موتورهای برقی و صرفه‌جویی ۴۰۰ میلیون لیتری بنزین

به گزارش رصد روز، طبق آمار وزارت نفت، ایران در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به ترتیب روزانه ۶.۶ و ۹ میلیون لیتر بنزین وارد کرده است. با احتساب خرید ریفرمیت پتروشیمی‌ها، می‌توان گفت میزان ارزبری بنزین به نرخ فوب معادل واردات روزانه به ترتیب ۱۱ و ۱۴ میلیون لیتر بوده است. در تعطیلات نوروزی امسال، میزان مصرف بنزین به رکورد ۱۶۴.۴ میلیون لیتر در روز رسید؛ رقمی که ۶۰ میلیون لیتر از تولید متعارف پالایشگاه‌های ایران بیشتر است. در نتیجه، دولت ایران مسیری جز بهینه‌سازی مصرف برای مهار ناترازی بنزین ندارد. یکی از این راهکارها، نوسازی و برقی‌سازی ناوگان فرسوده است.

بیش از ۱۱ میلیون موتورسیکلت کشور فرسوده‌اند
در تصویر ۱، تعداد و میزان فرسودگی ناوگان بنزینی ایران به تفکیک آورده شده است. طبق آمار وزارت صمت، هم‌اکنون ۱۱.۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت فرسوده در کشور در حال تردد است و ناوگان موتورسیکلت کشور با ۹۰ درصد فرسودگی، رکورددار در بین سایر ناوگان‌هاست. بدین ترتیب، یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های اسقاط، نوسازی و برقی‌سازی مربوط به ناوگان موتورسیکلت‌هاست.بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شهر تهران، لجستیک اصلی برای انتقال مرسوله، موتورسیکلت‌ها هستند که شامل ۴۰۰ هزار پیک موتوری می‌شوند. فرسودگی ۹۰ درصد از ناوگان موتورسیکلت‌ها علاوه بر آلایندگی هوا و آلودگی صوتی، منجر به رشد افسارگسیخته مصرف بنزین در کشور نیز شده است. با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از فعالیت روزانه این پیک‌ها تحت نظارت پلتفرم‌های اینترنتی هستند، در حال حاضر یک امکان و بستر مناسب به منظور اجرای طرح برقی‌سازی پیک‌های پایتخت، پایش عملکرد و انتظام‌بخشی به تأمین مالی آن‌ها وجود دارد.

صرفه‌جویی ۴۰۰ میلیون لیتری بنزین در تهران
در بهمن‌ماه سال گذشته، شورای اقتصاد طرح نوسازی و جایگزینی ۴۶۰ هزار دستگاه ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری را تصویب کرد که نوسازی ۳۰۰ هزار موتورسیکلت از جمله اهداف آن تعریف شده است. پیش‌تر در ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، مواد ۸، ۹ و ۱۰ قانون هوای پاک، قانون ساماندهی صنعت خودرو و ماده ۴۶ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور نیز به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری از جمله موتورسیکلت‌ها تأکید شده بود.
طبق محاسبات، برقی‌سازی هر موتورسیکلت باعث صرفه‌جویی در مصرف ۳ لیتر بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر می‌شود که این رقم با احتساب مصرف برق موتورسیکلت و تبدیل آن به بنزین معادل تعیین شده است. میزان پیمایش هر موتورسیکلت در پایتخت در هر سال حدود ۳۳ هزار کیلومتر برآورد می‌شود. به بیان دیگر، با برقی‌سازی هر موتورسیکلت، ۱۰۰۰ لیتر بنزین کمتر مصرف می‌شود که ارزش آن ۷۰۰ دلار برآورد می‌شود. در نتیجه، برقی‌سازی ۴۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در پایتخت منجر به صرفه‌جویی ارزی ۲۸۰ میلیون دلار در سال خواهد شد.

تأمین مالی برقی‌سازی با گواهی صرفه‌جویی غیرهمنام
مهم‌ترین چالش برقی‌سازی ناوگان موتورسیکلت‌ها به شیوه تأمین مالی آن برمی‌گردد. به صورت تخمینی، هزینه موتورسیکلت برقی مونتاژ داخل حدود ۲۰۰۰ دلار خواهد بود که توان آن باید حداقل ۳ کیلووات باشد. اوراق صرفه‌جویی غیرهمنام، گواهی اسقاط موتور فرسوده با موتور برقی و دریافت تسهیلات، سه منبع تأمین مالی هر موتورسیکلت برقی هستند.
سابقه استفاده از گواهی صرفه‌جویی در تسویه پیمانکاران تبدیل حوزه CNG به میزان ۴۴ میلیون دلار از طریق بورس انرژی وجود دارد. همچنین، ضرورت دارد که سازمان امور مالیاتی نیز با اعطای معافیت‌های مالیاتی از این طرح حمایت کرده و تأمین مالی آن را تسهیل کند.

موتورسیکلت‌های شرکت ملی پست گام نخست برقی‌سازی
به نظر می‌رسد برقی‌سازی ۱۷۰۰ موتورسیکلت متعلق به شرکت ملی پست ایران به عنوان گام اول، می‌تواند انتخاب صحیحی باشد که ابتدا فرآیند تسویه مالی توسط یک شرکت دولتی آزمایش شود. ضمن اینکه شرکت ملی پست ایران در سال ۱۴۰۱ اقدام به خرید ۱۵۸ موتور برقی کرد که از این تعداد، ۱۲۰ عدد در سطح شهر فعال هستند و تنها ۲۵ درصد از کارمندان این شرکت از این موتورها گلایه‌مند بودند. تنها نقطه‌ضعف این طرح، نبود نمایندگی در گستره شهر برای خدمات پس از فروش بوده است.
البته حمایت از طرح برقی‌سازی نیازمند برخی قواعد حاکمیتی است. به عنوان مثال، اخذ مالیات انتشار آلاینده از ابتدای سال ۱۴۰۶ می‌تواند پلتفرم‌های اینترنتی از جمله اسنپ را به توقف ارائه تسهیلات به موتورهای فرسوده و بنزینی و حرکت به سمت برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها تشویق کند. ابطال کارت سوخت موتورهای فرسوده و ممنوعیت صدور پلاک جدید برای موتورهای بنزینی از دیگر سیاست‌های پیشنهادی است.

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید