نگاه آینده‌نگر فولاد مبارکه به «تحقیق و توسعه» با سرمایه‌گذاری ۵ هزار میلیارد تومانی

تحول در صنایع بزرگ، بدون پیوند عمیق با دانش و پژوهش امکان‌پذیر نیست. در دنیای امروز، تحقیق و توسعه (R&D) به ستون فقرات رقابت‌پذیری صنایع بدل شده و کشورهایی که توانسته‌اند میان صنعت، دانشگاه و فناوری پیوندی پایدار برقرار کنند، در صف نخست پیشرفت صنعتی قرار گرفته‌اند. صنعت فولاد نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ صنعتی که علاوه بر نقش حیاتی در اقتصاد ملی، در مواجهه با چالش‌های جهانی همچون کاهش مصرف انرژی، مدیریت منابع آب و حرکت به‌سوی تولید کم‌کربن، بیش از هر زمان دیگر به پشتوانه علمی و پژوهشی نیازمند است.

در چنین بستری، اعلام خبر مشارکت ۵ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه در طرح‌های تحقیق و توسعه، نه‌تنها یک اتفاق مهم برای این شرکت، بلکه نقطه عطفی برای همکاری صنعت و دانشگاه در کشور محسوب می‌شود. این اقدام در چارچوب قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» و با محوریت دانشگاه اصفهان و دبیرخانه «فولاد هوشمند» طراحی شده است؛ مدلی که می‌تواند به الگویی ملی برای بهره‌گیری هدفمند از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز علمی در حل مسائل کلیدی صنعت تبدیل شود.

آنچه اهمیت این رویداد را دوچندان می‌کند، نگاه آینده‌نگر فولاد مبارکه به موضوع تحقیق و توسعه است. این شرکت طی سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های متنوعی همچون کاهش مصرف آب در فرایند تولید، حرکت به‌سوی فولاد سبز، توسعه فناوری‌های نو، دیجیتال‌سازی و هوش مصنوعی، نشان داده است که پژوهش را نه یک فعالیت جانبی، بلکه یک راهبرد محوری برای بقا و رشد در بازارهای جهانی می‌داند. کاهش مصرف آب به ۲.۵ لیتر برای تولید هر کیلوگرم فولاد (کمتر از میانگین جهانی) و سرمایه‌گذاری در ده‌ها طرح نوآورانه و پایان‌نامه دانشگاهی، تنها بخشی از نتایج این رویکرد است.

تجربه‌های موفق جهانی نیز مؤید این مسیر است. شرکت‌هایی مانند آرسلورمیتال و پوسکو سال‌هاست با ایجاد شبکه‌های گسترده تحقیق‌وتوسعه، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و تمرکز بر فناوری‌های نوظهور، آینده صنعت فولاد را بازآفرینی کرده‌اند. فولاد مبارکه نیز با حرکت به سمت مدل چندسطحی نوآوری و ایجاد اکوسیستم پویا، نشان داده است که آماده است تا در صف اول این تحولات جهانی قرار گیرد.

این سرمایه‌گذاری ۵ هزار میلیاردی، علاوه بر آثار مستقیم بر ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، فرصتی کم‌نظیر برای دانشگاه‌ها و پژوهشگران کشور ایجاد می‌کند تا نقش فعال‌تری در حل مسائل واقعی صنعت ایفا کنند و هم‌زمان زیرساخت‌های علمی خود را توسعه دهند. به بیان دیگر، این طرح نه‌تنها پاسخی به نیازهای صنعتی فولاد مبارکه است، بلکه زمینه‌ساز ارتقای سطح پژوهش‌های دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در کشور خواهد بود؛ اقدامی برد-برد برای صنعت و دانشگاه.

بی‌تردید اجرای این پروژه، اگر با انسجام مدیریتی و تقسیم کار ملی همراه شود، می‌تواند به الگویی برای سایر صنایع کشور بدل شود و نشان دهد که پیوند واقعی میان «دانش» و «تولید» چگونه می‌تواند به خلق ارزش پایدار و تقویت اقتصاد ملی منجر شود. فولاد مبارکه با این گام بلند، بار دیگر جایگاه خود را نه‌تنها به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور، بلکه به‌عنوان پیشگام نوآوری و حکمرانی صنعتی در منطقه تثبیت کرده است.

 گروه فولاد مبارکه در حوزه‌های پژوهشی و حوزه‌های نوآوری اقدامات زیادی انجام داده است

سعید زرندی ،مدیرعامل گروه فولاد مبارکه، در این اجلاس گفت: گروه فولاد مبارکه به‌صورت جدی در حوزه‌های پژوهشی و حوزه‌های نوآوری وارد شده و اقدامات زیادی انجام داده است.

 وی در ادامه افزود: مطالعات و اقدامات تحقیقاتی فولاد مبارکه در زمینه بهینه‌سازی مصرف آب و تولید فولاد سبز مؤثر بوده، به‌طوری‌که فولاد مبارکه توانسته میزان مصرف آب خود به‌ازای تولید هر کیلوگرم فولاد را به ۲.۵ لیتر برساند؛ این در حالی است که میزان متوسط مصرف آب به‌ازای تولید هر کیلوگرم فولاد در جهان حدود ۴ تا ۴.۵ لیتر است.

 کاهش مصرف آب فولاد مبارکه یکی از نتایج همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی است

مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با بیان اینکه کاهش مصرف آب یکی از نتایج همکاری فولاد مبارکه و مراکز علمی و دانشگاهی است، خاطرنشان کرد: نکته قابل‌توجه اینجاست که برای تولید یک کیلوگرم هندوانه ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود و برای تولید برخی محصولات کشاورزی این میزان مصرف چند برابر بیشتر است؛ بنابراین فولاد مبارکه نشان داده که از طریق اقدامات پژوهش‌محور می‌تواند در حوزه بهره‌وری تولید در منطقه‌ای کم‌آب موفقیت حاصل کند.

 حمایت ۳۴ میلیارد تومانی فولاد مبارکه از تیم‌های شتاب‌دهنده

زرندی با تأکید بر اهمیت نوآوری باز برای گروه فولاد مبارکه گفت: اقدامات متعددی در این زمینه در حال انجام است، به‌طوری‌که CVC فولاد مبارکه یکی بزرگ‌ترین و پیشروترین مجموعه‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه‌های نوآوری است و در حوزه آموزش و پژوهش نیز اقدامات بسیاری در فولاد مبارکه شکل گرفته است. به‌عنوان مثال، سامانه پژوهشی را راه‌اندازی و تاکنون قراردادهای زیادی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی تعریف کرده‌ایم.

وی عنوان کرد: در حوزه CVC با بررسی بیش از هزار طرح پژوهشی، در ۴۰ طرح نوآورانه، عمدتاً مرتبط با صنعت فولاد، سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. در حوزه شتاب‌دهنده‌ها نیز سرمایه‌گذاری و در حوزه پایان‌نامه‌های دانشگاهی با ۲۰ دانشگاه برتر کشور قرارداد منعقد کرده‌ایم. در این زمینه تا کنون۲۴۲۱ طرح واصل شده و ۱۱۵۵ طرح مورد پذیرش قرار گرفته که ۳۰ درصد آن‌ها در مقطع دکتری و ۷۰ درصدشان در مقطع کارشناسی ارشد است و قراردادهای آن‌ها تهیه شده است. در زمینه شتاب‌دهنده‌های مختلف نیز ۲۵ تیم را مورد حمایت قرار داده و در این بخش به میزان ۳۴ میلیارد تومان حمایت کرده‌ایم.

 اختصاص ۵۰ میلیارد تومانی گرنت به پارک‌های علمی و فناوری کشور از سوی فولاد مبارکه

مدیرعامل گروه فولاد مبارکه ابراز داشت: فولاد مبارکه گرنت‌های بنیاد ملی نخبگان را حمایت، ۳۴ تیم را پشتیبانی و ۵۰ میلیارد تومان حمایت مالی انجام داده است؛ همچنین به برخی پارک‌های علم و فناوری کشور گرنت اعطا کرده و به ۳۰ طرح پژوهشی در پارک‌های علمی و فناوری حدود ۵۰ میلیارد تومان اختصاص داده‌ایم. این در حالی است که مراکز نوآوری فولاد مبارکه را در دانشگاه‌های مختلف کشور همچون دانشگاه تهران و دانشگاه اصفهان ایجاد کردیم.

وی از اساتید دانشگاه برای بازدید از صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر فولاد مبارکه دعوت کرد و گفت: فولاد مبارکه تلاش کرده تا در اکثر دانشگاه‌ها حضور داشته باشد؛ به‌طوری‌که در مساحتی بالغ‌بر ۶ هزار و ۱۰۰ متر مرکز نوآوری ایجاد کرده و همچنین در ۲ هزار و ۷۰۰ متر کارگاه‌های توسعه فناوری و در ۵۰۰ متر آزمایشگاه‌های تخصصی راه‌اندازی کرده است.

 افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در گرو پژوهش و نوآوری

زرندی با بیان اینکه اقدامات فولاد مبارکه در راستای گسترش مراکز پژوهش و نوآوری بسیار گسترده است، اما کافی نیست، تصریح کرد: در دوره جدید با هدف پاسخ به این پرسش که فولاد مبارکه چه حرف جدیدی در حوزه نوآوری می‌تواند داشته باشد، جلسات زیادی با متخصصان در حوزه تحقیق و پژوهش و سرمایه‌گذاری خطرپذیر برگزار کرده‌ایم.

وی اظهار داشت: به‌طورقطع اقداماتی که فولاد مبارکه در زمینه پژوهش و نوآوری انجام داده منجر به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدها شده است. گروه فولاد مبارکه بزرگ‌ترین مجموعه فولادی ایران است و بیش از یک‌سوم فولاد کشور را تأمین می‌کند. این گروه در ۱۵ استان کشور فعالیت داشته و نزدیک به ۸.۵ میلیون تن ورق تولید کرده است.

 موفقیت فولاد مبارکه برای دریافت گواهینامه بین‌المللی مدیریت انتشار گازهای گلخانه‌ای

زرندی با تأکید بر اینکه گروه فولاد مبارکه از ظرفیت‌های زیادی در همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی برخوردار است، اضافه کرد: در زمینه تحقیق و پژوهش سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام شده اما همه این اقدامات باید در قالب یک برنامه کلان و هدفمند جایابی شود. پتنت‌هایی در گذشته وجود داشته، اما ثبت و عرضه آن‌ها مشخص نبوده است. باید از جایگاه بالاتری به موضوع نگاه کنیم تا مراکز علمی، پژوهشی و پارک‌های فناوری ما به تغییرات مثبت و ملموس منجر شوند.

وی برنامه‌های فعلی گروه فولاد مبارکه در حوزه نوآوری را در حال بازنگری دانست و عنوان داشت: اگر تغییرات لازم در این حوزه را ایجاد نکنیم، محکوم به حذف از رقابت‌ها در عرصه بین‌المللی هستیم. دوران درآمدزایی آسان به پایان رسیده و قواعد بازار جهانی در حال تغییر است. از سال ۲۰۳۰، در صورت اتخاذ نکردن تدابیر اساسی در حوزه صنعت سبز، حتی در صادرات فولاد با چالش مواجه خواهیم شد. امروز نیز فولاد مبارکه موفق به دریافت گواهینامه بین‌المللی مدیریت انتشار گازهای گلخانه‌ای و رد پای کربن شد، اقدامی که می‌تواند تمام ارکان یک سازمان را متحول سازد.

 حرکت به سمت مدل چندسطحی نوآوری و ایجاد اکوسیستم پویا

مدیرعامل گروه فولاد مبارکه حوزه‌های دیجیتال‌سازی و هوش مصنوعی را یکی از کلیدی‌ترین محورهای تحول در صنعت فولاد معرفی کرد و گفت: کارخانه‌های بزرگ فولادسازی جهان تمام فرایندها و طراحی‌های خود را با کمک هوش مصنوعی انجام می‌دهند؛ در بازدید از واحدهای مطرح جهان، پیشرفت‌های چشم‌گیری در این حوزه مشاهده کرده‌ایم؛ تغییر زنجیره تأمین جهانی و ناکارآمدی مدل‌های سنتی تحقیق‌وتوسعه باعث شده حرکت به سمت مدل چندسطحی نوآوری و ایجاد اکوسیستم پویا ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای ماندن در عرصه رقابت باشد.

وی با اشاره به اقدامات شرکت‌های رقیب فولادسازی جهان یادآور شد: آرسلورمیتال با شبکه‌ای شامل ۱۳ مرکز تحقیق‌وتوسعه در حوزه‌های فولاد خودرویی، انرژی و زیرساخت، فعالیت داشته و در استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های نوظهور، خصوصاً فولاد سبز و کاهش کربن، سرمایه‌گذاری کرده است. پوسکو نیز نوآوری‌های خود را در یک مرکز تخصصی بررسی و سپس به خطوط تولید وارد می‌کند. امروز تولید بدون کربن و استفاده از هیدروژن سبز به اولویت جهانی تبدیل شده است.

 فولاد مبارکه پیشرو در اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان

زرندی ادامه داد: ما باید در مسیر رسیدن به افق‌های بهره‌وری و کاهش هزینه و سرمایه‌گذاری روی کلان‌روندهای صنعت فولاد حرکت کنیم؛ اگر در این روندها عقب بمانیم، فاصله ما با رقبا زیادتر خواهد شد. تمرکز بر نوآوری باز و همکاری با بازیگران بین‌المللی ضروری است و مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها می‌توانند پل اتصال ما به این ظرفیت جهانی باشند.

وی در تشریح یکی از پروژه‌های مهم همکاری صنعت و دانشگاه که توسط گروه فولاد مبارکه رقم خورده است، خاطرنشان کرد: فولاد مبارکه با همراهی وزارت علوم، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس، تفاهمی برای پیشبرد فضای تحقیق‌وتوسعه کشور امضا کرد و براساس قانون جهش تولید دانش‌بنیان، مقرر شد ۵ هزار میلیارد تومان در صورت همراهی وزارت علوم و معاونت علمی سرمایه‌گذاری شود و از اعتبار مالیاتی نیز بهره ببریم.

 تقسیم اعتبار مالیاتی ۵ همتی با محوریت دانشگاه اصفهان

مدیرعامل گروه فولاد مبارکه ادامه داد: طراحی اولیه این پروژه به دانشگاه اصفهان سپرده شده تا به‌عنوان محور هماهنگ‌کننده از توان تمام دانشگاه‌ها استفاده کند. با تقسیم کار انجام‌شده، ۳ تا ۴ موضوع زمین‌مانده در حوزه فناوری بررسی می‌شود و اساتید دانشگاه‌ها روی این محورها فعالیت خواهند داشت. این الگو می‌تواند نمونه‌ای موفق از همکاری موفق صنعت و دانشگاه باشد.

وی در پایان تأکید کرد: ساختار اولیه برای اجرای این تفاهم‌نامه طراحی شده و اجرای آن در سال جاری آغاز خواهد شد تا هم از اعتبار مالیاتی بهره‌مند شویم و هم نمونه‌ای عملی از پیوند صنعت و دانشگاه ایجاد کنیم. این فرصت بزرگی برای فولاد مبارکه است تا جایگاه خود را در عرصه نوآوری و فناوری صنعتی ارتقا دهد.

 معاون پژوهشی وزارت علوم تصریح کرد: فولاد مبارکه در حوزه سرمایه‌گذاری برای تحقیق و توسعه پیشگام است

پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم نیز در حاشیه شصت‌و‌یکمین اجلاس معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی سراسر کشور گفت: قانون جهش تولید دانش‌بنیان یکی از قانون‌های بسیار مترقی است که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

وی تصریح کرد: ماده‌های ۱۱ و ۱۳ این قانون ازجمله بندهای مهم در خصوص تحقیق‌وتوسعه است. ماده ۱۳ این قانون می‌گوید درصورتی‌که شرکت‌های دولتی و خصوصی، قرارداد تحقیق‌وتوسعه با دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقی و پژوهشی و دانش‌بنیان منعقد کنند، این مبلغ را می‌توانند از محل مالیات پرداخت کنند که به‌عنوان مشوق مالیاتی محسوب می‌شود.

به گفته معاون پژوهشی وزارت علوم، فولاد مبارکه در این زمینه پیشگام بوده و در تفاهم‌نامه‌ای که با وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری امضا کرده، مقرر است تا سقف ۵ هزار میلیارد تومان در حوزه مشوق‌های مالیاتی و مسئولیت‌های اجتماعی قراردادهایی منعقد شود که در بخش تحقیق‌وتوسعه و توسعه زیرساخت‌ها خواهد بود.

 دانشگاه‌ها ضمن نقش‌آفرینی بتوانند نسبت به تجهیز فضای علمی خود اقدام کنند

وی خاطرنشان کرد: طبق مذاکرات انجام‌شده، مقرر شد یکی از دانشگاه‌ها مأموریت تقسیم کار ملی را بر عهده بگیرد که با توجه به شناختی که نسبت به دانشگاه اصفهان و نگاه ملی ریاست آن وجود داشت، بنا بر آن شد تا موضوعات تبدیل به RFP شود و از طریق دبیرخانه «فولاد هوشمند» اقدامات لازم دنبال و این تقسیم کار در سطح ملی شکل گیرد. این فعالیت یک اقدام برد-برد است، زیرا هم مشکلات فولاد مبارکه حل خواهد شد و هم دانشگاه‌ها ضمن نقش‌آفرینی می‌توانند جهت تجهیز فضای علمی خود اقدام کنند.

 استاندار اصفهان مطرح کرد: ورود جدی فولاد مبارکه به حوزه انرژی‌های نو و اقدامات ارزشمند در این زمینه

به گزارش خبرنگار فولاد، استاندار اصفهان هم در این اجلاس گفت: پژوهشگران ما بسیار توانمندند و با موضوعات روز آشنایی کامل دارند؛ اما ارتباط آن‌ها با تصمیم‌سازان کم‌رنگ است. گاهی تصمیماتی در جلسات اتخاذ می‌شود که همه مسیرها را تغییر می‌دهد، درحالی‌که اگر نتایج تحقیقات دانشگاهی وارد فرایند تصمیم‌گیری شود، از بروز بسیاری مشکلات جلوگیری می‌شود. باید آسیب‌شناسی کرد که چرا این پژوهش‌های ارزشمند وارد تصمیم‌سازی در سطح ملی و استانی نمی‌شود.

مهدی جمالی‌نژاد افزود: در استان اصفهان، با اولویت‌بندی مشخص و آگاهانه به پیش می‌رویم و سه اولویت اصلی برای آینده این استان توسعه گردشگری، تبدیل به هاب هوش مصنوعی کشور و گسترش انرژی‌های نو است. خوشبختانه فولاد مبارکه در حوزه انرژی‌های نو به شکل جدی وارد شده و اقدامات ارزشمندی انجام داده است.

وی تصریح کرد: برای اصفهان چشم‌انداز مشخصی داریم و با برنامه حرکت می‌کنیم، اما همچنان نگرانی‌هایی وجود دارد. از شما می‌خواهم که ما را در هدایت و استفاده از نتایج پژوهش‌ها در تصمیم‌گیری‌های مهم یاری کنید تا حاصل تلاش محققان، به پیشبرد اهداف توسعه‌ای استان و کشور منجر شود.