منطقه امن نقدینگی در نوسان ارزی

به گزارش رصد روز، در روزهای اخیر نرخ ارز تحت تاثیر اخبار سیاسی و مسائل بین‌المللی با نوسان مواجه شده است. در این گزارش بررسی شده که حتی اگر تغییرات نرخ ارز موقتی نبوده و دوام داشته باشد، در صورت تداوم روند نزولی رشد کل‌های پولی، نمی‌تواند به جهش تورمی ماندگار منجر شود.

علت اصلی تورم در کوتاه‌مدت و بلندمدت
بر اساس ادبیات جریان اصلی اقتصاد، می‌توان گفت اصلی‌ترین دلیل شکل‌گیری تورم در بلندمدت، رشد نقدینگی است. در صورتیکه رشد نقدینگی کاهش یابد، می‌توان انتظار داشت فشار تورم نیز کمتر شود. این درحالیست که در کوتاه مدت، انتظارات و نرخ ارز نقش قابل توجهی در شکل‌دهی به تورم دارند. آمارها نشان می‌دهد هر جهش ارزی در تاریخ ایران، با یک تاخر زمانی به جهش تورم منجر شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد علی‌رغم اینکه رشد نقدینگی عاملی اصلی تورم در بلندمدت است اما تعدیل های ارزی به شکل معناداری با جهش‌های تورمی همراه شده‌اند. تبیین این موضوع به همراه راه‌حل‌های سیاستی کارشناسان در این باره در گزارش پیش‌رو بررسی شده است.

چرا تورم ماندگار می‌شود؟
نکته قابل توجه این است که هر شوک تورمی که به اقتصاد وارد می‌شود، تنها در صورتی می‌تواند به تورم مزمن یا ماندگار تبدیل شود که با رشد شدت تزریق نقدینگی همراه شود. در صورتیکه شوک وارد شده با رشد نقدینگی پاسخ داده نشود، به مرور زمان اثر شوک از بین خواهد رفت و مسیر تورم به روند بلندمدت آن بازمی‌گردد.

تازیانه نقدینگی بر ارابه تورم؛ آنچه مصرفِ بیش از توانِ اقتصاد بر سر ما آورد
بررسی‌ها نشان می‌دهد با افزایش مصارف بیشتر از ظرفیت اقتصاد، ناترازی ایجاد شده و برای جبران آن در نهایت به رشد نقدینگی روی آورده شده است. این موضوع موجب شده تا در بلندمدت نقدینگی متورم شده به شکل تورم در اقتصاد بروز یابد.

جهش ارزی و کاهش رشد نقدینگی؛ سناریوی محتمل در رابطه با تورم چیست؟
با توجه به نوسان نرخ ارز در چند روز اخیر ، ممکن است کانال قیمتی نرخ ارز تغییر کرده باشد. به طور کلی جهش ناگهانی نرخ ارز می‌تواند از کانال انتظارات تورمی، افزایش هزینه‌های تولید و افزایش هزینه‌های دولت منجر به تورم شود. از نظر برخی کارشناسان جهش ارزی اگر با شدت گرفتن رشد نقدینگی همراه باشد، باید انتظار داشت کانال تورم بلندمدت نیز صعودی شود. به همین دلیل است که برخی اقتصاددانان راه حل مهار تورم را در مدیریت نرخ ارز و افزایش تدریجی آن به همراه کاهش دادن رشد نقدینگی می‌دانند.

تورم، زخم کهنه اقتصاد ایران چگونه شکل گرفت؟
اخیرا مباحثات بسیاری درباره کاهش رشد نقدینگی و ارتباط آن با تورم مطرح شده است، اما سوالی که می‌توان مطرح کرد این است که آیا صرفا با کاهش رشد نقدینگی می‌توان انتظار درمان تورم را داشت؟ برای پاسخ به این سوال باید ابتدا دلایل شکل‌گیری تورم ایران را فهم کرد.

این درحالیست که با توجه به آخرین آماری که از کل‌های پولی توسط بانک مرکزی منتشر شده است، مشاهده می‌شود رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی از ۳۴.۱ درصد در دی ماه ۱۴۰۱ به ۲۵.۲ درصد در دی ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده است.

همچنین هسته اصلی تورم‌ساز بانک مرکزی یا پایه پولی نیز از رشد ۳۸.۲ درصد در دی ماه ۱۴۰۱ به رشد ۳۱.۷ درصدی در دی ماه سال جاری رسیده است. بر اساس چارچوب نظری علم اقتصاد چنانچه رشد کل‌های پولی مهار شود می‌توان انتظار مهار شدن نیروی اصلی که منجر به تورم شده است را داشت.

بنابراین انتظار می‌رود چنانچه حتی کانال نرخ ارز در همین نرخ‌ روزهای اخیر به حرکت خود ادامه دهد، در صورت تداوم روند نزولی در رشد کل‌های پولی، شوک تورمی ماندگاری زیادی نداشته باشد. البته نکته نگران کننده ماجرا اینجاست که معمولا نوسان ارزی در اقتصاد ایران، در مراحل بعدی به رشد نقدینگی نیز منجر شده است. این وضعیت در حالتی رخ می دهد که نوسان ارزی منشا خارجی داشته باشد و رشد برونزای ارز، تنگنای منابع بنگاه ها و کسری بودجه دولت را تشدید کند و سر از منابع بانکی و استقراض از بانک مرکزی در بیاورد.

به نوعی آنچه که تعیین می کند نوسان ارزی به تورم ماندگار تبدیل شود یا خیر، در اختیار دولت است. یا دولت تصمیم می گیرد از مخارجش در این شرایط بکاهد و با تسهیلات تکلیفی، به دنبال رونق تولید نباشد، یا اینکه از مخارج نمی کاهد و به منابع بانکی فشار می آورد. در حالت دوم، باید منتظر تورم ناشی از نوسان ارزی باشد.

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید