اولین بار نیست که بحث سهمیه‌های مختلف در کنکور و آزمون‌های دیگر مطرح می‌شود. اما باز هم به جای روشنگری و رسیدگی به موضوع، مقامات ترجیح دادند یا سکوت کنند یا هم انگیزه مطرح شدن موضوع را سیاسی بدانند.
ماجرای انتشار لیست سهمیه‌های پزشکی
در روزهای اخیر فایل‌هایی از قبولی آزمون‌های دستیاری پزشکی دوره ۴۴، ۴۵، ۴۶، ۴۷ و ۴۸ در فضای مجازی منتشر شد. فایل‌هایی که به ترتیب، اسامی افراد قبولی ، کد ملی، رشته و دانشگاه قبولی، سهمیه و نام پدر آنها را شامل می‌شود. تاکنون مقامات رسمی درباره این فایل‌ها واکنشی نداشته‌اند. انتشار این فایل‌ها در حالی‌ست که هنوز تکلیف قبولی‌های کنکور با تقلب هم روشن نشده است.
نتایج این آزمون‌ها و لیست اسامی پزشکان سهمیه‌ای در فضای مجازی دست به دست می‌شود. برخی می‌گویند حق دارند که بدانند کدام پزشک با سهمیه قبول شده است و درمان خود را به دست چه کسی می‌سپارند. یکی از سهمیه ایثارگران می‌گوید و دیگری از سهمیه هیئت علمی و ارگان‌های نظامی.
تعداد قبولی‌های سهمیه ایثارگری (۲۵ درصد و ۵ درصد) در دو آزمون دوره ۴۷ و ۴۸ در مجموع ۱۳۷۸ نفر بود. البته این نکته را در نظر بگیرید که این تعداد فقط برای دو آزمون و فقط برای سهمیه ایثارگری است. سهمیه‌های دیگر مانند هیئت علمی، سپاه و نیروهای مسلح محاسبه نشده است.
آنطور که اطلاعات این لیست نشان می‌دهد، مجموع افراد شرکت‌کننده در آزمون دستیاری پزشکی دوره ۴۷، ۳۵۲۴ نفر بودند. از این میان برای ۶۱۱ نفر از آنها سهمیه ایثارگری و برای ۲۱ نفر، سهمیه مازاد بر نیروی مسلح لحاظ شده است. ۱۲ نفر نیز بورسیه سپاه داشتند. به عبارتی بیش از ۱۷ درصد از قبولی‌ها سهمیه ایثارگری داشتند.
در آزمون دوره ۴۸ نیز ۳۴۸۰ نفر شرکت داشتند. از این میان برای ۷۶۷ نفر از آنها سهمیه ایثارگری و برای ۱۷ نفر از آنها سهمیه نیروهای مسلح لحاظ شده است. ۱۲ نفر نیز بورسیه سپاه داشتند. یعنی حدود ۲۲ درصد از قبولی‌ها، سهمیه ایثارگری ۲۵ درصد و ۵ درصد داشتند.
سهمیه‌ها باید شفاف و عادلانه شود
پیش از انتشار این لیست‌ها نیز حواشی بسیاری برای سهمیه‌های و قبولی در رشته‌های مختلف از جمله پزشکی و زیرمجموعه پزشکی بود.
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران درباره اختصاص سهمیه‌های مختلف به داوطلبان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «بحث سهمیه‌ها باید مورد بازبینی قرار گیرد و شفاف و قانون‌مند شود. من هم بر این باورم که سهمیه‌ها باید شفاف و عادلانه شود و بدانیم چه تعداد سهمیه وجود دارد.»
او ادامه می‌دهد: «اما اینکه بگویند پزشکان سهمیه‌ای سواد ندارد، درست نیست. افرادی داریم که با سهمیه در رشته پزشکی تحصیل کردند و جزء پزشکان برجسته کشور شده‌اند. از سوی دیگر فردی را هم داریم که جز نفرات برتر کنکور بوده به رشته پزشکی آمده، اما از پزشک عمومی فراتر نرفته است. پس این موضوع درست نیست که پزشکان سهمیه‌ای حتما ضعیف هستند.»
پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان متقلب
اخبار حوزه آموزش عالی و بهداشت و درمان کشور اما به اینجا ختم نمی‌شود. اخیرا گفته شد که حدود هزار نفر با تقلب به دانشگاه راه یافتند و در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی مشغول به تحصیل شدند؛ آن هم در حالی‌که تقلب آنها محرز شده بود. طولی نکشید که محمدعلی زلفی‌گل، وزیر علوم مهر تائیدی بر این خبر زد.
وزیر علوم در این مورد گفت که تکلیف این گروه از افراد با استفساریه مجلس تعیین شد. در آن استتفساریه مجلس حکم کرد که چون این افراد دیگر داوطلب نیستند و دانشجو شده‌اند، مشمول نیستند. آنها باید سرکلاس بروند و درسشان را ادامه دهند.
اظهاراتی که بار دیگر موجی از واکنش‌ها به دنبال داشت. به عبارتی تقلب دانشجویان برای مسئولان محرز بود اما اجازه ادامه تحصیل به آنها را دادند.
قبولی و تغییر رشته با سهمیه هیئت علمی
همزمان با تحصیل متقلبان کنکور در دانشگاه‌های کشور، سهمیه هیئت علمی نیز مطرح شده است. سهمیه‌ای که مصوبه ۷۳۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تغییر رشته و نقل و انتقال فرزندان اعضای هئیت علمی بود. بندهای جنجالی این مصوبه اگرچه حذف شد اما تکلیف برخی از آنها که با همین سهمیه، تغییر رشته داشتند مشخص نشد. برخی از منتقدان و کاربران فضای مجازی می‌گویند در واقع این سهمیه‌ها، نوعی رانت در سیستم آموزشی کشور است.
اخیرا علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان عدالت و شفافیت در گفت‌وگو با خبرآنلاین جزئیاتی درباره استفاده از همین سهمیه افشا کرد. او گفت که با همین روش، کسانی با دکترای دامپزشکی به دکترای پزشکی یا دکترای داروسازی تغییر رشته و تغییر دانشگاه دادند.
در بخش دیگری از گزارش خبرآنلاین به تبصره‌ای اشاره دارد که سال ۹۶ به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه شد. این تبصره، می‌توانست کسب حد نصاب علمی ۹۰ و ۹۲.۵ برای انتقال و تغییر رشته را کنار بگذارد؛ به شرطی که افراد می‌توانستند دو ترم متوالی معدل ۱۵ بگیرند.
امرایی در این مورد گفت که این تبصره برای سال ۹۶ و ۹۷ اجرا شد. این تبصره باعث شد کسی که کارشناسی حسابداری قبول شده بود، داروسازی بخواند. کارشناسی مدیریت بیمه با همین تبصره اکنون دندانپزشکی می‌خواند و کسی را داشتیم که کارشناس صنایع غذایی بود و اکنون پزشکی می‌خواند.
امرایی همچنین گفت کسی بوده که با کسب نمرات ضعیف در سامانه سازمان سنجش در انتخاب رشته مردود اعلام شد اما بعدا تغییر رشته به پزشکی رفت.
به عبارتی با همین رانت، فردی که مردود اعلام شده بود، توانست در رشته پزشکی مشغول به تحصیل شود. گزارش این موارد هم
در حالی‌که سالانه هزاران نفر پشت سد کنکور می‌مانند و کارشان به سال بعد یا سال‌های بعد بکشد، همین قوانین و رانت‌ها، کار را برای قبولی برخی راحت‌تر می‌کند. با این تفاسیر، همه با هم برابرند اما با این رانت‌ها و به نام سهمیه‌های مختلف، برخی برابرترند!
