به گزارش رصد روز، تب استفاده از اینترنت ماهوارهای چند وقتی است در شبکههای اجتماعی بالا گرفته است و ویدئوهای متعددی از تبلیغ نصب استارلینک در فضای مجازی به چشم میخورد.
ویدئویی از نصب استارلینک در زعفرانیه تهران مورد توجه قرار قرار گرفته است. این ویدیو را اکانتی در توییتر به اشتراک گذاشته که در ظاهر خدمات فروش و نصب این دستگاهها را انجام میدهند.
استارلینک (به انگلیسی: Starlink) یک منظومه ماهوارهای است که از سوی شرکت اسپِیساِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهوارهای شکل گرفتهاست. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیلشدهاست که در ترکیب با فرستنده و گیرندههای زمینی کار میکنند.
اسپیساکس قصد دارد برخی از ماهوارهها را برای اهداف نظامی، علمی یا اکتشافی بفروشد. مرکز توسعه ماهوارههای اسپیساکس در ردموند واشینگتن، میزبان تحقیق، توسعه، ساخت و کنترل گردش ماهوارههای استارلینک است. هزینه پروژه یکدههای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیساکس در ماه مه ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شد.
توسعه محصول از سوی شرکت سازنده در سال ۲۰۱۵ آغاز شد. در گام اول، دو ماهواره نمونه اولیه برای پرواز آزمایشی در فوریه ۲۰۱۸ به فضا پرتاب شدند. بعدها به مرور زمان ماهوارههای آزمایشی بیشتری اضافی شدند و ۶۰ ماهواره عملیاتی در ماه مه سال ۲۰۱۹ در مدار مستقر شدند.
از نوامبر ۲۰۲۰، اسپیساکس در راستای اهداف خود، همزمان تا ۶۰ ماهواره در هر پرتاب را با هدف استقرار ۱۵۸۴ ماهواره ۲۶۰ کیلوگرمی برای ارائه خدمات تقریباً جهانی تا اواخر سال ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲ به فضا میفرستد. اسپیساکس در اوت ۲۰۲۰ یک سرویس بتا خصوصی در ایالات متحده شمالی و یک بتا عمومی را در اکتبر ۲۰۲۰ در عرضهای جغرافیایی بالا بین ۴۴ و ۵۲ درجه شمالی آغاز کرد.
در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹ کمیسیون فدرال ارتباطات ایالاتمتحده پروندههایی را از طرف اسپیساکس به اتحادیه بینالمللی مخابرات فرستاد تا طیفی را برای ۳۰٬۰۰۰ ماهواره اضافیِ مکملِ ۱۲٬۰۰۰ ماهواره استارلینک که قبلاً توسط کمیسیون فدرال ارتباطات تأییدشده بود، فراهم کند.
ستارهشناسان در مورد تأثیر صورتهای فلکی در مشاهدات نجومی زمینی و چگونگی افزودن ماهوارهها به یک مدار از پیش متراکم، ابراز نگرانی کردهاند. این منظومه ماهوارهای همچنین باعث به وجود آمدن سخنانی در مورد رعایت اخلاق توسط یک شرکت که بهطور یکجانبه ظاهر آسمان شب را تغییر میدهد، شد.
تاریخچه
برای اولین بار در اواسط دهه ۱۹۸۰ بهعنوان بخشی از ابتکار دفاع استراتژیک شرکت فناوری ساری ستلایت(SSTL) به عنوان بخشی از «چشمانداز استراتژیک مشترک» به دست آورد. SSTL در آن زمان در حال کار برای گسترش اینترنت در فضا بود. با این حال، سهام اسپیساکس در نهایت در سال ۲۰۰۸ پس از تمرکز بیشتر شرکت بر روی ناوبری و رصد زمین به شرکت فناوری هوافضا فرانسوی آستریوم فروخته شد. در اوایل سال ۲۰۱۴، ایلان ماسک و گرگ وایلر در حال کار روی طراحی یک صورت فلکی متشکل از ۷۰۰ ماهواره به نام WorldVu (که به وانوب تغییر نام داد) بودند که بیش از ۱۰ برابر بزرگترین منظومه ماهوارهای ایریدیوم در آن زمان بود. با این حال، این بحثها در ژوئن ۲۰۱۴ شکست خورد و شرکت اسپیساکس به جای آن بهطور مخفیانه درخواست ITU را از طریق تنظیم کننده مخابرات نروژ تحت نام STEAM ثبت کرد.
در ماه مه ۲۰۱۸، اسپیساکس انتظار داشت که کل هزینههای توسعه و ساخت این صورت فلکی تا ۱۰ میلیارد دلار اوج گیرد. در اواسط سال ۲۰۱۸ اسپیساکس بخش توسعه ماهواره را در ردموند سازماندهی مجدد و چندین عضو مدیریت ارشد را منصوب کرد.
در نوامبر ۲۰۱۸، اسپیساکس علاوه بر ۴٬۴۲۵ ماهواره مورد تأیید قرارگرفته قبلی، مجوز رگولاتوری ایالاتمتحده را برای استقرار ۷٬۵۱۸ ماهواره پهن باند دیگر دریافت کرد. پروندههای موجود اسپیساکس نزد رگولاتوری نشان میدهد که ۴٬۴۲۵ ماهوارهٔ اولیه در ارتفاع ۱٬۱۱۰ تا ۱٬۳۲۵ کیلومتری زمین، بالاتر از ایستگاه فضایی بینالمللی، درخواست شدهاند. مجوز جدید برای افزودن صورت فلکی در مدار نزدیک زمینِ غیر زمینایستا متشکل از ۷٬۵۱۸ ماهواره در ارتفاع ۳۳۵ تا ۳۴۶ کیلومتری زمین بود. همچنین در نوامبر ۲۰۱۸، طی پروندههای جدیدی، درخواستی برای کمیسیون ارتباطات فدرال برای تغییر مجوزهای صادرشده قبلی برای ۱۶۰۰ ماهواره از ۴٬۴۲۵ ماهواره باندهای کییو و کیآ مدار ۱٬۱۵۰ کیلومتری به «لایه مداری پایینتری از صورت فلکی» در ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری ارائه کرد. این ماهوارهها در لایه مداری سوم، مداری در ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری، کار میکنند درحالیکه مدارهای بالاتر و پایینتر در ارتفاع ۱٬۲۰۰ و ۳۴۰ کیلومتری زمانی استفاده خواهند شد که امکان استقرار تعداد قابلتوجهی از ماهوارهها در فرایند استقرار در سالهای آتی امکانپذیر شود. کمیسیون ارتباطات فدرال این درخواست را در آوریل ۲۰۱۹ تأیید کرد و اجازه استقرار حدوداً ۱۲٬۰۰۰ ماهواره در سه لایه مداری شامل ۱٬۶۰۰ ماهواره در ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری و متعاقباً ۲٬۸۰۰ ماهواره در طیف مداری باندهای کییو و کیآ در ارتفاع ۱٬۱۵۰ کیلومتری و حدوداً ۷٬۵۰۰ ماهواره باند V در ارتفاع ۳۴۰ کیلومتری را صادر کرد.
با نزدیک شدن طرحهای چندین ارائهدهنده برای ساخت صورتهای فلکی شامل هزاران ماهواره به واقعیت، ارتش ایالاتمتحده در سال ۲۰۱۸ شروع به انجام مطالعات آزمایشی برای ارزیابی نحوه استفاده از شبکهها کرد. در دسامبر ۲۰۱۸، نیروی هوایی ایالاتمتحده قراردادی ۲۸ میلیون دلاری برای سرویسهای آزمایشی خاص در استارلینک منعقد کرد.
در فوریه ۲۰۱۹، شرکت خواهر اسپیساکس، SpaceX Services Inc، درخواستی را برای دریافت مجوز بهرهبرداری از حداکثر یکمیلیون ایستگاه ثابت ماهوارهای زمینی که میتوانند با ماهوارههای استارلینک ارتباط برقرار کنند، به کمیسیون فدرال ارتباطات ارائه کرد.
برنامههای اسپیساکس در سال ۲۰۱۹ بر چرخش ۱۲۰۰۰ ماهواره اولیه در سه لایه مداری بود:
لایه اول: ۱۴۴۰ ماهواره در مدار ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری
لایه دوم: ۲۸۲۵ ماهواره طیف باند کِییو و کِیآ در ارتفاع ۱۱۱۰ کیلومتری
لایه سوم: ۷۵۰۰ ماهواره باند V در ۳۴۰ کیلومتری
تا آوریل ۲۰۱۹ اسپیساکس در حال انتقال تلاشهای خود از تحقیق و توسعه به ساخت با نخستین پرتاب گروه بزرگی از ماهوارهها و دستیابی به نیاز آشکار میانگین نرخ پرتابِ ۴۴ فضاپیما با عملکرد بالا و هزینه کم در ۶۰ ماه برای رسیدن به ۲۲۰۰ ماهواره برای پشتیبانی از قانون مجوز تخصیص طیف کمیسیون فدرال ارتباطات بود. اسپیساکس اظهار داشت که آنها قادر به تحقق ضربالاجل «استقرار نیمی از صورت فلکی طی شش سال از زمان مجوز و تکمیل سامانه در ۹ سال» خواهند بود.
در پایان ژوئن ۲۰۱۹، اسپیساکس با ۶۰ ماهواره ارتباط برقرار کرده اما ارتباط را با سه ماهواره از دست داد. ۵۷ ماهواره باقیمانده طبق برنامه کار کردند. چهلوپنج ماهواره به ارتفاع مداری ۵۵۰ کیلومتری خود رسیدند، همچنین پنج ماهواره هنوز مدار خود را بالا میبردند و پنج ماهواره دیگر قبل از اینکه مدار خود را بالا ببرند تحت بررسی سیستمی بودند. قرار بود دو ماهواره باقیمانده بهسرعت از مدار خارج و مجدداً به جو وارد شوند تا روند خروج از مدار ماهوارهها آزمایش شود. انتظار میرود سه ماهوارهای که ارتباطشان قطعشده دوباره وارد جو شوند، اما این کار را بهصورت غیرفعال و با کمک کشش جوی انجام میشود زیرا اسپیساکس دیگر قادر به کنترل فعالیت آنها نبود.
در سپتامبر ۲۰۱۹، اسپیساکس دوباره به کمیسیون فدرال ارتباطات مراجعه کرد تا تغییرات بیشتری را در صورت فلکی خود اعمال کند. اسپیساکس با این استدلال که پسازاین اصلاحات میتواند ماهوارهها را از طریق فقط یک پرتاب بهوسیله هواپیما در چندین صفحه قرار دهند، تقاضا کرد تعداد صفحهها در لایه مداری ۵۵۰ کیلومتری را سه برابر کند. اسپیساکس استدلال کرد که این تغییر میتواند برای طوفان ۲۰۲۰ در جنوب ایالاتمتحده پوشش اینترنتی داشته باشد. این تغییر در دسامبر ۲۰۱۹ تصویب شد و در حال حاضر فقط ۲۲ ماهواره، بهجای ۶۶ ماهواره در طرح اصلی، در هر صفحه قرار دارد. تعداد ماهوارههای موجود در لایه ۵۵۰ کیلومتری همان ۱۴۴۰ باقیماندهاست.
در ژوئن ۲۰۱۹، اسپیساکس درخواستی را برای صدور مجوز آزمایش حداکثر ۲۷۰ پایانه زمینی – شامل ۷۰ دستگاه در سراسر ایالاتمتحده و ۲۰۰ دستگاه در خانههای کارمندان این شرکت در واشینگتن – به کمیسیون فدرال ارتباطات ارائه کرد.
در اکتبر ۲۰۱۹، ایلان ماسک شبکه اسپیساکس را با استفاده از اینترنت متصل به ماهواره بهوسیله ارسال یک توئیت در شبکهٔ اجتماعی توئیتر بهطور عمومی آزمایش کرد.