در میان برخی اقشار جامعه این تصور غالب است که چون کشور ما منابع انرژی گسترده‌ای دارد، بنابراین نیازی به نگرانی در مورد مصرف انرژی نیست و همواره این سوال مطرح است که «چرا باید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم، وقتی این منابع را به طور گسترده ...
به گزارش رصد روز، ایران با داشتن یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز در دنیا، به طور طبیعی به عنوان یک کشور انرژی‌خیز شناخته می‌شود اما آنچه که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از کارشناسان و متخصصان را جلب کرده، مصرف بی‌رویه انرژی در کشور است. بسیاری از مردم، به دلیل برخورداری از این منابع عظیم انرژی، به این باور رسیده‌اند که مصرف انرژی به میزان زیاد، حتی بدون نگرانی در مورد صرفه‌جویی، کاملا مجاز و قابل قبول خواهد بود. این دیدگاه غلط نه تنها می‌تواند به مشکلات اقتصادی و زیست‌محیطی منجر شود، بلکه نسل‌های آینده را از بهره‌برداری مناسب از این منابع محروم خواهد کرد.
در ایران، به ویژه در میان برخی اقشار جامعه، این تصور غالب است که چون کشور ما منابع انرژی گسترده‌ای دارد، نیازی به نگرانی در مورد مصرف انرژی نیست. از همین‌رو سوال «چرا باید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم، وقتی که این منابع را به طور گسترده در دسترس داریم؟» همواره مطرح می‌شود. این سوال یکی از نگرش‌های اشتباهی است که در بسیاری از افراد نهادینه شده و از آنجا ناشی می‌شود که مردم فکر می‌کنند ذخایر نفت و گاز به عنوان منابع ملی، برای همیشه در اختیار آنها خواهد بود و نیاز به استفاده بهینه و مسؤولانه از آنها احساس نمی‌شود.
این نگرش اشتباه نه تنها به دلیل آنکه به تحلیل نادرست منابع موجود برمی‌گردد، بلکه به این دلیل که حق مصرف نامحدود منابع انرژی از سوی نسل فعلی مردم ایران به ویژه در زمینه‌هایی مانند برق، گاز، بنزین و آب را توجیه می‌کند، می‌تواند به آسیب‌های جدی برای کشور منجر شود.
یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که ذخایر نفت و گاز ایران نه تنها متعلق به نسل فعلی مردم خواهد بود، بلکه یک ثروت بین‌نسلی به‌شمار می‌روند. این منابع باید به گونه‌ای مصرف شوند که نسل‌های آینده نیز بتوانند از آن بهره‌برداری کنند. مصرف بی‌رویه انرژی، به ویژه در شرایطی که بازدهی مصرف انرژی در کشور پایین است، عملا منابع کشور را به طور سریع و بی‌رویه به اتمام خواهد رساند. در این راستا، توجه به مدل‌های مدیریتی که کشورهای دیگر با منابعی مشابه ایران به کار گرفته‌اند، می‌تواند برای ما آموزنده باشد.
طبق آمارهای رسمی، ایران در بین کشورهای جهان از بالاترین میزان شدت مصرف انرژی برخوردار است. شدت مصرف انرژی به معنای مقدار انرژی مصرفی به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی (GDP) است و معیاری برای سنجش کارایی و بهره‌وری مصرف انرژی در یک کشور به شمار می‌آید. در حال حاضر، ایران یکی از کشورهای با بالاترین میزان شدت مصرف انرژی محسوب می‌شود که به معنی استفاده زیاد از انرژی برای تولید هر واحد از کالا و خدمات خواهد بود. این آمارها نشان‌دهنده این است که انرژی در ایران به طور غیر بهینه مصرف می‌شود و ضرورت بهبود این وضعیت بیش از پیش احساس می‌شود.
در ایران روزانه بر اساس ارزش حرارتی، به طور متوسط معادل ۷ میلیون بشکه انرژی مصرف می‌کنیم، درحالی که چهارمین مصرف‌کننده گاز جهان و دوازدهمین مصرف‌کننده نفت جهان هستیم و در مجموع مصارف نفت و گاز، ششمین رتبه مصرفی را در جهان داریم. همچنین اقتصاد ما اقتصاد بیست‌وپنجم جهان است.
مصرفی که هم‌اکنون در حوزه گاز کشور وجود دارد، یک مصرف «بد مصرفانه» تلقی می‌شود و شدت مصرف انرژی در کشور ۳.۳ برابر جهان است.
در حالی که ایران یکی از کشورهای برتر جهان در زمینه ذخایر نفت و گاز است، برخی از کشورهای دیگر با منابع مشابه، توانسته‌اند با اتخاذ سیاست‌های صحیح و ایجاد فرهنگ مصرف بهینه، میزان مصرف انرژی خود را به طور چشمگیری کاهش دهند. به عنوان مثال برخی از کشورهای تولیدکننده نفت و گاز مانند کویت، قطر و امارات متحده عربی، علی‌رغم برخورداری از منابع عظیم انرژی، به شدت در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنند و از تکنولوژی‌های نوین برای بهینه‌سازی مصرف انرژی استفاده می‌نمایند.
در این کشورها، اقداماتی همچون مدیریت هوشمند مصرف انرژی، ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای صرفه‌جویی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و آموزش عمومی در زمینه کاهش مصرف انرژی انجام شده است. این اقدامات به این کشورها کمک کرده تا نه تنها از مصرف بی‌رویه انرژی جلوگیری کنند، بلکه در مسیر توسعه پایدار حرکت نمایند.
مصرف بی‌رویه انرژی در ایران می‌تواند پیامدهای مختلفی به همراه داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
کاهش منابع و ذخایر طبیعی: مصرف بی‌رویه انرژی به ویژه در بخش‌های غیرضروری مانند سوخت‌های فسیلی، می‌تواند منجر به کاهش ذخایر نفت و گاز کشور شود. این منابع ممکن است برای نسل‌های آینده کافی نباشند و در نتیجه، کشور با مشکلات جدی در تامین انرژی مواجه خواهد شد.
افزایش هزینه‌ها و فشار بر اقتصاد: مصرف زیاد انرژی باعث فشار بیشتر به زیرساخت‌ها و سیستم‌های تامین انرژی می‌شود که ممکن است به افزایش هزینه‌ها و وارد آمدن فشار اقتصادی به کشور منجر شود. برای مثال هزینه‌های تامین انرژی و انتقال آن از منابع تولید به مصرف‌کنندگان می‌تواند با افزایش مصرف، بالا رود.
آسیب به محیط زیست: مصرف بی‌رویه انرژی به ویژه در زمینه سوخت‌های فسیلی، باعث افزایش آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و در نهایت گرمایش زمین خواهد شد. این وضعیت می‌تواند تبعات منفی زیادی برای محیط زیست و سلامت عمومی مردم به دنبال داشته باشد.
عدم توسعه زیرساخت‌های انرژی پایدار: زمانی که مصرف انرژی به طور غیر بهینه انجام می‌شود، بسیاری از منابع مالی و انسانی که می‌توانستند به توسعه زیرساخت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص یابند، صرف هزینه‌های جاری مصرف انرژی می‌شود و فرصت‌های توسعه فناوری‌های پاک از دست می‌رود.
برای مقابله با این مشکلات، فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی و استفاده بهینه از منابع موجود امری ضروری خواهد بود. مردم باید متوجه شوند که این منابع نه تنها متعلق به آنها نیستند، بلکه امانتی برای نسل‌های آینده خواهند بود. در این راستا می‌توان از مدل‌های موفق در کشورهای دیگر مانند آلمان، ژاپن و دانمارک که در زمینه صرفه‌جویی در مصرف انرژی پیشتاز هستند، الهام گرفت.
نگاه غلط به مصرف بی‌رویه حامل‌های انرژی در ایران می‌تواند به کاهش منابع ملی، فشار اقتصادی، آسیب به محیط زیست و کاهش کیفیت زندگی در آینده منجر شود. باید به سرعت اقدامات جدی در جهت فرهنگ‌سازی و ترویج مصرف بهینه انرژی در میان مردم انجام داد. فقط از این طریق است که می‌توانیم از منابع انرژی خود به طور مسؤولانه و پایدار بهره‌برداری کنیم و اطمینان حاصل کنیم که نسل‌های آینده نیز قادر به استفاده از این منابع ارزشمند خواهند بود.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
