وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت

به گزارش رصد روز، اقتصاد ایران، سال‌هاست به درآمدهای ناشی از صادرات نفت وابسته بوده است؛ این وابستگی شدید، اقتصاد کشور را در برابر نوسانات قیمت نفت آسیب‌پذیر ساخته و رشد پایدار و توسعه متوازن را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است. از این رو، حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف اقتصادی کشور مطرح شده است به طوریکه رهبر انقلاب چندی پیش در سخنان خود به جایگزینی معدن به جای نفت تاکید ویژه‌ای داشتند.

صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع پایه و مادر، نقش محوری در توسعه و ارتقای اقتصاد کشور ایفا می‌کند. این صنعت نه تنها در تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع مختلف، بلکه در ایجاد اشتغال، ارزآوری و توسعه زیرساخت‌ها نیز نقش بسزایی دارد.

با توجه به ظرفیت‌های بالای کشور در حوزه معادن سنگ آهن و نیروی انسانی متخصص، صنعت فولاد می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای رشد اقتصادی غیرنفتی کشور محسوب شود؛ توسعه و ارتقای صنعت فولاد، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، می‌تواند به افزایش صادرات غیرنفتی و کسب درآمد ارزی پایدار کمک شایانی کند.

همچنین این صنعت می‌تواند به عنوان یک موتور محرک برای توسعه سایر صنایع مرتبط مانند صنایع ماشین‌سازی، خودروسازی و ساختمانی عمل کند؛از این رو، سرمایه‌گذاری در بخش فولاد و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، نه تنها به نفع اقتصاد کلان کشور، بلکه به نفع توسعه صنعتی و ایجاد اشتغال نیز خواهد بود.

در این خصوص معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: برای اولین بار رهبر معظم انقلاب شعار جایگزینی معدن به جای نفت را در سخنان خود مطرح کردند که محقق شدن آن نیازمند الزامات اساسی است.

وی افزود: برای اینکه بتوانیم در بخش معدن به اندازه کافی رشد کنیم و آن را جایگزین نفت کنیم، باید بخش معدن و صنایع معدنی حدود ۳۰ میلیارد دلار ارزی‌آوری داشته باشد تا بتواند به جای نفت بنشیند؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف ما، توسعه صادرات محصولات معدنی با ارزش افزوده بالا است؛ با این کار می‌توان به یک اقتصاد معدنی پایدار دست پیدا کرد و وابستگی خود را به نفت کاهش داد که این امر یک سیاست استراتژیک برای کشور محسوب می‌شود.

یعقوبی بیان کرد: در حال حاضر، زنجیره فولاد و سایر صنایع معدنی حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیارد دلار ارزآوری برای کشور ایجاد می‌کند؛ از این مقدار، حدود ۸ میلیارد دلار سهم زنجیره فولاد و مابقی مربوط به سایر صنایع معدنی است. با این حال، برای جایگزینی نفت با معدن، ۱۲ میلیارد دلار باید به ۳۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند لذا هدف‌گذاری صادراتی در این حوزه بسیار مهم است و نیازمند برآورده شدن الزامات تولید و زیرساخت‌ها می‌باشد.

وی توضیح داد: با وجود هدف‌گذاری افزایش صادرات فولاد از هشت میلیارد دلار سال گذشته به ده میلیارد دلار، اما متاسفانه شاهد فراهم نبودن زیرساخت‌های تولید حتی در زنجیره فولاد هستیم؛ با این روند امسال حداقل حدود ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار کاهش صادرات در زنجیره فولاد خواهیم داشت و عملا نه تنها حرکت مثبتی در راستای جایگزینی معدن به جای نفت روی نخواهد داد بلکه می‌تواند پیامد‌های منفی دیگری را نیز به همراه داشته باشد.

یعقوبی بیان کرد: زیرساخت‌های تولید به ویژه در حوزه تامین انرژی به عنوان یکی از مهم‌ترین الزامات در زمینه تولید فولاد به شمار می‌رود چرا که مهیا بودن زیرساخت‌ها خصوصا انرژی در صنایع معدنی و فولادی می‌تواند تولید را گسترش و توسعه دهد.

وی افزود: در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۳۲ میلیون تن فولاد تولید کردیم، در حالی که هدف گذاری ما حدود ۴۰ میلیون تن بود، اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها عملا حدود ۸ میلیون تن تولید فولاد را از دست دادیم.

یعقوبی توضیح داد: دیگر زیرساخت‌ها از قبیل زیرساخت‌های حمل و نقل دریایی و ریلی کشور با استاندارد‌های بین المللی فاصله زیادی دارد بنابراین برای توسعه صنعت فولاد لازم است به بخش‌های مختلفی اعم از صادرات، سرمایه‌گذاری، تامین مالی، تامین سرمایه در گردش چه در بخش بازاریابی و کسب بازار‌های جدید و چه در بخش تکنولوژی‌های جدید، تکنولوژی‌های نوین با بهره وری بیشتر و مصرف انرژی کمتر و همگام بودن با تحولات جهانی توجه ویژه‌ای داشت تا صنعت فولاد بتواند در سطح منطقه‌ای و جهانی رقابت کرده و شاهد جایگزینی معدن به جای نفت باشیم.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: در پنج سال اخیر، صنعت فولاد کشورمان از ساختار شرکتی به سمت هلدینگ شدن حرکت کرده است. این رویکرد در سطح جهانی نیز بسیار رایج است، به طوری که در کشورهایی مانند چین، کره و ژاپن، هلدینگ‌های بزرگ فولادی با ظرفیت‌های تولیدی بالا فعالیت می‌کنند.

وی افزود: در کشور ما نیز هلدینگ‌ها نقش بسزایی در تولید و صادرات فولاد ایفا می‌کنند؛ گروه فولاد مبارکه به عنوان یکی از بزرگترین این هلدینگ‌ها شناخته می‌شود و با ایجاد زنجیره‌های ارزش یکپارچه، از استخراج سنگ آهن تا تولید محصولات نهایی باکیفیت و خدمات پس از فروش، بر بخش قابل توجهی از بازار فولاد کشور و حتی بازارهای جهانی مسلط شده است.

عضو انجمن فولاد بیان کرد: هلدینگ‌های دیگری همچون فولاد خوزستان، میدکو، غدیر، کاوه، گل‌گهر و چادرملو نیز با توسعه عمودی و افقی فعالیت‌های خود و ایجاد شرکت‌های فنی مهندسی، خدماتی و بازرگانی، به این صنعت ارزش افزوده قابل توجهی بخشیده‌اند؛ این یکپارچگی و گستردگی فعالیت‌ها، به این هلدینگ‌ها امکان داده تا با بهره‌وری بالا، هزینه‌های تولید را کاهش دهند و در رقابت با تولیدکنندگان جهانی موفق‌تر عمل کنند.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران پیش‌بینی کرد که در آینده صنعت فولاد نیز شاهد تمرکز تولید در دست چند هلدینگ بزرگ خواهیم بود؛ به گفته‌ی یعقوبی، ظرف بیست سال آینده احتمالاً ۹۵ درصد تولید فولاد کشور در دست ۱۰ تا ۱۵ هلدینگ بزرگ خواهد بود و گروه فولاد مبارکه به عنوان یکی از بازیگران اصلی این صنعت همچنان نقش محوری خود را حفظ خواهد کرد.

یعقوبی تاکید کرد: در حال حاضر فولاد مبارکه یکی از هلدینگ‌های بزرگ فولادی کشور است و با توجه به سهمی که شرکت‌های زیر مجموعه این هلدینگ دارند می‌توان گفت حدود ۵۰ درصد تولید فولاد کشور را تحت مالکیت خود دارد.

وی افزود: مزیت رقابتی گروه فولاد مبارکه با سایر شرکت‌ها، تولید محصولات با ارزش افزوده بالا است که نه تنها متوقف نشده بلکه همچنان روند توسعه‌ای خودش را دنبال می‌کند.

یعقوبی اظهار داشت: فولاد مبارکه با تولید طیف گسترده‌ای از محصولات از جمله ورق‌های آجدار، آلیاژی، ورق‌های مورد نیاز خطوط انتقال نفت و گاز و اسلب‌های با کیفیت بالا (مانند اسلب‌های ۷۰ به بالا)، نه تنها نیازهای داخلی صنعت فولاد را تأمین می‌کند، بلکه با همکاری فولاد اکسین، به خودکفایی کشور در تولید محصولات استراتژیک مورد نیاز صنعت نفت کمک شایانی کرده است.

وی ادامه داد: این دستاوردها نشان می‌دهد که فولاد مبارکه و تمامی هلدینگ‌های فولادی علاوه بر بهینه‌سازی صنعت فولاد، به توسعه زیرساخت‌های صنعتی کشور نیز کمک کرده و توان فنی و استراتژیک کشور را ارتقا داده است.

یعقوبی در پایان گفت: با توجه به اهمیت این صنعت در توسعه اقتصادی کشور، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ارتقای بهره‌وری و توجه به مسائل زیست‌محیطی از جمله اولویت‌های اصلی صنعت فولاد در آینده خواهد بود.

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید