به گفته بانک مرکزی، این سامانه با اتصال به پایگاه‌های داده داخلی بانک مرکزی و نهاد‌های ملی، روابط مالی و مالکیتی اشخاص را در لحظه رصد کرده و هشدار پیشگیرانه علیه تمرکز تسهیلات یا رفتار‌های متقلبانه صادر می‌کند.
به گزارش رصد روز، روز گذشته دوم مهرماه، رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد از «سامانه روابط اشخاص» به‌عنوان نخستین سامانه متمرکز و برخط شناسایی روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات بانکی رونمایی کردند. به گفته بانک مرکزی، این سامانه با اتصال به پایگاه‌های داده داخلی بانک مرکزی و نهاد‌های ملی، روابط مالی و مالکیتی اشخاص را در لحظه رصد کرده و هشدار پیشگیرانه علیه تمرکز تسهیلات یا رفتار‌های متقلبانه صادر می‌کند. سامانه‌ای که به گفته فرزین می‌تواند جلوی تمرکز تسهیلات در دست ذی‌نفعان خاص را بگیرد و گامی جدی برای شفافیت و عدالت بانکی باشد.
بررسی ها حاکی از آن است که در خرداد ماه سال جاری در ۲۵ بانک و مؤسسه اعتباری کشور (به جز بانک سپه و پاسارگاد که داده جدید منتشر نکرده‌اند) حدود ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان از تسهیلات بانکی مربوط به تسهیلات کلانی است که بانک‌های کشور به ۵ هزار و ۶۴۰ ذی‌نفع واحد اعطا کرده‌اند. نکته قابل تامل اینکه، از حدود نزدیک به ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات کلان در دست این ذی‌نفعان واحد، حدود ۱۸۳۰ هزار میلیارد تومان از آن فقط سهم ۲۵۰ ذی‌نفغ واحد اول است. به نظر می‌رسد می‌توان از این موضوع به عنوان تمرکز بالای تسهیلات بانکی در دست تعداد معدودی از هلدینگ‌های اقتصادی کشور سخن گفت.
روز گذشته روسای بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، با رونمایی از سامانه روابط اشخاص، گامی مهم در جهت نظارت بانکی و تحقق نظارت سیستمی بر تسهیلات و تعهدات برگذاشتند. گفتنی است این سامانه، ابزاری تازه برای بانک‌مرکزی به منظور مهار مطالبات غیرجاری است. «سامانه روابط اشخاص» به‌عنوان اولین سامانه متمرکز در زمینه شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط در شبکه بانکی به شمار می‌رود. محمد رضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی روز گذشته در ابتدای جلسه هیئت عالی بانک مرکزی با اشاره به سیاست جدید بانک مرکزی مبنی بر تمرکز بر نظارت هوشمند بانکی تصریح کرد: «در طول دو سال گذشته به‌سمت اینکه یک نسخه جدید هوشمند از نظارت در بانک مرکزی پیاده شود حرکت کرده‌ایم و امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی در بانک مرکزی عملیاتی شد. سامانه‌ای که در چهارچوب «نظارت هوشمند»، ترکیبی از چندین سامانه را در بر دارد.»
فرزین در رابطه با ویژگی‌های هوشمند این سامانه گفت: «مهم‌ترین اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی، خود بانک‌ها هستند که از ابتدا تا به حال، مهم‌ترین سازمان‌هایی هستند که توسط بانک مرکزی نظارت می‌شوند. در طول دو سال گذشته به‌سمت پیاده‌سازی نسخه جدیدی از نظارت در بانک حرکت کرده‌ایم، به‌طوری‌که نظارت را به‌سمت «نظارت هوشمند» سوق داده‌ایم.» وی تصریح کرد: «نظارت باید به‌صورت هوشمند و برخط صورت پذیرد تا کاهش ریسک، مستمر شود و مشکلات بعدی پیش نیاید.» رئیس بانک مرکزی در ادامه اضافه کرد: «سامانه روابط اشخاص، یکی از پروژه‌های بانک مرکزی در چهارچوب «نظارت هوشمند» است که ترکیبی از چندین سامانه را در بر خواهد داشت. امیدواریم بتوانیم بخشی از برنامه‌هایی را که در سال جدید داشته‌ایم، محقق کنیم؛ چراکه در بانک مرکزی تصمیم بر این است که هر ماه چند پروژه رونمایی شود.»
در ادامه سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد و دارایی نیز با بیان اینکه «سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط بانک مرکزی اقدامی بسیار ارزشمند است و از به ثمر رسیدن آن بسیار خرسندیم» متذکر شد: «اکنون باید از این ظرفیت ارزشمند که برای نظارت پیشینی ایجاد شده است به بهترین نحو استفاده کنیم.» وی اضافه کرد: «در حوزه رگولاتوری فناوری اطلاعات، باید از این ظرفیت برای بهره‌مندی از تکنولوژی استفاده کرد. دستورالعمل‌هایی باید تدوین شود تا امکان استفاده پیشینی از این سامانه و سامانه‌های مشابه را فراهم کند. این سامانه می‌تواند در بخش‌های دیگر کشور نیز کاربرد‌های فراوانی داشته باشد، زیرا اطلاعات مربوط به ذی‌نفع واحد برای بسیاری از نهاد‌ها بسیار ارزشمند است که ازجمله این موارد می‌توان به کارت‌های بازرگانی و حوزه بیمه (زیرمجموعه وزارت اقتصاد) اشاره کرد.» مدنی‌زاده خاطرنشان کرد: «اگر امکان ارائه وب‌سرویس این سامانه به‌صورت برخط فراهم شود، می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مشکلات در کشور باشد و امید است که بتوان از این ظرفیت ایجادشده به‌نحو مطلوب استفاده کرد.»
فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی نیز با بیان اینکه «طی سال‌های اخیر، بانک مرکزی بر توسعه نظارت هوشمند بر اشخاص تحت نظارت به‌ویژه بانک‌ها، تمرکز کرده است» یادآور شد: «بانک‌ها از مهم‌ترین اشخاص تحت نظارت به‌شمار می‌روند، در همین راستا امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط با بانک مرکزی رونمایی خواهد شد. این سامانه بر اساس مبانی قانونی و آیین‌نامه جلوگیری از انباشت مطالبات غیرجاری، آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان، آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و آیین‌نامه سهامداری سهامداران نظام بانکی شکل گرفته است.» وی افزود: «هدف اصلی از راه‌اندازی این سامانه، ایجاد نظم در اجرای این آیین‌نامه‌ها و بهبود کنترل بر تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و کلان، سهامداری و ذی‌نفع واحد است. به‌عنوان مثال، در بحث ذی‌نفع واحد، این سامانه به تمرکززدایی تسهیلات کمک می‌کند تا تسهیلات تنها به سهامداران یا ذی‌نفعان خاص اختصاص نیابد و سایر بنگاه‌ها نیز بتوانند از تسهیلات استفاده کنند.» محمدپور با تأکید بر اینکه برای توسعه و بهره‌برداری از این سامانه، سازمان‌های مختلفی با بانک مرکزی همکاری داشته‌اند گفت: «برای راه‌اندازی این سامانه از اطلاعات سازمان‌هایی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان ثبت احوال، سازمان ثبت اسناد و املاک و قوه قضائیه استفاده شده است. علاوه بر این، این سامانه اطلاعات سامانه‌های قبلی بانک مرکزی ازجمله سامانه‌های شاداب، مهتاب، سمات و نهاب را نیز در خود یکپارچه کرده است.»
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
