یک استاد دانشگاه مطرح کرد: خطر فرونشست زمین در ۴ استان جدیست/ نیشابور در خطر است

به گزارش رصد روز ، طی سالیان گذشته به دنبال نوسانات اقلیمی و به آن علت که کشور ما در کمربند جغرافیایی خشک و نیمه‌ خشک قرار گرفته، شاهد خشکسالی بودیم که این امر موجب از دست رفتن منابع آبی شده است. همچنین در دهه‌های اخیر به دلیل مسائلی نظیر رشد جمعیت و کشاورزی غیراصولی شاهد بهره‌برداری‌های بی‌ رویه از منابع آبی زیرزمینی بوده‌ که موجب بروز و گسترش نشست‌ها شده است. بحرانی که به زودی می تواند گریبان مناطق شهری و جمعیتی کشور را نیز گرفته و مخاطرات غیرقابل جبرانی را رقم زند این در حالی است که طی سالیان اخیر صحبت هایی برای خروج از خشکسالی و ورود به ترسالی انجام شده است که به نظر می رسد ترسالی می تواند عاملی برای ممانعت از فرونشست در اقصی نقاط ایران باشد.

فرونشست حاصل تحرکات درونی زمین است

عادل سپهر، متخصص مدیریت مناطق خشک و بیابانی و استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد در این خصوص گفت: پدیده فرونشست حاصل تحرکات درونی زمین است. زمین نیز مانند بدن انسان نیاز به تنفس دارد. در این حین انرژی هایی از زمین ساطع می شود که منجر به شکاف هایی در سطح زمین خواهد شد.

او افزود: در خاک نیز چنین اتفاقی رقم می خورد. این اتفاق در طول تاریخ بارها تکرار می شود و سابقه دار است. پدیده فرونشست به دو علت رخ می دهد. نخست تاثیراتی اقلیمی است که سابقه دار بوده اما از سوی دیگر بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی سبب شده تا این پدیده تشدید شود.

این متخصص حوزه مناطق خشک و بیابانی در ادامه خاطرنشان کرد: طمع انسان سبب می شود تا رطوبت از سفره های زیرزمینی خارج شود. خاک یک کلوئیدهای کوچکی دارد که بسیار به رطوبت علاقه دارند و تمایلی ندارند که کانی ها رطوبت خود را از دست بدهد. این امر سبب می شود تا از هم گسیختگی در خاک بوجود آید و در سطح زمین به صورت شکاف پدیدار شود. به مرور زمان این شکاف ها بزرگ تر می شود و پدیده فرونشست را رقم می زند.

فرونشست ها ارتباط مستقیمی با میزان بارندگی دارند

سپهر ادامه داد: این پدیده در مناطق خشک بیشتر رویت می شود. امروز حدود ۷۵ درصد کشور ما در اقلیم خشک واقع شده است و ایران دقیقا در مرکز اقلیم خشک جهان قرار گرفته است و این آب و هوا سبب می شود تا پدیده فرونشست در کشورمان تشدید شود. امروز علاوه بر استان اصفهان و سمنان، استان های خراسان رضوی و فارس نیز به شدت توسط فرونشست ها تهدید می شوند.

این متخصص حوزه بیابان گفت: فرونشست ها ارتباط مستقیمی با میزان بارندگی دارند اما در بلندمدت این ارتباط بوجود می آید به گونه ای که هر چه میزان بارندگی کمتر باشد، فرونشست ها نیز بیشتر خواهد شد. باید توجه داشت راهکار برای هر استان متفاوت است و نباید نگاهمان به بحران آب در تمامی استان ها یکسان باشد.

او افزود: خطرناک ترین فرونشست ها امروز در استان فارس در حال رقم خوردن است و در استان خراسان رضوی در حوالی نیشابور که خواستگاه تمدن شرق کشور است که به واسطه فرونشست ها در خطر جدی قرار دارد. این منطقه که بهشت کشاورزی خراسان رضوی است به قدری درگیر فرونشست ها شده است که برخی روستاها را از یکدیگر جدا کرده است.

انتقال آب راهکار مناسبی نیست

این استاد دانشگاه اظهار کرد: متاسفانه زمانی که برای حل این بحران طرح های بلندمدت ارائه می شود، مسئولین حوصله به سرانجام رسیدن این طرح ها را ندارند و انتظار دارند در مدت زمان کوتاهی این بحران حل شود. امروز برخی از روستانشینان نیز با بهره برداری غیرمجاز این پدیده را تشدید کرده اند. ما امروز نقشه ای برای کشت در کشور نداریم و مدیریت مصرف آب در زمین های کشاورزی کشور فقط در حد صحبت است.

سپهر در پایان افزود: امروز ۸۵ درصد آب کشورمان در بخش کشاورزی هدر می رود. مصرف ما بهینه نیست و برای جبران آن به دنبال انتقال آب بین حوزه ای هستند در صورتی که به جای انتقال آب می توانیم بر روی مصرف بهینه آب در زمین های کشاورزی سرمایه گذاری کرد.

او در پایان تاکید کرد: باید دقت کرد که فرونشست یک پدیده تدریجی است که به صورت ناگهانی رقم می خورد و نباید آن را با فروچاله اشتباه گرفت. امروز به عنوان نمونه دشت مشهد به شدت درگیر فرونشست و فروچاله است و حتی به برخی ساختمان های نوساز در برخی مناطق شهری آسیب وارد کرده است.

برنا