موضوع ناترازی انرژی مدتی است که موجی از نگرانی را در محافل عمومی کشور ایجاد کرده است. به طوری که پای این موضوع به مجلس نیز باز شده و کمیسیون انرژی حتی درخواست کرده است که کارگروه ویژه ناترازی با حضور شخص رییس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و ب...
به گزارش رصد روز، موضوع ناترازی انرژی مدتی است که موجی از نگرانی را در محافل عمومی کشور ایجاد کرده است. به طوری که پای این موضوع به مجلس نیز باز شده و کمیسیون انرژی حتی درخواست کرده است که کارگروه ویژه ناترازی با حضور شخص رییس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزرای نفت، نیرو و صمت تشکیل شده و این موضوع به‌صورت ویژه بررسی و حل شود. ناترازی انرژی و خصوصا برق مشکل بسیاری از کشورهای دنیا بوده است.
برخی از این تجربه درس گرفته و آن را رفع کرده‌اند و یا در حال گذار از آن هستند و برخی دیگر از کشورها در سایه تردید، اهمال کاری و عدم انجام هر کاری که منجر به بهبود شرایط شود در حال به قعر رفتن و چالشی‌تر شدن اوضاعشان هستند. برای بررسی بهتر موضوع به وضعیت ناترازی برق در سه کشور ایران، کوبا و شیلی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
خاموشی تابستانه – زمستانه، رهآورد بی‌اعتنایی به تجدیدپذیرها
ناترازی برق در کنار کمبود گاز در فصل زمستان اکنون مهم‌ترین چالش پیش روی دولت است. زیرا سرد شدن هوا و ضرورت مصرف خانگی باعث شده است که گاز نیروگاه‌ها و برخی از صنایع طبق روال سال‌های اخیر قطع شود تا آنان با مازوت سوزی فصل زمستان را بگذرانند. اما این پایان ماجرا نیست و قطع برق نیز در کمین مصرف کنندگان خانگی و صنعتی است. در واقع احتمال قطع گاز نیروگاه‌های برق به علت کمبود گاز وجود دارد و بین سرما و قطع گاز و خاموشی و قطع برق، قطعا متولیان امر قطع برق را انتخاب می‌کنند که نسبت به گاز در درجه کمتری از اهمیت آن هم در فصل سرما قرار دارد. بنابراین ناترازی گاز موجب شده تا ظرفیت موجود تولید برق نیروگاه‌ها هم نتوانیم استفاده کنیم.
با این حال یکی از انتقادات فعالان صنعت برق موضوع عدم سرمایه گذاری بر روی تجدیدپذیرهاست. به گونه‌ای که میزان وابستگی به برق نیروگاهی کاسته شود. بر اساس منابع موجود، میزان ناترازی در حوزه برق به اندازه تولید ۱۶ نیروگاه اتمی بوشهر است. اما چرا به این عدد رسیده‌ایم؟ ناترازی در صنعت برق داستان بلندی دارد. از ابتدای دهه ۹۰ که سیاست‌های دولت مبنی بر افزایش خصوصی‌سازی در صنعت برق قرار گرفت، نیروگاه‌های متعلق به وزارت نیرو به بخش خصوصی واگذار شدند. ممنوعیت سرمایه‌گذاری دولتی در کنار عدم اصلاح قیمت برق و از صرفه انداختن سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت برق، دست به دست هم داد تا رشد نیروگاه‌ها متناسب با افزایش تقاضای برق در کشور پیش نرود و این امر منجر به ناترازی فزاینده در تولید و مصرف برق شد.
از سال ۱۳۹۲، به‌تدریج فاصله میان تقاضای برق و توان تأمین‌شده در زمان اوج بیشتر شد. این فاصله به مرور افزایش یافت تا جایی که در تابستان سال جاری به بیش از ۱۶ هزار مگاوات ناترازی برق رسیده‌ایم. از سوی دیگر وزارت نیرو در این سال‌ها همواره به عنوان خریدار انحصاری برق باعث عدم شکل‌گیری یک بازار واقعی برای انرژی شده است. به طوری که واقعی نشدن قیمت برق در این بازار موجب عدم جذابیت برای سرمایه‌گذاران برق شده است. چرا که هزینه تولید برق بیشتر از قیمت فروش آن است. به این موضوعات می‌توان بدهی دولت به بخش خصوصی در این این حوزه را هم اضافه کرد. علاوه بر این توسعه نیروگاهی نیازمند و وابسته به گاز است و اگر گاز نباشد فعالیت این بخش راکد شده و نیروگاه‌ها رو به خاموشی می‌روند. ضمن اینکه سال گذشته ۴ میلیارد دلار مازوت در نیروگاه‌ها سوزانده شده است.
با این شرایط یکی از راه‌های باقی مانده پرداختن به انرژی تجدیدپذیراست و با توجه به اینکه گاز نیروگاه‌ها با قیمت بسیار پایینی به آنان عرضه می‌شود لازم است دولت به سمت واقعی شدن قیمت گاز و برق برای کاهش مصرف کشور قدم بردارد.
بر اساس گمانه‌زنی‌ها، تا سال ۱۴۱۰، ناترازی در تولید برق ایران بین ۳۰ تا ۶۰ هزار مگاوات خواهد رسید که عددی بسیار نگران‌کننده است. به همین خاطر تاکید فعالان این عرصه بر رشد نیروگاه‌های برق خورشیدی است. در واقع تنوع بخشی به سبد تولید برق از تاکیدات آنان است، مانند نیروگاه اتمی برق بوشهر که با ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات در مدار است و با ضریب ظرفیت بالای ۹۰ درصد کار می‌کند.
اما در حوزه برق خورشیدی، در حال حاضر کشورهای چین، هند، آمریکا، امارات، مکزیک و مراکش دارای بزرگترین مزارع خورشیدی در جهان هستند. کشورهای ژاپن، چین، آلمان، تایوان و آمریکا رتبه‌های یکم تا پنجم تولید برق خورشیدی دنیا را در اختیار دارند. ۴ درصد از نیازهای انرژی اتحادیه اروپا، از انرژی خورشیدی برآورده می‌شود. در کشورهای حوزه خلیج فارس نیز، قطر و امارات و عربستان، سرمایه‌گذاری زیادی در زمینه انرژی خورشیدی و بادی انجام داده‌اند.
بر اساس پیش بینی‌های یک مقاله تحقیقی با عنوان «چالش‌ها و راهکارهای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران» که توسط جمعی از کارشناسان این حوزه در کنفرانس بین المللی برق ارایه شده است؛ «ظرفیت پنل‌های خورشیدی در خاورمیانه از ۳ درصد کنونی به ۹ درصد کل جهان خواهد رسید. با این حال، علیرغم دارا بودن ظرفیت های مناسب درکشور یعنی ۳۰۰ روز آفتابی در سال و قرار گرفتن در بین مدارهای ۲۲ تا ۴۳ درجه عرض شمالی و دریافت تابش خورشیدی بین ۱۸۹۹ تا ۲۲۰۰ کیلووات ساعت بر مترمربع در سال (که بالاتر از میزان متوسط جهانی است)، همچنین وجود بیش از ۳۳ درصد مناطق کوهستانی در ایران برای تولید برق از باد، دارا بودن سلسله جبال آتشفشانی در زمینه تولید انرژی زمین گرمایی و… ( با پتانسیل تولید حدود ۹۳ هزارمگاوات برق)، متاسفانه تنها یک درصد از کل ظرفیت برق ایران از محل تجدیدپذیرها تامین می‌شود. این میزان از تولید با چشم انداز کشور برای تولید حدود ۱۰ درصد از برق تولیدی از انرژی خورشیدی تا سال ۲۰۳۰ فاصله زیادی دارد. سهم انرژی های نو در سبد مصرف انرژی کشور کمتر از یک صدم درصد است، در حالی که میانگین مصرف این نوع انرژی در جهان به بیش از ۱۰ درصد رسیده است.
