گرانی چشم‌گیر پس از بحران کمبود مواد غذایی در بازار
آشفته حالی بازار مواد غذایی این روز‌ها آن هم در شرایطی که هیچ دلیلی برای آن نمی‌توان یافت، تبدیل به معضلی جدی و نگران‌کننده شده است.
آشفته حالی بازار مواد غذایی این روز‌ها آن هم در شرایطی که هیچ دلیلی برای آن نمی‌توان یافت، تبدیل به معضلی جدی و نگران‌کننده شده است.
به گزارش رصد روز، نوسان نرخ دلار، تنش‌های سیاسی، اتفاقات نابه‌هنگام اقتصادی، نزدیک شدن به مراسمات آئینی و مذهبی و سایر موارد اینچنینی، همواره تاثیر مستقیم بر بازار اقلام مختلف و مواد غذایی دارد و هر یک را می‌توان یک عامل گرانی دانست، اما این روز‌ها در برخی از حوزه‌ها، تولیدکنندگان ساز ناکوک به دست گرفته و به دنبال تنش‌آفرینی هستند.
تنش به منظور گرانی تعریف می‌شود و برخی سیگنال‌های مخابره شده به بازار مواد غذایی، حاکی از قصد تولیدکنندگان بعضی اقلام برای گرانی آن هم در سطح گسترده است. این نگرانی و تنش در حوزه لبنیات بیشتر بوده و نگاهی گذرا به بازار برای فهمیدن آن کافیست. شیر در بازار کمیاب شد و یکی از گلایه‌های این روز‌های افراد، نبود محصولات عرصه لبنیات است؛ نه صرفا در مغازه‌های کوچک بلکه اگر سری به فروشگاه‌های بزرگ هم بزنید، می‌بینید قفسه بسیاری از این محصولات خالیست.
به منظور بررسی این شرایط، وضعیت بازار را بررسی کرد و دلیل این کمبود را از مغازه‌داران پرسید. براساس مشاهدات و گفته‌های فعالان بازار، در طول یک هفته گذشته، اکثر مغازه‌ها و فروشگاه‌ها، بار جدید حوزه لبنیات دریافت نکردند. به این دلیل کمبود برخی اقلام مانند کره و شیر به وضوح احساس می‌شد.
از چند کارمند در فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای در نقاط مختلف شهر، دلیل این کمبود را جویا شد. به گفته آن‌ها، بار جدید از سمت تعدادی از تولیدکنندگان لبنیات وارد بازار نشده و هر چیزی که الان عرضه می‌شود، تولید قدیم است.
برای همین هر نقطه از شهر که بروید با همین وضعیت روبه‌رو خواهید شد. این کمبود در برخی از محصولات کم‌مصرف‌تر مانند کشک، کمتر دیده شده و برای اقلام پر مصرفی مثل شیر، کره و پنیر نگرانی‌ها و گلایه‌ها از نبود کالا بیشتر است.
دست تولیدکننده در کار است
یکی از صاحبان مغازه‌های خواروبار فروشی بزرگ که به نظر می‌رسید مشتریان زیادی روزانه به آن مراجعه می‌کنند، در پاسخ به سوال مبنی بر دلیل کمبود لبنیات در بازار گفت: آن چیزی که به ما اعلام شده آن است که تولیدکنندگان می‌خواهند محصولات خود را با نرخ‌های جدید وارد بازار کنند. برای همین تولیدات انبار خود را عرضه کرده و منتظر آن هستند تا سر میزان افزایش نرخ محصولات، به توافق برسند.
هرچند این اقدام از سمت تمامی تولیدکنندگان نیست و اگر در بازار بگردید، هنوز محصولات برند‌های کمتر آشنا پیدا می‌شود. اما تولیدکنندگان بزرگ که سهم زیادی در بازار دارند، می‌خواهند پس از ایجاد یک موج کمبود لبنیات، تولیدات خود را با قیمت‌هایی بالاتر وارد بازار کنند.» این صحبت‌ها، تنها منحصر به‌نظر یک فعال بازار نبود؛ حتی کارکنان فروشگاه‌های بزرگ هم نوید گرانی لبنیات را در صحبت‌های خود داده و به نظر می‌رسد زنگ تورم لبنیات از خیلی وقت پیش به صدا در آمده است.
بازی‌های روانی در اقتصاد ایجاد یک گرانی چشم‌گیر پس از بحران کمبود در بازار، یک بازی روانیست که متاسفانه در اقتصاد ایران به دفعات رخ می‌دهد؛ تولیدکنندگان و هر نهادی که در مسئله تنظیم بازار نقش دارند، در هر حوزه‌ای هر چند وقت یکبار این اقدام را انجام داده و مردم به عنوان مصرف‌کنندگان بی‌چون‌وچرای کالا، مجبورند به این روند تن دهند. فارغ از آنکه این کمبودها، چه آسیبی به اقتصاد خانوار و حتی در مواردی، زیان به جان و جسم آدم‌ها وارد می‌کند.
آنکه تولیدکنندگان می‌توانند به دلیل داشتن دست بالاتر در مسئله تامین کالا، محصولات را با نرخ و شیوه دلخواه عرضه کنند و هیچ نهادی وضعیت جاری را پیگیری نکند، نشان از آشفته‌حالی بازار اقتصاد ایران دارد. سالهاست جان و مال مردم توسط بازار به تاراج رفته و به نظر نمی‌رسد این بازیچه کردن مصرف‌کنندگان از سمت دولت، پایانی داشته باشد.
افزایش قیمت میوه به یک معضل برای خانوار ایرانی بدل شده و از موضوعاتی است که به تشدید فقر غذایی جامعه دامن می‌زند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد یک خانوار برای خرید سبد حداقلی از میوه در ماه باید بین یک‌میلیون و ۲۰۰ تا ۲میلیون و ۸۰۰ هزارتومان هزینه کند که علاوه بر سایر هزینه‌های زندگی باعث می‌شود افراد از تهیه میوه و تامین ویتامین‌های لازم صرف‌نظر کنند و به مواد غذایی ارزان و با ارزش غذایی پایین روی بیاورند
بررسی تورم تیرماه ۱۴۰۳ که توسط مرکز آمار منتشر شده، نشان می‌دهد نرخ تورم گروه میوه و خشکبار در این ماه بیشترین میزان نسبت به سایر گروه‌ها بوده است و کالاهای این گروه افزایش قیمت ۴.۵درصدی را در تیرماه ثبت کردند.
افزایش قیمت کالاهای خوراکی موضوع جدیدی نیست و تاکنون بار‌ها مطرح و نسبت به آن هشدار داده شده است. میوه‌ها نیز از این موضوع مستثنی نبوده و حتی طی سال‌های اخیر بار‌ها به آن اشاره شده است.
برای بررسی میزان هزینه‌ای که خرید یک سبد حداقلی میوه برای خانوار به دنبال خواهد داشت، قیمت سبدی متشکل از یک کیلو از انواع میوه، خیار، سیب، هلو، طالبی، هندوانه، آلو و موز را در نظر گرفته ایم که برای مصرف یک هفته خانوار کافی به نظر می‌رسد. اما باید توجه کرد که قیمت‌های متنوعی از این میوه موجود است.
به همین خاطر در این گزارش سه قیمت رسمی اعلام‌شده از سوی مرکز آمار، قیمت بازار‌های میوه و تره‌بار و در نهایت قیمت خرده‌فروشی‌ها بررسی شده است. در سناریوی اول اگر خانوار قصد داشته باشد میوه‌های مصرفی خود را با قیمت رسمی مرکز آمار تهیه کند، تهیه این سبد هفتگی ۴۰۱هزار و ۶۰۰تومان و ماهانه یک‌میلیون و ۶۰۶هزار تومان هزینه خواهد داشت.
اما اگر برای خرید به سراغ میادین میوه و تره‌بار برود هفته‌ای ۳۲۶هزار تومان و ماهانه یک‌میلیون و ۳۰۴هزار تومان هزینه خواهد داشت. این گزینه‌ای است که بسیاری آن را ترجیح می‌دهند، اما به دلایل مختلف مانند ساعت کار این میادین بسیاری از افراد از جمله کسانی که شاغل هستند امکان تهیه اقلام مصرفی خود را از این میادین نخواهند داشت. در چنین شرایطی بسیاری از افراد به سراغ خرده‌فروشی‌های نزدیک محل زندگی خود برای خرید کردن می‌روند که البته قیمت در آن‌ها متنوع است، اما در این گزارش قیمت خرده‌فروشی‌هایی در مرکز تهران مورد بررسی قرار گرفته است.
بر این اساس تهیه این سبد میوه هفتگی از این فروشگاه‌ها برای یک خانوار ۷۱۴هزار تومان هزینه خواهد داشت که در ماه معادل ۲میلیون و ۸۵۶هزار تومان خواهد بود؛ بنابراین می‌توان فهمید همان‌طور که ترجیح بسیاری از مردم نشان می‌دهد خرید میوه از میادین میوه و تره‌بار به‌صرفه‌ترین روش برای تهیه اقلام مصرفی خانوار است، اما همان‌طور که اشاره شد به دلیل موانع مختلف همه افراد به این روش دسترسی ندارند و چاره‌ای جز رفتن به سمت مغازه‌های خرده‌فروشی سطح شهر نخواهند داشت، جایی که هزینه تهیه این اقلام بیش از دو برابر هزینه خرید از میادین میوه‌وتره‌بار خواهد بود. سیاستگذار برای رفع این مساله به ابزار همیشگی خود که همان قیمت‌گذاری است روی آورده است. طی روز‌های گذشته نیز مدیرکل نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی از ابزار جدیدی برای کنترل قیمت میوه خبرداد.
به گفته او صدور صورتحساب الکترونیک موجب شفافیت کل زنجیره تولید و عرضه کالاهای میوه و تره‌بار می‌شود و تمام عمده‌فروشان میوه باید از یک ماه دیگر صورتحساب الکترونیک صادر کنند.
