وزیر اقتصاد و دارایی در بخشی دیگر از سخنان خود اشاره کرده که اقامت ۵ ساله، حداقل مدت اقامت است و اگر میزان سرمایه بیشتر شود، زمان اقامت بدون سقف افزایش پیدا میکند و مجموعه بستهای که دولت در نظر گرفته به سرمایهگذاران داخلی کمک خواهد کرد تا در کشور سرمایهگذاری کنند.
مسعود براتی، معاون سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران اخیرا گفته است که در دو سال گذشته میزان سرمایه گذاری خارجی در ایران ۶ میلیارد دلار بوده و روسیه بیشترین سهم سرمایه گذاری را داشته است. این سخنان را البته خاندوزی نیز، سال گذشته مطرح و تاکید کرده بود که روسیه با بیش از ۲.۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخشهای مختلف از جمله صنعت، معدن و حمل و نقل به بزرگترین سرمایهگذار خارجی در ایران تبدل شده است.
ایران در سال ۲۰۱۷ و بعد از لغو تحریمها بیش از پنج میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب کرده بود، اما در سال ۲۰۱۸ این رقم نصف شد و بعد از آن میزان جذب سالانه سرمایههای مستقیم خارجی ایران در محدوده ۱.۵ میلیارد دلار در نوسان بوده است.
این در حالی است که بـر اسـاس گـزارش سـرمایهگذاری جهانـی ۲۰۲۲ کـه توسـط آنکتـاد (UNCTAD) منتشـر شـده، ایران در میان ۱۰ کشور خاورمیانه و شمال آفریقا در جایگاه نهم ایستاده و مجموع سرمایه خارجی جذب شده توسط ایران برابر با ۱.۵ میلیارد دلار است. ایران با مشکل فرار سرمایه نیز مواجه است. در حالت کلی رقم دقیقی از میزان فرار سرمایه از کشور وجود ندارد، اما یکی از مقاصد خروج سرمایه، بخش ساخت و ساز کشورهای خارجی است.
طبق دادههایی که مرکز آمار ترکیه منتشر کرده فقط در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ ایرانیها رکورددار خرید ملک در این کشور پس از روسها بودهاند. طبق همین آمار در نه ماهه اول سال ۲۰۲۲ روسها حدود ۱۱۹۶ ملک خریداری کرده و ایرانیها با نزدیک به ۶۰۰ ملک در رده دوم قرار داشتهاند.
ایرانیها از سال ۲۰۱۵ تا ۱۰ ماهه اول سال ۲۰۲۲ تعداد ۳۵ هزار و ۵۵۸ فقره مسکن در این کشور خریداری کرده که اگر به طور میانگین رقم سرمایهگذاری ۲۵۰ هزار دلار در نظر گرفته شود، رقم خروج سرمایه از ایران به ترکیه فقط در این بازه زمانی حدود ۹ میلیارد دلار خواهد بود.
با توجه به وضعیت جذب سرمایه در کشور، طرح جدید دولت برای جذب سرمایه و وضعیت فرار سرمایه از کشور، پرسشهایی مطرح میشود از جمله این که آیا طرح اعطای اقامت ۵ ساله در برابر ۱۰۰ هزار دلار کارامد و موثر خواهد بود؟ و چگونه میتوان سرمایه گذاران خارجی و داخلی را مجاب کرد در پروژههای کشور سرمایه گذاری طولانی مدت انجام دهند. مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه چمران اهواز، به این پرسشها پاسخ داده است: