سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ صنعت خودرو، که قرار بود نقشه راهی برای جهش این صنعت باشد، حالا پس از شش سال فقط یک شعار توخالی است؛ نه تولید ۳ میلیونی محقق شد، نه صادراتی در کار است، و نه کیفیتی که بشود به آن افتخار کرد.
به گزارش رصد روز، شش سال از تدوین سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ صنعت خودرو ایران می‌گذرد؛ سندی که با ادعاهای بزرگ، قرار بود تا سال ۱۴۰۴ این صنعت را به قله‌های تولید، کیفیت، و فناوری برساند. تولید ۳ میلیون دستگاه خودرو در سال، صادرات ۵۰۰ هزار دستگاه، رقابت با برندهای جهانی و توسعه خودروهای برقی و هیبریدی، تنها بخشی از رؤیاهایی بود که روی کاغذ نوشته شد. اما امروز، در پایان سال ۱۴۰۳، نه‌تنها به دامنه این قله نزدیک نشده‌ایم، بلکه صنعت خودرو در باتلاق ناکارآمدی، عقب‌ماندگی و وعده‌های پوچ غرق شده است. این سند، که قرار بود راهگشا باشد، حالا فقط یک شعار بی‌معناست که هیچ دستاوردی از آن در کشور دیده نمی‌شود.
سند چشم‌انداز هدف‌گذاری کرده بود که تا ۱۴۰۴، سالانه ۳ میلیون دستگاه خودرو تولید شود؛ از سواری و تجاری گرفته تا برقی و هیبریدی. اما واقعیت چیست؟ آمارها نشان می‌دهد تولید خودرو در بهترین سال‌های اخیر به زور به حدود یک میلیون دستگاه رسیده و در سال‌های بدتر، حتا زیر این عدد بوده است. ایران‌خودرو و سایپا، غول‌های این صنعت، هنوز درگیر تولید مدل‌های قدیمی مثل پراید و پژو ۴۰۵ بودند که به سختی از خط تولید خارج شدند و جایگزین‌هایشان مثل تارا و شاهین نه کیفیت مشابه مدل‌های به‌روز خارجی دارند، نه تقاضای بازار را پوشش می‌دهند. در این بین پرسش دیگر آن که کاهش وابستگی به واردات به کجا رسید؟ پاسخ این که هنوز قطعات اصلی از خارج می‌آیند و تحریم‌ها هر روز این زنجیره را شکننده‌تر می‌کنند. این هدف، نه‌تنها دور از دسترس است، بلکه حتا برنامه مشخصی برای نزدیک شدن به آن دیده نمی‌شود.
صادرات ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال، یکی دیگر از شعارهای پر زرق و برق این سند بود. قرار بود خودروهای ایرانی در بازارهای منطقه و جهان بدرخشند، اما کجا؟ کیفیت پایین، عدم تطابق با استانداردهای جهانی و طراحی‌های تاریخ‌گذشته، خودروهای ایرانی را حتا در بازار داخلی هم به زحمت قابل تحمل کرده است، چه برسد به صادرات! استانداردهای ایمنی و آلایندگی که در سند وعده داده شده بود، هنوز در حد حرف است؛ نه سیستم‌های ایمنی پیشرفته‌ای در کار است، نه موتورهایی که بتوانند با معیارهای یورو ۵ یا ۶ رقابت کنند. در نتیجه، خودروهای ایرانی نه‌تنها به صورت عمده صادر نمی‌شوند و تنها به برخی کشورهای عقب‌مانده از نظر اقتصادی و صنعتی می‌روند، بلکه در داخل هم با انبوه انتقادات روبه‌رو هستند. این صنعت، به جای رقابت با برندهای جهانی، هنوز درگیر دعواهای داخلی بر سر قیمت‌گذاری دستوری است.
توسعه فناوری، به‌ویژه در خودروهای برقی و هیبریدی، از ستون‌های اصلی سند بود. ایران قرار بود به قطب تولید این خودروها در منطقه تبدیل شود، اما کجای این داستان ایستاده‌ایم؟ هیچ زیرساختی برای تولید انبوه خودروهای برقی نداریم؛ نه باتری‌سازی، نه ایستگاه‌های شارژ و نه دانش فنی کافی. در حالی که جهان به سمت الکتریکی‌سازی شتابان می‌رود، ما هنوز درگیر موتورهای بنزینی دهه ۸۰ هستیم. وعده کاهش آلایندگی و مصرف سوخت فسیلی، وقتی به تولید پراید و سمند نگاه می‌کنیم، فقط یک جوک تلخ است. حتا طرح‌های نمایشی مثل عرضه چند نمونه برقی، بدون برنامه مشخص برای تولید یا زیرساخت، به جایی نرسیده‌اند. این عقب‌ماندگی، نشان می‌دهد سند چشم‌انداز در حد یک کاغذپاره بی‌ارزش باقی مانده است.
شش سال گذشته و صنعت خودرو نه‌تنها به اهداف سند نزدیک نشده، بلکه از آن‌ها دورتر هم شده است. تولید کم، کیفیت غیرقابل قبول و فناوری غایب، این صنعت را به یک بیمار رو به موت تبدیل کرده که فقط با تزریق شعار و وعده سرپا نگه داشته شده است. سند می‌خواست با سرمایه‌گذاری و همکاری بین‌المللی، ما را به پیشروترین‌ها برساند، اما تحریم‌ها، سوءمدیریت و بی‌برنامگی، همه چیز را به باد داده‌اند. ایجاد اشتغال هم که تنها به صورت رانتی انجام شده و در حقیقت وقتی تولید خوابیده، شغل جدید از کجا باید بیاید؟ این صنعت، به جای تحول، فقط هزینه روی دست مردم و دولت گذاشته است؛ خودروهایی گران، بی‌کیفیت و غیرقابل اعتماد. شعارهای سند ۱۴۰۴، حالا فقط یک طنز غم‌انگیز است که نشان می‌دهد چه‌طور می‌شود با کلمات قشنگ و ایجاد برنامه‌های صرفاً کاغذی یک ملت را سال‌ها سر کار گذاشت.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
