.
چهارماهه نخست سال۹۹، یکی از تاریخی‌ترین دوران بازار سهام محسوب می‌شود و انبوهی از رکورد‌های رنگارنگ در آن مقطع در سپهر بورس تهران به‌ثبت رسید. همان‌طور که گفته‌شد شاخص‌کل از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ۹۹، در بازه‌ای نزدیک به پنج ماه، با رشد ۳۰۵درصدی همراه شد و ابرکانال ۲میلیون واحدی را فتح کرد. در بهار ۹۹، شاخص‌کل ۱۴۸درصد رشد کرد و در تیر ۹۹ و فقط ظرف یک ماه، شاخص‌کل بورس ۵۱درصد رشد کرد.
از اسفند ۹۷ تا تیر ۹۹، شاخص بورس در ۱۶ ماه از ۱۷ ماه مدنظر، با رشد همراه شد و فقط در آبان ۹۸ با افت ۱.۱درصدی همراه شد. اشتیاق روزافزون و عطش خرید سهام توسط سرمایه‌گذاران خرد بازار، تنور معاملات سهام را داغ نگه داشته بود و روزبه‌روز بر تعداد مردمی که در جست‌و‌جوی کسب سود‌های شیرین روانه بازار سهام می‌شدند، افزوده می‌شد.
شتاب رشد قیمت‌ها در بورس تهران در آن مقطع به‌گونه‌ای بود که هشدار‌های زیادی درخصوص حبابی‌شدن قیمت‌های بازار سهام در محافل اقتصادی و عمومی به گوش می‌رسید و نهایتا در بیستم مردادماه و با اختلاف‌هایی که بر سر عرضه صندوق پالایش‌یکم میان وزارت نفت و وزارت اقتصاد وجود داشت، سوت ریزش دهشتناک قیمت‌ها در بورس تهران نواخته شد و بازار سهام گرفتار صفوف فروش گسترده و ممتد شد.
نخستین دلیل ریزش قیمت سهام، افزایش قابل‌توجه نرخ بهره بین‌بانکی بود. با شیوع و آغاز پاندمی کرونا در زمستان سال ۹۸ و تعطیلی‌های گسترده‌ای که در آن مقطع به دلیل وحشت ناشی از ویروس‌کرونا شکل گرفته‌بود، بسیاری از کسب‌وکار‌ها در حالت تعطیلی کامل یا نیمه‌تعطیل به‌سر می‌بردند. این موضوع موجب کاهش تقاضای تسهیلات در نظام بانکی شد، به‌گونه‌ای که نرخ بهره بین بانکی در یک مقطع حتی تا محدوده‌های ۸درصد نیز عقب‌نشینی کرد، یعنی اکثر بانک‌ها به دلیل عدم‌تقاضای تسهیلات با مازاد منابع مواجه شدند.
مازاد منابع موجب شده بود تا برای بانک‌ها، استقراض از بانک‌های دیگر در بازار بین بانکی با نرخ‌های بالاتر توجیه نداشته‌باشد. وقتی این اتفاق حادث شد، بانک‌ها در قالب یک توافق، تصمیم گرفتند که نرخ سود سپرده‌ها را تا محدوده ۱۵ درصد نیز کاهش دهند.
این موضوع سبب شد تا نرخ بهره در اقتصاد کاهش پیدا کند. ارتباط معکوس نرخ بهره با ارزش دارایی‌ها یک تئوری اقتصادی است که در همه دنیا به‌عنوان یک اصل بنیادین پذیرفته شده‌است؛ در واقع در آن مقطع کاهش نرخ بهره، منجر به افزایش قیمت دارایی‌ها شد و افزایش ناگهانی نرخ بهره در ماه‌های بعد نیز یکی از دلایلی بود که موجبات ریزش قیمت‌ها در بورس تهران را فراهم کرد.
در واقع در آن برهه، باید بانک‌مرکزی موضع فعالانه تری را در قبال نرخ بهره اتخاذ می‌کرد، یعنی اجازه عقب‌نشینی نرخ بهره تا سطوح نازل را نمی‌داد و متعاقبا نرخ بهره را با شوک افزایشی ناگهانی نیز همراه نمی‌کرد.
افزون بر این حبابی‌شدن قیمت‌ها نیز اصلی‌ترین عامل افت قیمت‌ها بود. بررسی پارامتر‌های مختلف بازار در آن مقطع نشان می‌دهد که بسیاری از سنجه‌های تحلیلی و آماری بازار در آن مقطع تا چندین‌برابر میانگین بلندمدت تاریخی خود نیز افزایش پیدا کرده‌بودند. افزون بر این دعوای دو وزارتخانه بر سر عرضه صندوق پالایش‌یکم نیز این سیگنال را به مردم مخابره کرد که شاید دولت دیگر قصد حمایت از بازار سهام را ندارد.
خدشه‌دار‌شدن جریان اعتماد عمومی در بلندمدت سبب می‌شود که مردم عطای بازاری مثل بازار سهام را به لقای آن ببخشند و به سمت بازار‌های سفته‌بازانه رهسپار شوند. با توجه به آنچه مطرح شد، ضروریست که سرمایه‌گذاران قبل از ورود به هر بازاری اصول و مباحث پایه‌ای آن بازار را به‌دقت یاد بگیرند تا بتوانند سرمایه خود را از گزند ریسک‌های موجود در بازار‌های دارایی مختلف مصون نگه‌دارند. افزون بر این توصیه می‌شود که سرمایه‌گذاران برای پوشش‌ریسک، همه سرمایه خود را در یک بازار خاص سرمایه‌گذاری نکنند.
در جریان معاملات نخستین روز این هفته، شاخص‌کل با رشد همراه شد و شاخص هموزن نیز با کاهش ارتفاع همراه شد. شاخص‌کل با رشد ۰.۰۶درصدی به سطح ۲میلیون و ۳هزار‌واحدی رسید. شاخص هموزن، اما ۰.۰۸درصد از ارتفاع خود را از دست داد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز رقم هزار و ۳۲۶میلیارد تومان را ثبت کرد. همچنین ۱۶۶میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار سهام خارج شد.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
