در لایحه بودجه 1404 از محل صادرات نقدی نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی مجموعا 35میلیارد دلار درآمد در نظر گرفته شده است که از این مقدار، 37.5درصد آن سهم دولت، 48درصد سهم صندوق توسعه و 14.5درصد سهم شرکت‌های ملی نفت و گاز است....
به گزارش رصد روز، در لایحه بودجه ۱۴۰۴، حجم صادرات نفت‌خام و میعانات گازی ۱.۳ میلیون بشکه در روز با قیمت هر بشکه ۶۳ دلار است و سهم دولت از محل صادرات نفت ۵۰۹هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. اما چه سناریوهای جایگزین و محتملی، امکان دارد که در بودجه سال آینده رخ دهد؟
یک پژوهش به بررسی سناریوهای مختلف در زمینه میزان درآمدهای ایران از محل صادرات نفت پرداخته است. در لایحه بودجه ۱۴۰۴ از محل صادرات نقدی نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی مجموعا ۳۵میلیارد دلار درآمد در نظر گرفته شده است که از این مقدار، ۳۷.۵درصد آن سهم دولت، ۴۸درصد سهم صندوق توسعه و ۱۴.۵درصد سهم شرکت‌های ملی نفت و گاز است.
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۴، حجم صادرات نفت خام و میعانات گازی ۱.۳میلیون بشکه در روز با قیمت هر بشکه ۶۳دلار درنظر گرفته شده است که در این صورت سهم دولت از محل صادرات نفت 509هزار میلیارد تومان خواهد بود.
در بدبینانه‌ترین حال ممکن، یعنی صادرات یک‌میلیون بشکه در روز با قیمت هر بشکه ۶۰ دلار، درآمد دولت از محل صادرات نفت در سال آینده به ۳۴۵هزار میلیارد تومان خواهد رسید. با‌این‌حال پیش بینی می‌شود حجم صادرات نفت در سال آینده حدود ۱.۱میلیون بشکه در روز باشد که در این صورت درآمد دولت به ۴۲۰هزار میلیارد تومان خواهد رسید که ۸۹هزار میلیارد تومان پایین‌تر از درآمد نفتی درنظرگرفتهشده در لایحه بودجه سال آینده است.
بنابراین می‌توان گفت در صورت عدم تحقق فروض درنظرگرفتهشده در لایحه بودجه، منابع حاصل از صادرات نفت دچار تغییرات قابل‌توجهی خواهند شد. با توجه به کسری‌های بودجه پی‌در‌پی در سال‌های گذشته، تحقق درآمدهای نفتی درنظرگرفتهشده از اهمیت بالایی برخوردار است.
رشد قابل توجهی رخ نمی‌دهد
بر اساس اعلام بانک مرکزی، گروه نفت خام و گاز طبیعی در فصل بهار سال ۱۴۰۳ رشد ۹.۵درصدی را ثبت کرده است. برآوردها بیانگر آن است که ارزش افزوده این بخش در تابستان ۱۴۰۳ نسبت به فصل مشابه سال قبل، رشد ۶.۵درصدی داشته است. محاسبات مقدماتی در این زمینه نشان‌دهنده آن است که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه ناشی از افزایش تولید و صادرات نفت خام و همچنین افزایش تولید گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی، نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است.
تولید نفت ایران در فصل زمستان ۱۴۰۲ حدود ۳.۲میلیون بشکه در روز بوده است که با در نظر گرفتن مصرف حدود ۱.۷میلیون بشکه‌ای روزانه نفت خام در داخل کشور، به معنای صادرات ۱.۵میلیون بشکه‌ای روزانه نفت خام در این فصل است. طبق آمار اوپک از منابع ثانویه، میزان تولید نفت خام از فصل زمستان ۱۴۰۲ ثابت مانده است. در نهایت پیش‌بینی می‌شود که در صورت تداوم وضعیت موجود در فصول آینده، رشد قابل‌توجهی در این بخش اتفاق نیفتد و انتظار می‌رود برای سال ۱۴۰۳ رشد ۷.۶درصدی در این بخش رقم بخورد.
نقشه نفتی لایحه ۱۴۰۴
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ از منابع صندوق توسعه استقراض می‌کند؛ به‌طوری‌که از سهم ۴۸درصدی صندوق توسعه، ۲۸واحد درصد استقراض دولت در بودجه بوده و ۲۰واحد درصد باقی‌مانده به صندوق توسعه واریز می‌شود. علاوه بر آن، بخش مهمی از مصارف خارج از بودجه که در لایحه ۱۴۰۴ تجمیع و یکپارچه شده، منابع صادرات تهاتری نفت نیروهای مسلح و سایر طرح‌های خاص است.
بررسی لایحه بودجه نشان می‌دهد تولید نفت خام ایران حدود ۳میلیون و ۷۵۰هزار بشکه در روز است. از این میزان، مصرف داخلی شامل یک‌میلیون و ۹۰۰هزار بشکه در روز می‌شود و بخش صادرات نیز حدود یک‌میلیون و ۸۵۰هزار بشکه نفت خام را در بر می‌گیرد. از این میزان صادرات، سهم دولت، صندوق توسعه و شرکت ملی نفت معادل یک‌میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه نفت در روز است.
در زمینه صادرات میعانات گازی، روزانه ۵۰هزار بشکه صادر می‌شود که معادل ۱.۱۵میلیارد دلار درآمد دارد. همچنین خالص صادرات گاز طبیعی به میزان ۱۶میلیارد متر مکعب در سال صورت می‌گیرد که درآمدی معادل ۵.۲میلیارد دلار به همراه دارد. در این ساختار، منابع نفتی و گازی به دولت، صندوق توسعه، و شرکت‌های ملی نفت و گاز تقسیم می‌شود. دولت ۳۷.۵ درصد از درآمدها را دریافت می‌کند که سهم آن برابر با ۴۷۰هزار بشکه نفت خام و ۱۶میلیارد مترمکعب گاز است.
این سهم به ارزش ۱۳.۱میلیارد دلار محاسبه شده است. از سوی دیگر، سهم صندوق توسعه معادل ۴۸درصد از منابع صادرات است که این شامل ۶۰۰ هزار بشکه نفت خام و ۲۴هزار بشکه میعانات گازی می‌شود و معادل ۱۶.۸میلیارد دلار درآمد است. با‌این‌حال، دولت ۲۸واحد درصد از سهم صندوق توسعه را استقراض می‌کند و تنها ۲۰واحد درصد به صندوق توسعه واریز می‌شود.
همچنین، ۱۴.۵درصد از درآمدهای نفتی به شرکت ملی نفت و گاز اختصاص داده می‌شود که این سهم برابر با ۱۸۱هزار بشکه نفت خام و ۲۳هزار بشکه میعانات گازی است و معادل ۵میلیارد دلار است. در نهایت می‌توان گفت منابع نیروهای مسلح و طرح‌های خاص حدود ۶۸۷هزار میلیارد تومان یعنی معادل ۱۲.۴میلیارد دلار است.
سناریوهای درآمدهای نفتی دولت
در لایحه بودجه ۱۴۰۴ از محل صادرات نقدی نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی مجموعا ۳۵میلیارد دلار درآمد در نظر گرفته شده است که از این مقدار، ۳۷.۵درصد آن سهم دولت، ۴۸درصد سهم صندوق توسعه و ۱۴.۵درصد سهم شرکت‌های ملی نفت و گاز است. همان‌طور که مشخص است، درآمدهای نفتی بودجه به فروض درنظرگرفتهشده برای آن وابسته بوده و در صورت عدم تحقق فروض، منابع حاصل از صادرات نفت دچار تغییرات قابل‌توجهی خواهند شد. به همین دلیل بررسی سناریوهای مختلف در زمینه میزان صادرات نفت و قیمت هر بشکه نفت از اهمیت بالایی برخوردار است.
بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، صادرات نفت در سال آینده ۱.۳میلیون بشکه در روز با قیمت ۶۳دلار خواهد بود. در صورت تحقق صادرات با ویژگی‌های مذکور، سهم دولت از محل صادرات نفت برابر با ۵۰۹هزار میلیارد تومان خواهد بود. با‌این حال پیش‌بینی می‌شود صادرات نفت در سال آینده معادل ۱.۱میلیون بشکه نفت در هر روز با قیمت ۶۳دلار باشد. در چنین شرایطی سهم دولت از درآمدهای حاصل از صادرات نفت به ۴۱۵هزار میلیارد تومان خواهد رسید که در این صورت دولت با ۹۴هزار میلیارد تومان کسری از محل درآمدهای نفتی مواجه خواهد شد.
نکته قابل توجه آن است که مسائل مختلفی می‌تواند در میزان صادرات نفت و قیمت هر بشکه نفت موثر واقع شود و درآمدهای دولت را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد. برای مثال یکی از سناریوهای بدبینانه صادرات یک‌میلیون بشکه نفت در روز با قیمت ۶۰ دلار در سال آینده است. در چنین حالتی سهم دولت از محل صادارت نفت به ۳۴۵ هزار میلیارد تومان خواهد رسید که در چنین حالتی دولت با کسری ۱۶۴ هزار میلیارد تومانی از محل درآمدهای نفتی مواجه خواهد شد.
