شاید بتوان گفت دولت ابراهیم رئیسی یکی از دولت‌هایی است که بیشترین تذکرات را در حوزه معیشت از سوی مراجع تقلید دریافت کرده است با این وجود به نظر می‌رسد گوش دولت برای شنیدن نقد‌ها بسته شده است و صداوسیما نیز در این مسیر همراه رئیس دولت و دو...
به گزارش رصد روز، آیت‌الله مظاهری از مراجع تقلید، در دیداری که با ابراهیم رئیسی داشته، به شدت از عملکرد اقتصادی دولت انتقاد کرده است. او خطاب به رئیس دولت سیزدهم گفته «مردم با تنگنا‌های شدید مواجه‌اند و جامعه‌ای که با مشکل معیشت روبرو است، از دین و اخلاق هم فاصله می‌گیرد. اینکه مردم به اوضاع کنونی انتقاد دارند حق آنهاست.» این مرجع تقلید با بیان اینکه در۴۰سال و بلکه ۱۰۰ سال اخیر اقتصاد کشور به اندازه دولت کنونی ضعیف نبوده است؛ بر حل معضلات اقتصادی که در نتیجه آن مشکلات اجتماعی و فرهنگی نیز پدید آمده است، تاکید کرد.
همین یکی دو روز پیش بود که ابراهیم رئیسی اقدام به بازگو کردن خاطره‌ای از دیدارش با رهبری کرد؛ او گفته «وقتی به رهبر انقلاب گزارش می‌دهم ایشان سوال دقیقی می‌پرسند که علی الارض چه اتفاقی افتاده است؟» به عبارت ساده‌تر رهبری از او می‌پرسد که روی زمین چه اتفاقی افتاده است؛ یعنی غیر از گزارش، چه اتفاقی در عمل رخ داده است.
شهریور ماه و در جریان دیدار هیات دولت با رهبری نیز ایشان خطاب به دولتی‌ها گفته بودند؛ «مسئله معیشت مردم مسئله‌ای بسیار مهم است. مشکلات معیشتی مانند گرانی مسکن و اجاره‌خانه باعث می‌شود همه کار‌های خوب و پر زحمت دولت تحت‌الشعاع قرار گرفته و از چشم‌ها دور بماند.» همین سوالات و تذکرات رهبری خطاب به دولتی‌ها نشاندهنده این موضوع است که همچنان مهمترین موضوع برای دولت باید معیشت باشد.
اما دولتی‌ها انگار تنها این تذکرات را می‌شنوند؛ چرا که روز به روز وضعیت معیشت و قیمت‌ها نابسامان‌تر از گذشته می‌شود.
سابقه انتقادات مراجع از دولت؛ یکی از ده‌ها
مراجع تقلید نیز تذکرات زیادی به دولتی‌ها داده‌اند؛ در یکی از چندین مورد، در آخرین روز‌های مرداد ماه امسال وقتی رئیسی به قم رفت دیدار‌هایی با چند مرجع تقلید داشت که در آن انتقادات متعددی از او مطرح شده است. آیت‌الله نوری همدانی خطاب به رئیسی گفته بوده که «از شما درخواست داریم که توجه بیشتری به وضع معیشت مردم شود به ویژه موضوع ارزش پول ملی که نیازمند پیگیری ویژه است».
این مرجع تقلید در ادامه تاکید داشت که «اکنون مشکلات معیشتی مردم را آزار می‌دهد که دولت باید این موضوع را حل کند. کاهش ارزش پول ملی نگران کننده است. با وجود همه مشکلات نباید نسبت به اقدامات انجام شده و دستاورد‌ها سیاه‌نمایی و مردم را از انقلاب ناامید کرد، امروز دشمنان ما تمام سعی شان نا امید کردن ملت است».
آیت‌الله مکارم شیرازی هم در دیداری که در جریان همان سفر رئیسی به قم داشته، گفته بود «تورم و معیشت از دغدغه‌های اصلی مردم است. مردم می‌خواهند آثار فعالیت‌های دولت را در سفره‌شان ببینند. مسألۀ قیمت مسکن و اجاره بهای آن به مشکل بغرنجی تبدیل شده و افزایش چند برابری پیدا کرده است که دولت باید برای آن تدبیری بیندیشد. دولت باید به وعده‌ای که در زمینۀ ساخت مسکن داده، عمل کند که اگر این وعده‌ها به سرانجام برسد، بسیاری از مشکلات حوزۀ مسکن حل خواهد شد.»
آیت الله سبحانی نیز زمانی که رئیسی به دیدارش رفته بود کنترل تورم و ثبات بازار و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی به‌ویژه بخش خصوصی در فعالیت‌های اقتصادی را از جمله خواسته‌های علمای حوزه علمیه قم از دولت دانسته بود.
آیت الله جوادی آملی نیز در دیداری رئیسی با ایشان در سال ۱۴۰۰ داشت از کمیته امدادی اداره کردن کشور انتقاد کرده و به رئیسی تاکید کرده بود؛ «باید همه تلاش کنند که مردم محترمانه و آبرومندانه زندگی کنند چرا که فقر به معنای نداشتن و نداری نیست، اسلام به شخص ندار، فقیر نمی‌گوید! در فرهنگ اسلام، فقیر کسی است که ستون فقراتش شکسته است، چنین فردی به هیچ کس اعتماد نخواهد کرد. در بیان قرآن، اقتصاد عامل قیام و ایستادگی جامعه است اگر اقتصاد خراب باشد و ستون فقرات جامعه مشکل داشته باشد، مجبور خواهد بود به دیگران باج بدهد. ما هرگز در را به روی خود نمی‌بندیم، ما با کسی قهر نیستیم و با همه کشور‌ها تعامل می‌کنیم. آنها نیز باید مودب باشند و ادب را در مقابل ما رعایت کنند، اما ما پس از دست دادن با آنها، باید انگشتان خود را بشماریم، این معنای استقلال است. توسعه در کار و تولید باید مورد توجه جدی قرار بگیرد، کشور این ظرفیت را دارد، باید تولیدکنندگان تشویق شوند و دولت هم آنها را هدایت و مراقبت کند.»
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی نیز در همان سال نخست ریاست جمهوری رئیسی بر لزوم رفع نگرانی‌های مردم در رابطه با معیشت و تورم و گرانی تاکید کرده و گفته بودند؛ «ان‌شاء الله با اقدامات سریع، دغدغه‌ها و نگرانی مردم را در رابطه با گرانی‌ها بر طرف نمایید و بحث معیشت مردم را در اولویت کار‌ها قرار دهید.»
انتقاد از بی‌توجهی صدا و سیما
ماجرا آنقدر ریشه‌دار است که مراجع تقلید از عدم انتشار تذکرات اقتصادی‌شان از سوی صداوسیما گلایه دارند؛ سال گذشته که رئیس مجلس به دیدار مکارم شیرازی رفته بود، آنجا این مرجع تقلید گفت که مردم می‌گویند چرا تذکر نمی‌دهید، مکرر تذکر می‌دهیم، ولی صداوسیما پوشش نمی‌دهد؛ حتما مصلحتی دارد.» و این جمله کلیدی آیت الله مکارم که گفته بود «ما برای دولت و مسوولان دعا می‌کنیم، اما از اوضاع ناراضی هستیم.»
در واقع گلایه‌ها از وضعیت معیشتی و عملکرد دولت در این زمینه آنقدر زیاد است که وقتی رئیس مجلس هم به دیدار مراجع می‌رود، باز هم از دولت وضعیت اقتصادی گلایه می‌شود؛ البته که مجلس نیز در این بین در حد و اندازه خود تقصیر دارد.
آیت‌الله نوری همدانی در همین دیدار‌ها بود که به شدت از عملکرد اقتصادی دولت انتقاد کرده و گفته بود «متاسفانه مردم به لحاظ قدرت خرید دیگر آن توان سابق را ندارند. بیکاری، گرانی و کم شدن ارزش پول ملی، اموری هستند که باعث ناراحتی مردم شده است و باید مسوولان امر برای حل این مشکلات و رفع این کمبود‌ها تمام توان و سعی خود را به کار بگیرند. متاسفانه چیزی از گرانی و مشکلات مردم کم نشده است. در این چند سال چیزی ارزان نشده است، باید با همت مضاعف و برنامه‌ریزی دقیق مشکلات اقتصادی را حل کرد».
آیت الله جوادی آملی نیز گرچه قالیباف رودررویش نشسته بود، اما نقدهایش را به مسئولان اجرایی و دولت مطرح کرده و گفته بود؛ «نباید مسوولیت اجرایی را به آدم‌های خوب بی‌عرضه یا بداختلاسی داد، دو چیز مملکت را نگه می‌دارد؛ یکی سواد فعلی و دیگری امید آینده که مسوولان باید تلاش کنند این دو امر از دست‌شان در نرود، اگر سواد فعلی و امید آینده بود، نتیجه‌اش پایداری مردم در جنگ هشت ساله علیه نظام اسلامی می‌شود، اما اگر نه سواد فعلی بود و نه امید به آینده، هم فرار مغز‌ها خواهد بود و هم مشکلات اقتصادی در ازدواج و اشتغال و مسکن جوانان و هم این قرآن‌سوزی‌ها و مسجدسوزی‌ها. ما دو وظیفه داریم، یکی دعاکردن به درگاه خداست که از دعا‌های سحر نباید غافل شد و دیگری عقل و تدبیر است. اگر مدیران و کارگزاران با عرضه وجود نداشته باشند و مردم در صحنه نباشند، شکست قطعی است! اگر ضعف در مدیریت داشته باشیم خداوند نظر خود را از ما برمی‌گرداند.»
تذکرات خطاب به دولتمردان
اما تنها روسای قوا نیستند که مخاطب گلایه‌های اقتصادی مراجع تقلید هستند؛ وزرا و دیگر مسئولین که به دیدار مراجع تقلید می‌روند همواره تذکراتی در حوزه اقتصاد و معیشت دریافت می‌کنند.
آنچنان که آیت‌الله نوری همدانی در دیدار با رییس سازمان سازمان برنامه و بودجه اظهار کرده بود: «اقدامات دولت باید به گونه‌ای باشد که در سفره مردم دستاورد‌های آن خود را نشان دهد. مسوولان باید در راستای ایجاد رفاه و آسایش مردم تلاش خود را انجام دهند و باید در این دنیا و آخرت پاسخگوی مسوولیت خود باشند. فقر نباید در جامعه وجود داشته باشد و امام راحل بر موضوع فقرزدایی و گسترش عدالت در جامعه تاکید داشتند.»
آیت‌الله نوری‌همدانی همچنین در دیداری که وزیر کشور با ایشان داشت، با بیان اینکه بنده در اولین دیدار با جناب آقای رئیسی به ایشان گفتم اصل و اساس کار‌ها باید توجه به مردم و حل مشکلات آنها باشد، تاکید کرده بود؛ «باید ثمره اقدامات دولت در رفاه و گشایش اقتصادی زندگی مردم نمایان و محسوس باشد. امروز مردم واقعاً در سختی هستند و باید مشکلات آنها را حل کرد البته مردم خدمات را هم می‌بینند، ولی باید نتیجه داشته باشد. مردم باید نتیجه کار‌ها را در سفره خود ببینند.»
آیت الله سبحانی هم زمانی که وزیر اقتصاد به دیدارش رفته بود با ذکر برخی نکات خطاب به دولتمردان تاکید کرده بود؛ «مسئولان کاری کنند که قیمت‌ها ثبات پیدا کند، ثبات قیمت‌ها سبب می‌شود که مردم نسبت به دولت دلگرم شوند و می‌فهمند که دولت بر امور مسلط است.»
سید محمدعلی ایازی، مجتهد، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز در گفت‌وگویی که هم میهن منتشر کرده بود، با بیان اینکه امروز در قم هیچ‌کدام از مراجع را نمی‌شناسم که نسبت به وضع موجود کشور راضی باشند و یا حرفی و سخنی نداشته باشند؛ می‌گوید؛ «همگی در دو موضوع متفق‌القول هستند، یکی اینکه مدیریت کشور ناکارآمد و معلول است و دوم اینکه وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور به شدت بحرانی و دچار فلاکت است. صحبت‌های مراجع در سال ۱۴۰۱ -حتی آن‌هایی که وابسته به قدرت بودند هم – در این حوزه‌ها در نقد گرانی و تورم بود و شکایت داشتند. بعضی از مراجع هم مثل آیت‌الله علوی بروجردی یا آیت‌الله بیات‌زنجانی رسماً اعتراض به وضعیت اتفاقات اخیر کردند.»
با مرور مواضع مراجع در دیدار با دولت‌ها و مسئولین می‌توان گفت که دولت سیزدهم احتمالا بیشترین تذکرات را از مراجع تقلید دریافت کرده است. با این وجود دولتی‌ها و هوادارانش یا اینگونه جا می‌زنند که مراجع همواره در حال تقدیر از عملکرد آنها هستند؛ حال آنکه با مداقه در اظهارات مراجع موضوع دیگری را نشان می‌دهد یا انتقادات از دولت را در راستای بزرگنمایی و فضاسازی منتقدان دولت می‌دانند و به جای پاسخگویی، استراتژی حمله به منتقدان را دنبال می‌کنند.
