به گزارش رصد روز در حالی پوستر چهل و سومین جشنواره فیلم فجر با تصویری از مرحومه رقیه چهره آزاده بازیگر نقش مادر در فیلم سینمایی «مادر» رونمایی شد که گویی چهره این بازیگر با استفاده از هوش مصنوعی بازسازی شده یا صورت او با استفاده از بوتاکس جوان شده است.
جشنوارهٔ فیلم فجر یک جشنوارهٔ سینمایی در ایران است که از سال ۱۳۶۱ در میانهٔ بهمن ماه هر سال در تهران برگزار میشود. این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار میشود. این جشنواره پس از انقلاب ۱۳۵۷ جایگزین جشنوارهٔ بینالمللی فیلم تهران شد. تا به امروز، ۴۲ دوره از این مراسم برگزار شده که آخرین دورهٔ آن در بهمن ماه ۱۴۰۲ برگزار شد. جشنواره فیلم فجر معتبرترین جشنواره سینمایی ایران است.
تاریخچه و فعالیت
جشنوارهٔ فیلم فجر، جایگزینی برای جشنوارهٔ بینالمللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، با حمایت دفتر مخصوص فرح پهلوی در ایران برگزار میشد و در آن فیلمهای برگزیدهٔ سینمای ایران در کنار آثار سینمای بینالمللی رقابت میکردند. بعد از انقلاب ۱۳۵۷، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال، جشنوارهٔ فیلم فجر، همزمان با روزهای دههٔ فجر جایگزین آن شد. نخستین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری برگزار شد.
اولین ویژهنامه برای جشنوارهٔ فیلم فجر، در بهمن ماه ۱۳۶۵، توسط ماهنامه سینمایی فیلم منتشر شد و این روند تا به امروز ادامه دارد.
جشنوارهٔ فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانهٔ سینمای ایران میپرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بینالمللی برگزار میشود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بینالملل به بررسی فیلمهایی از سینمای جهان میپردازد. در بخشهای رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزهٔ مخصوص که «سیمرغ بلورین» نام دارد با هم رقابت میکنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره هستند. طی سالیان اخیر مسابقههای سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقهٔ مواد تبلیغاتی و اطلاعرسانی نیز به بخشهای سینمای ایران اضافه شدهاست. در ابتدای جشنواره، آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار میشود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رأی مردم داده میشود. بخش بینالملل جشنواره از سال ۱۳۹۳ از بخش ملی جدا شد و در اردیبهشت ۱۳۹۴ بهصورت جداگانه برای اولین دوره به دبیری رضا داد برگزار شد. اما از سال ۱۴۰۱ جشنوارههای ملی و جهانی فیلم فجر دوباره بهصورت یکپارچه و واحد برگزار شدند.
بخشهای جشنواره
این جشنواره در دو بخش سینمای ایران و جهان فعالیت میکند که هر کدام به دستهبندی دیگری تقسیم میشود.
بخش سینمای ایران
سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)
نگاه نو (فیلمهای اول)
بخش آثار مستند سینمایی
هنر و تجربه (تجربه اول)
انیمیشن (این بخش از دورهٔ سی و چهارم یعنی سال ۱۳۹۴ به بعد اضافه گردید)
بخش سینمای جهان
جام جهاننما
سینما سعادت
جشنوارهٔ جشنوارهها
نمایشهای ویژه
جلوهگاه شرق
تاریخچهٔ تغییرات برنامهها و بخشها
در زیر اضافه شدن یا حذف شدن برخی از برنامهها و بخشها و رخداد صورت گرفته را مشاهده میکنید:
دورهٔ سوم – بخش فیلمهای اول اضافه شد.
دورهٔ چهارم – بخش حرفهای از بخش آماتور جدا شد تا بهصورت یک جشنوارهٔ مستقل بهنام «سیمای جوان» برگزار شود و همچنین بخش کودکان و نوجوانان نیز اضافه گشت.
دورهٔ پنجم – نمایشگاه پوسترهای سینمایی اضافه شد. جشنواره برای اولین بار، مجلهای ویژهنامه با نام مجلهٔ فیلم منتشر کرد.
دورهٔ هفتم – بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی اضافه شد و بخشی با عنوان جشنوارهٔ جشنوارهها نیز اضافه گشت.
دورهٔ هشتم – جشنوارهٔ کودکان و نوجوانان و فیلمهای کوتاه و مستند از جشنوارهٔ فیلم فجر، جدا و به جشنوارهای مستقل تبدیل شدند.
دورهٔ پانزدهم – جشنواره برای اولین بار، صاحب سایت اینترنتی شد.
دورهٔ شانزدهم – برپایی بزرگداشت سینماگران ایرانی در جشنواره شکل گرفت و بخش بینالمللی رقابتی شد، بازار فیلم راهاندازی و همچنین از این دوره به بعد سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران نیز اضافه گشت.
دورهٔ هفدهم – مراسمی با عنوان اهدای جوایز جنبی برگزار شد.
دورهٔ بیست و یکم – سیمرغ مکمل نقش دوم زن و مرد حذف و پیشفروش بلیتها مکانیزه شد و سیمرغ فیلمبرداری، چهرهپردازی، صدابرداری، صداگذاری و تدوین حذف شد و دو جایزه با عنوان «دستاورد هنری» جایگزین شد.
دورهٔ بیست و دوم – مرور آثار بزرگداشتها حذف شد. جوایز حذف شدهٔ دوره گذشته به جای خود بازگشت و بازار فیلم از معرفی محصولات به شکل خرید و فروش سینمایی و تلویزیونی تغییر کرد.
دورهٔ بیست و سوم – بخش بینالملل شامل بازار فیلم، سینمای بینالملل، سینمای آسیا و سینمای معناگرا مستقل و اختتامیهای مجزا با حضور مهمانان خارجی برگزار شد.
دورهٔ بیست و چهارم – سیمرغ فیلمنامهٔ اقتباسی اضافه شد و سینماهای مردمی وسعت پیدا کرد.
دورهٔ بیست و ششم – بخشهای مختلف جشنواره نامگذاری شد و روزهای بخش بینالملل و ملی جدا شد و کارتهای خبرنگاران بهصورت دیجیتال معاوضه گشت. طراحیها و پوستر این دوره برای اولین بار توسط دو هنرمند طراحی شد: میراندا انصاری، طراح گرافیک و الهام عیوضی، مدرس دانشگاه.
دورهٔ بیست و هفتم – رئیسجمهور احمدینژاد به جشنواره پیام داد و فیلم بلند ویدئویی اضافه شد و همچنین مراسم اختتامیه از سوی خبرنگاران و عکاسان بهدلیل عدم اختصاص جای مناسب به آنها تحریم گشت.
دورهٔ بیست و هشتم – مسابقهٔ آثار پویانمایی اضافه شد. پیشفروش بلیتها اینترنتی و برج میلاد کاخ جشنواره شد.
دورهٔ بیست و نهم – آثار سهبعدی به نمایش درآمد.
دورهٔ سی و یکم – برای اولین بار مراسم فرش قرمز فیلمها برگزار و نمایش فیلمها دیجیتال گشت و شکل ظاهری سیمرغ بلورین به حالت حجمی درآمد.
دورهٔ سی و سوم – بخش بینالملل به زمان و جشنوارهٔ دیگری منتقل شد و شکل و نام تندیس نگاه نو و مستند تغییر کرد و بخش هنر و تجربه اضافه شد و در بخشی با عنوان سلام سینما فیلمها در سینماهای مردمی با حضور عوامل معرفی شدند.
دورهٔ سی و چهارم – بخش انیمیشن اضافه شد و همچنین پوستر با شمایل یک سینماگر طراحی شد. عنوان بینالملل از جشنواره، حذف و دبیر دیگری مسئولیت جشنوارهٔ بینالملل را عهدهدار شد.
دوره چهل و یکم – بخش ملی و بخش بین الملل دوباره باهم ادغام شدند.
دورهٔ چهلم و دورهٔ چهل و یکم و دوره چهل دوم- سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اهدا نشد.
سابقه
تاکنون چهل و دو دوره از جشنوارهٔ فیلم فجر برگزار شدهاست، چهل و دومین دوره جشنواره بینالمللی فیلم فجر در بهمن ماه سال ۱۴۰۲ برگزار شد.
جوایز
در بخش جوایز از دورهٔ پنجم به برندگان «لوح زرین» اهدا شد و عنوان «سیمرغ» از هفتمین دورهٔ جشنواره به صورت جدی مطرح گردید که تا امروز ادامه داشتهاست. در حال حاضر «دیپلم افتخار» دیگر جایزهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر است.