چالش های کلان‌شهرها

به گزارش رصد روز، توسعه شهرنشینی و بزرگ شدن کلان‌شهرها، علاوه بر اینکه در کاهش امنیت و رفاه شهروندان نقش داشته، نارسایی‌‌‌هایی را نیز در زندگی آنها به‌ویژه از نظر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به وجود آورده است، که در بسیاری موارد این نارسایی‌‌‌ها به صورت مسائل حاد جلوه‌‌‌گر شده است. پیشی گرفتن شهرنشینی از روند توسعه اقتصادی و اجتماعی یکی از ویژگی‌‌‌های مهم این پدیده محسوب می‌شود که به بروز و تشدید مشکلات شهری منجر شده است.

عدم‌انطباق نیازها و اولویت‌‌‌های شهروندان با برنامه‌‌‌های ارائه‌شده، تمرکز بیش از حد، کمبود زمین و مسکن و پیدایش اسکان غیررسمی، افزایش نرخ بیکاری و گسترش گروه‌‌‌های فقر، وخامت روزافزون ترافیک شهری، کمبود مسکن و… را می‌توان از جمله آثار این رخداد محسوب کرد. بروز چنین مشکلاتی در شهر از یک طرف و از طرف دیگر ناکارآمدی مدیریت شهری، فقدان بودجه و اعتبار کافی و فقدان مدیریت یکپارچه در منطقه شهری به شکل‌‌‌گیری وضعیت ناپایداری در کلان‌شهرها منجر شده است. کلان‌شهرهای معاصر به طور فزاینده‌‌‌ای بر اصولی تکیه می‌کنند که مناسب بهترین شرکت‌ها هستند. فعالیت آنها مبتنی بر داده است و بر ایجاد یک شبکه همکاری متمرکز است که برای مقیاس‌‌‌بندی مزایای تک‌تک اعضای کلان‌شهر است.۶ مورد از چالش‌‌‌های امروز کلان‌شهرها عبارتند از:

۱- حفاظت از محیط‌زیست: دستور کار فعلی اتحادیه اروپا بر مسائل زیست محیطی متمرکز است. تاکید روزافزونی بر پیگیری انتشار کربن کم است. حوزه‌‌‌هایی که می‌توان در سال‌های آتی در آنها توسعه پویا را انتظار داشت، منابع انرژی تجدیدپذیر و اجرای اصول اقتصاد دایره‌‌‌ای است. قرارداد سبز اروپا دستیابی به بی‌‌‌طرفی آب و هوا را در سال ۲۰۵۰ پیش‌بینی می‌کند. اجرای چنین هدفی مطمئنا مستلزم هزینه‌‌‌های سرمایه‌گذاری هنگفتی است. سخت‌‌‌ترین چالش دور شدن از زغال‌‌‌سنگ به عنوان منبع اصلی انرژی خواهد بود. راه‌‌‌اندازی منابع انرژی جایگزین شامل اجرای بسیاری از پروژه‌‌‌ها در بخش دولتی و خصوصی است. علاوه بر این، آلودگی هوا یک چالش خاص برای کلان‌شهر‌‌‌ها در ارتباط با حفاظت از محیط‌زیست و تحول انرژی است. منبع اصلی آلودگی هوا چیزی است که به عنوان «انتشار کم» شناخته می‌شود. اینها فرآیندهای احتراق در خارج از صنعت هستند که عمدتا در اجاق‌‌‌های خانگی و اتاق‌‌‌های دیگ بخار و صنایع ایجادکننده آلودگی انجام می‌‌‌شوند. به نوبه خود، اجرای مفروضات اقتصاد دایره‌‌‌ای مستلزم توسعه راه‌‌‌حل‌‌‌های پیشرفته تکنولوژیک و سازمانی در تمام مراحل چرخه عمر محصول خواهد بود. اقتصاد دایره‌‌‌ای اقتصادی است که در آن مواد خام، مواد و محصولات تا زمانی که ممکن است در گردش ثابت باقی می‌‌‌مانند. به لطف این رویکرد، تولید زباله به حداقل می‌‌‌رسد. برای اینکه محصول در پایان عمر مفید اقتصادی خود به ماده اولیه تبدیل شود، باید از ابتدا در چارچوب اقتصاد دایره‌‌‌ای طراحی شود. شایان ذکر است که ایجاد محصولات جدید و فرآیندهای تولید مطابق با مفروضات اقتصاد دورانی فرصتی برای تحریک نوآوری و در نتیجه افزایش رقابت‌پذیری کل اقتصاد است. همه تغییرات مربوط به حفاظت از محیط‌زیست را باید فرصتی برای حل مشکلات ناشی از آلودگی و تخریب محیط‌زیست دانست.

۲- برنامه‌‌‌ریزی فضایی: اگرچه این فرآیند به خودی خود رسمی‌‌‌ شده است و پوشش فعلی زمین با طرح‌‌‌های توسعه بسیار بالاست، اما برنامه‌‌‌ریزی فضایی یک جنبه از خواسته مدیریت منطقه شهری است. مفهوم آمایش سرزمین که در متون علمی ‌‌‌به آن برنامه‌‌‌ریزی فضایی (Spatial Planning) نیز گفته می‌شود، ایجاد تعادل بین سه عنصر انسان، فضا و فعالیت تعریف شده است که در ارتباط با انسان مقوله «مدیریت» مطرح است و در رابطه با فضا بحث «اقلیمی» مطرح است و در رابطه با فعالیت مقوله «زیربرنامه و برنامه» برجسته می‌شود یعنی، مفهوم آمایش تلفیقی از سه علم مدیریت و اقتصاد، جغرافیا و جامعه‌شناسی است. به نظر برخی از متفکران، موضوع اصلی آمایش سرزمین، مدیریت کشور است. مساله اساسی در مطالعات آمایش سرزمین همان‌‌‌گونه که از عنوانش پیداست درک و دریافت چگونگی آماده کردن و استفاده کردن از زمین، شناخت زمین، مدیریت زمین و بهره‌‌‌گیری از مطالعات مقایسه‌‌‌ای که مقدمه و آغاز آن فضای موجود و در اختیار است.

۳- خدمات عمومی ‌‌‌و زیرساخت: همراه با تغییر واقعیت، کلان‌شهرها با چالش ایجاد شرایط مطلوب هم برای توسعه کارآفرینی و هم برای کیفیت زندگی ساکنان مواجه هستند. انتظارات نمایندگان هر دو گروه بسیار زیاد است و رقابت بین کلان‌شهرها برای بهترین سرمایه‌گذاری و سرمایه انسانی بسیار شدید است. برای دستیابی موفقیت‌‌‌آمیز به اهداف خود، مدیران کلان‌شهرها باید از کیفیت مناسب زیرساخت‌‌‌ها (از جمله حمل‌ونقل، انرژی، مخابرات) اطمینان حاصل کنند و خدمات عمومی ‌‌‌ (آموزش، امنیت، مراقبت‌‌‌های بهداشتی، حمل‌ونقل شهری، مدیریت پسماند، آب و …) را در سطح رضایت‌بخشی برای ساکنان ارائه دهند.

۴- جمعیت‌شناسی: در مورد کلان‌شهرها، در حال حاضر با تراز مهاجرت مثبت و همچنین با افزایش طبیعی روبه‌‌‌رو هستیم. با وجود این‌، باید توجه ویژه‌‌‌ای به تغییرات در ساختار جمعیتی در کلان‌شهرها شود. سهم جوان‌‌‌ترین گروه‌‌‌های سنی در جامعه رو به کاهش است. در عین حال، سهم قدیمی‌‌‌ترین گروه‌‌‌های سنی در حال رشد است. افزایش بار جمعیتی باعث ایجاد مشکلات پیچیده بسیاری خواهد شد. اول از همه، ممکن است منابع انسانی برای پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ناکافی باشد. ثانیا، سیستم بازنشستگی به طور فزاینده‌‌‌ای تحت فشار قرار خواهد گرفت. با توجه به روندهای غالب، در حال حاضر در بسیاری از کشورها، چه در سطح ملی و چه در سطح محلی، یک هدف مهم افزایش فعالیت حرفه‌‌‌ای برای افراد مسن است. علاوه بر افزایش فعالیت سالمندان، اقدام اولویت‌‌‌دار مسوولان منطقه کلان‌شهر باید جذب ساکنان جدید باشد که بتوانند نیازهای آینده اقتصاد برای منابع انسانی را برآورده کنند.

۵- مدیریت: چند‌بعدی‌‌‌ترین و بین‌رشته‌‌‌ای‌‌‌ترین حوزه‌‌‌ای که در تحلیل چالش‌‌‌های پیش روی کلان‌شهرها متمایز می‌شود، مدیریت است. چالش اصلی تشدید همکاری بین نهادهاست که به عنوان همکاری گروه‌‌‌های ذی‌نفع در منطقه شهری (به ویژه بین گروه‌‌‌های ذی‌نفع مختلف، دولت‌‌‌های محلی و خبرگان) و توسعه شبکه مشارکت با نهادهای خارجی شناخته می‌شود. برقراری گفت‌‌‌وگو بین نهادهای مختلف نیز از نظر آشتی دادن منافع اغلب متضاد گروه‌‌‌های فردی ضروری است. همکاری خوب، همچنین در زمینه فعالیت‌‌‌هایی که با هدف همسطح کردن تفاوت‌‌‌های اقتصادی در یک کلان‌شهر انجام می‌شود، بسیار مهم است. در مرحله بعد، چالش‌‌‌ها در حوزه مدیریت ناشی از تهدیدهای شناسایی‌شده قبلی است. مدیریت یک کلان‌شهر در شرایط سخت اقتصادی می‌تواند آزمون بزرگی برای اثربخشی مدیریت محلی باشد. انجام لابی‌گری موثر در سطح دولت برای ایجاد تغییرات کارآفرینانه در سراسر کشور چالش بزرگی است. یک چالش بزرگ برای مدیریت در سطح محلی نیز انتخاب و اجرای یک چشم‌انداز بلندمدت و منسجم از توسعه بدون تسلیم شدن در برابر منافع سیاسی کوتاه‌مدت است.

۶- پیشرفت تکنولوژی: استفاده از ابزارها و راهکارهای ارائه‌شده توسط فناوری، چالش بزرگی برای مدیران کلان‌شهرهاست. استفاده از روش‌های نوین ارتباطی و دیجیتالی شدن خدمات از الزامات مدرنیته است. معماری سیستم‌های مورد استفاده توسط نهادهای مدیریت دولتی بسیار گسترده است. در عین حال، گردش کارآمد اسناد بین دفاتر وجود ندارد و اسناد باید به طور مکرر وارد سیستم‌های فناوری اطلاعات شوند. به منظور ادامه تحول دیجیتالی دولت، لازم است پیشرفت‌‌‌هایی در این زمینه انجام شود. در حال حاضر، مفروضات ایده «شهر هوشمند» نیز رواج یافته است. اساس شهر هوشمند داده‌‌‌هایی است که می‌تواند در مدیریت کلان‌شهر با استفاده از سیستم‌های فناوری اطلاعات مفید باشد.

شما نیاز به دسترسی گسترده به اطلاعات بسیاری از صنایع دارید که به شما امکان می‌دهد تحلیل‌‌‌های چند‌بعدی انجام دهید. از طریق برنامه‌‌‌های تلفن همراه مبتنی بر داده‌‌‌های شهر، می‌توان ساکنان را در حل مشکلات مربوط به مدیریت کلان‌شهر مشارکت داد. بنابراین، یک استراتژی جامع و بلندمدت برای پیاده‌سازی راه‌‌‌حل‌‌‌های موجود موردنیاز است. همچنین هماهنگی کار واحدهای مختلف اداری به منظور استفاده بهینه از منابع و فرصت‌‌‌ها.

برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید