آریا یونسی در یادداشت اختصاصی رصد روز؛
سوریه همچنان اسیر گذشته خود باقی مانده است. اگرچه می‌توان انگیزه رئیس‌جمهور جدید را برای یکپارچه‌سازی ارتشی منظم که شاخصه حیاتی هر دولت است، درک کرد، اما بی‌اعتمادی شدید اقلیت‌ها، به‌ویژه با توجه به پیشینه جهادی حاکم جدید دمشق و نیروهای ه...
به گزارش رصد روز، وضعیت سوریه پس از سقوط نظام اسد دچار ابهامات زیادی است. اکنون این کشور به چند تکه تقسیم شده است و هر بخش تحت سلطه یک گروه یا ائتلافی از گروه های مسلح است، به علاوه مناطقی که توسط اسرائیل تصرف شده است. اکثر گروه های مسلحی که اراضی در تصرف دارند اکنون به حالت بدون درگیری درآمده اند و جنگی زیادی دیده نمی شود بجز تنش های مسلحانه پراکنده در مرزها و رفتارهای تروریستی علیه گروه هایی خاص در داخل کشور. در پشت پرده مذاکرات در حال انجام است و نقشه ها چیده می شود چنانکه در هفته گذشته گروه حاکم بر دمشق و شهرهای بزرگ، مسمی به دولت انتقالی، در چند نشست خارجی شرکت کرد. با این وجود، با توجه به شرایط فعلی و داده هایی که اکنون در دسترس است، حالت های ممکن کلی پیش روی سوریه سه تاست:
نخست، این آرامش نسبی که وجود دارد آمادگی برای جنگ فراگیر این گروه ها برای کنار زدن بقیه باشد؛ اما این حالت چندان محتمل نیست زیرا تحرک نظامی آمادگی برای جنگ دیده نمی شود، کشورهای خارجی که نفوذ دارند هنوز به ارسال پول و سلاح اقدام نکرده اند و نهایتا هیچ کدام از ائتلاف های نظامی به تنهایی توان از بین بردن بقیه را ندارد.
دومین حالت این است که این مناطق به همین حالت تحت تصرف ائتلاف گروه های نظامی بماند و در نهایت همه آنها در قدرت مشترک شوند. این حالت هم چندان متصور نیست. زیرا این گروه های دشمنی های عقیدتی، تاریخی و نظامی زیادی دارند و منافع مشترک زیادی ندارند تا بتوانند چنین حالتی را پیاده کنند.
سومین حالت تجزیه سوریه است. این حالت در حال حاضر محتمل ترین برنامه ای است که کشورهای دیگر برای سوریه در نظر دارند. ترکیه می خواهد منطقه حائلی در مرزهای خود در دست داشته باشد و دولت انتقالی فعلی با رهبری الشرع دست نشانده ترکیه است. آمریکایی ها می خواهند مناطق تحت تصرف قسد (نیروهای دموکراتیک سوریه) یا دست کم مناطق متصرفه کردها را حفظ کنند و جا پایی آنجا داشته باشند. اسرائیل مناطق استراتژیکی را تسخیر کرده است که برای تسلط بر دمش و جنوب لبنان مهم است و قصد دارد این مناطق را مانند جولان در اشغال نگه دارد. همچنین اسرائیل روی جمعیت دروزی جنوب سوریه و هم پیمانی با غیر اعراب مثلا کردها حساب باز کرده است. در جنوب غربی، بیشتر استان درعا اتاق عملیات نظامی جنوب که به رهبری احمد العوده شامل ائتلاف فراگیری از گروه های مسلح است وجود دارد که پشتوانه خارجی آن اردن و امارات متحده عربی است و ممکن است بعدا باقی کشورهای عرب نیز حامی آن شوند؛ در این مورد خاص عربستان سعودی نیز به همان اندازه امارات و اردن با تردید و نارضایتی به هیئت تحریر شام می نگرد که پشتوانه ترکیه را دارد. سوریه مانند پیتزایی دیده می شود که هر کس طالب یک تکه از آن است.
ترکیه به حمایت سیاسی، نظامی، اقتصادی و تدارکاتی از ارتش ملی سوریه (نیروهای تحت امر ترکیه) ادامه می دهد و از لحاظ سیاسی و اقتصادی روابطش را الشرع نگه داشته است. آمریکایی ها همچنان به قسد کمک می کنند. و اسرائیل نیز از حمایت همه جانبه از دروزی های جنوب حمایت می کند. چنانکه چند روز پیش ارتش صهونیستی از قصد خود برای حمایت نظامی از دروزی های دمشق و جنوب پرده برداشت و کمکی یک میلیارد دلاری برای دروزی های سوریه در نظر گرفت. اردن و امارات فعلا محتاطانه تر عمل کرده اند. نقشه مناطق تحت تصرف گروه های مختلف اکنون چنین است.
موقعیت دروزی های خاورمیانه خاص است آنها در لبنان، سوریه، فلسطین اشغالی و بخشی از اردن ساکن هستند. جمعیت ها در سرزمین های اشغالی دو جمعیت ۱۱۰ هزار نفره در داخل اسرائیل است که شهروندی کامل دارند و در پست های حساس و ارتش اسرائیل حضور دارند و یک جمعیت ۲۰ هراز نفره در بلندی های اشغالی جولان. ارتباط بین دروزی های اسرائیل و با بقیه دروزی ها باعث شده است اسرائیل دندان طمع تیز کند. نقشه پراکندگی دروزی ها چنین است:
همچنین اسرائیل در تجزیه کشورهای عربی و حمایت از اقوام غیر عرب تضمین امنیت می بیند و از این رو از هر گونه برنامه تجزیه در سوریه حمایت خواهد کرد.
با در نظر گرفتن حالت سوم می توان این را در نظر گرفت که پشت این نقشه کشورهای ترکیه، آمریکا، اسرائیل و اردن و امارات وجود دارد. اما صحنه سیاست غیرقابل پیش بینی است این نقشه ممکن است ناگهان منتفی شود. احمد العوده گروه های زیادی را جمع کرده است و نیروهای وی اولین نیروهایی بودند که وارد دمشق شدند اما با رو دست خوردن از ترکیه و هیئت تحریر شام مواجه شدند که قبل از تصرف کامل حمص به سرعت به سمت دمشق راهی شدند. بعد از آن نیروهای عوده از دمشق خارج شدند به استان درعا در جنوب برگشتند. اکنون حالت هایی برای آینده سوریه متصور است در مقابل نقشه ای که پیشتر ذکر شد:
ممکن است بخشی از نیروهای مقاومت سوریه تحت نظر گروه های خاصی ظاهر شوند و با گروه های مستقر فعلی درگیر شوند. نمونه هایی از این درگیری در چند روز اخیر در درعا و لاذقیه دیده می شود. در حال حاضر این درگیری ها به اسم عناصر وفادار نظام سابق اسم برده می شوند اما در واقعیت گروه های مشخصی هستند. درعا تحت تصرف اتاق عملیات جنوب و شخص عوده است که هنوز تمایلی برای سازش با الشرع نشان نداده است و قائل به یکی کردن نیروهای خود با نیروهای دولت الشرع نیست. از طرف دیگر، سهیل حسن، مشهور به النمر (ببر)، فرمانده نظامی سابق نظام اسد زنده است و در مکانی نامعلوم است اما درگیری در لاذقیه که منطقه مهم برای روسیه و محل پایگاه های مهم روسیه است از طرف نیروهای طرفدار وی بوده است. النمر ممکن است در آینده بتواند گروه ها و افراد قائل به مقاومت را دور خود جمع کند و گروهی قدرتمند تشکیل دهد. امارات و اردن و احتمالا سعودی به حمایت خود از عوده و اتاق عملیات جنوب، که شامل گروه های نظامی از نظام سابق می شود، ادامه دهند. همچنین ممکن است علویان سوریه خود را در قالب گروه های مقاومت سازمان دهند و آنها نیز به صحنه برگردند. در این میان ایران ممکن است با نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) هم پیمانی شکننده ای برقرار کند، یا به اتاق عملیات جنوب کمک کند و در عین حال بر اساس ساختار گروه های مقاومت به سازماندهی علویان سوریه کمک کند. در این حالت سعی بر حفظ تمامیت ارضی سوریه خواهد بود و وجود چنین حالتی خطری بزرگ برای نقشه کشورهایی مثل ترکیه، آمریکا و اسرائیل خواهد بود. باید منتظر ماند و دید.
⬅️به قلم: آریا یونسی
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
