مهم‌ترین عارضهای که صنعت برق در سال‌های اخیر به آن دچار شده، ناترازی در تامین و تقاضای برق در ایام اوج مصرف است. بررسی شاخص‌‌‌های کلان بخش برق در سال ١٤٠٢ نشان می‌دهد که اگرچه ظرفیت اسمی ...
به گزارش رصد روز، مهم‌ترین عارضهای که صنعت برق در سال‌های اخیر به آن دچار شده، ناترازی در تامین و تقاضای برق در ایام اوج مصرف است. بررسی شاخص‌‌‌های کلان بخش برق در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که اگرچه ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور ۱.۷درصد افزایش یافته، اما رشد تقاضای برق در زمان پیک ۵.۸درصد بوده و به همین دلیل ناترازی برق شدت گرفته است. همچنین بار تامین‌نشده در اوج تقاضا در سال ۱۴۰۲، ۱۲۴۴۳مگاوات بوده است. این میزان در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۹۶۹۰ و ۱۱۹۲۶مگاوات بوده که بیانگر افزایش ۲۸.۴درصدی و تشدید ناترازی برق است.
بررسی سهم مصرف‌کنندگان مختلف داخلی و صادرات برق از مجموع مصرف برق نیز در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال ۱۴۰۲ بوده و ۳۶درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است. بخش خانگی نیز با ۳۱درصد، در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز به‌‌‌رغم منافع اقتصادی و راهبردی آن، سهم اندکی (یک‌درصد) داشته است.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس، در حوزه تنوع سبد تولید برق نیز آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از ۹۰درصد) تولید برق کشور به سوخت‌‌‌های فسیلی است. ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست‌‌‌محیطی سوخت‌‌‌های مایع، توجه بیشتر به توسعه منابع غیرفسیلی تولید برق (به‌‌‌خصوص تجدیدپذیر) و افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی را ایجاب می‌کند.
ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور در سال ۱۴۰۲، با ۱.۷درصد افزایش نسبت به سال قبل، به ۹۲۳۵۱مگاوات رسیده است. روند ناترازی برق در کشور تقریبا از سال ۱۳۹۲ شروع شده و از سال ۱۴۰۰ به بعد شدت گرفته است. اختلاف میان تقاضای پیک و قدرت تامین‌‌‌‌شده در لحظه پیک در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۱۲۴۰۰مگاوات رسیده است.
میزان افزایش ظرفیت سالانه نیروگاه‌های حرارتی و برقابی در سال‌های ۱۴۰۴-۱۳۹۵ نشان می‌دهد که حداکثر افزایش ظرفیت محققشده در این سال‌ها مربوط به سال ۱۴۰۱ با حدود ۴هزار مگاوات افزایش ظرفیت (عمدتا حرارتی) بوده است. تا پیش از سال ۱۴۰۲ از میان نیروگاه‌های جدیدی که هر سال وارد مدار شده‌اند، بخش اعظم ظرفیت جدید متعلق به نیروگاه‌های حرارتی بوده است. اما برنامه وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت نیروگاهی در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ در بخش تجدیدپذیر، بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت محققشده در سال‌های قبل است.
سهم نیروگاه‌های مختلف و همچنین واردات در سبد تامین برق کشور در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که بیش از ۹۰درصد تولید برق کشور در سال ۱۴۰۲ توسط انواع نیروگاه‌های حرارتی (سیکل ترکیبی، بخاری، گازی و تولید پراکنده) تامین شده و تنها بخش بسیار اندکی (حدود ۰.۵درصد از تولید برق کشور) توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین شده است.
میزان انواع سوخت (گاز، گازوئیل و نفت کوره) مصرف‌شده در نیروگاه‌های حرارتی کشور طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سهم سوخت‌‌‌های مایع (گازوئیل و نفت‌کوره) در سبد سوخت نیروگاهی رو به افزایش بوده و این سهم در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۹درصد رسیده است.
ارزش مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌های حرارتی در سال ۱۴۰۲ معادل ۹۶۳هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که از این مقدار ۴۲۶هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت‌‌‌های مایع (با احتساب قیمت صادراتی گازوئیل و نفت کوره) و ۵۳۶هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت گاز طبیعی (با احتساب قیمت خوراک پتروشیمی‌‌‌ها) بوده است.
وضعیت مصرف برق در سال ۱۴۰۲
بررسی سهم مصرف‌کنندگان مختلف داخلی و صادرات برق از مجموع مصرف برق در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال ۱۴۰۲ بوده و ۳۶درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است. بخش خانگی نیز با ۳۱درصد، در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز به‌‌‌رغم منافع اقتصادی و راهبردی آن، سهم اندکی (یک‌درصد) داشته است.
مجموع مصرف برق کشور در سال ۱۴۰۲، ۳۳۳میلیارد کیلووات ساعت بوده که ۵درصد افزایش داشته است. مصرف برق در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ به ترتیب، ۳۱۷ و ۳۰۳میلیارد کیلووات ساعت بوده است.
مصرف بخش خانگی در سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ به ترتیب، ۱۰۵، ۹۸ و ۹۸میلیارد کیلووات ساعت بوده است. مصرف برق خانگی در سال ۱۴۰۲ به میزان ۷.۱درصد افزایش یافته که بخشی مربوط به افزایش تعداد مشترکان و بخشی مربوط به افزایش سرانه مصرف هر مشترک بوده است.
مصرف بخش صنعت در سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ به ترتیب، ۱۲۱، ۱۱۶ و ۱۱۰میلیارد کیلووات ساعت بوده؛ ۴.۳درصد افزایش در سال ۱۴۰۲ که عمدتا مربوط به افزایش تولیدات صنعتی بوده است.
مصرف بخش کشاورزی نیز در سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۴۷، ۴۵ و ۴۴ میلیارد کیلووات ساعت بوده که ۴.۴درصد در سال ۱۴۰۲ افزایش داشته است.
شدت مصرف برق صنایع در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته است که به‌‌‌نظر می‌رسد یکی از دلایل آن اصلاح تعرفه‌‌‌های این بخش باشد. سرانه مصرف بخش خانگی ۴.۱درصد افزایش یافته و در کنار افزایش تعداد مشترکان خانگی، باعث افزایش مصرف برق در بخش خانگی شده است. بررسی میزان رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها با اوج تقاضای بار و مصرف برق در سال ۱۴۰۲ بیانگر این است که میزان رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها در سال ۱۴۰۲ به میزان قابل‌‌‌توجهی کمتر از رشد تقاضای برق بوده است که این مساله می‌‌‌تواند به تشدید ناترازی برق در سال‌های آتی منجر شود.
برنامه هفتم پیشرفت هدف‌گذاری‌‌‌های متعددی برای بخش برق کشور داشته که نظارت بر میزان تحقق آنها مستلزم پایش مداوم شاخص‌‌‌های کلان این بخش است. بررسی شرایط تامین برق کشور در سال ۱۴۰۲ (به‌‌‌عنوان آخرین سال قانون برنامه ششم توسعه)، بیانگر آن است که اگرچه میزان تامین برق در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته، اما به‌‌‌دلیل رشد بیشتر تقاضا، ناترازی برق شدت گرفته است. بنابراین لازم است در کنار افزایش تولید، برنامه‌‌‌های مدیریت و بهینه‌‌‌سازی مصرف برق نیز مورد توجه جدی قرار گیرند. در حوزه تنوع سبد تولید برق، آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از ۹۰درصد) تولید برق کشور به سوخت‌‌‌های فسیلی است. ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست‌‌‌محیطی سوخت‌‌‌های مایع، توجه بیشتر به توسعه منابع غیرفسیلی تولید برق (به‌‌‌خصوص تجدیدپذیر) و افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی را ایجاب می‌کند.
