این کنفرانس یکی از مهم‌ترین رویداد‌های جهانی در زمینه سیاست‌های محیط‌زیستی به شمار می‌رود و کشور‌های عضو فرصت خواهند داشت تا به صورت چندجانبه درباره تعهدات و پیشرفت‌های خود در راستای کاهش گاز‌های گلخانه‌ای گفتگو کنند. البته که یکی از استقبال کنندگان از شینا انصاری به عنوان معاون رئیس جمهور ایران در باکو نیز گوترش به عنوان دبیرکل سازمان ملل بود.
در همین حال برخی متخصصان کاپ‌های تغییر اقلیم را مهم‌ترین اجلاس‌های محیط‌زیستی جهان می‌دانند. کنفرانس طرف‌های متعاهد یا COP، رویدادی سالانه است که طی آن دولت‌های عضو پیمان‌های محیط زیستی سازمان ملل گردهم می‌آیند تا برای اقدامات اقلیمی به صورت مشترک تصمیم‌گیری کنند. این دولت‌ها تنها در صورتی به کاپ دعوت می‌شوند که بخشی از کنوانسیون‌های سازمان ملل متحد در زمینه تغییرات اقلیمی مانند کنوانسیون چارچوب تغییرات اقلیمی (UNFCCC) پروتکل کیوتو و یا موافقت‌نامه پاریس را پذیرفته باشند.
آنطور هم که در خبر‌ها گفته شده بود ریاست هیات اعزامی ایران در این دور از اجلاس را قرار بود که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران برعهده بگیرد، اما در نهایت روز اول این اجلاس بدون حضور نماینده‌ای از ایران برگزار شده و البته از همان ابتدا نیز به نظر می‌رسید که احتمال حضور مسعود پزشکیان به مذاق عده‌ای در داخل کشور خوش نیامد و چنان که روزنامه اصولگرای کیهان حتی در یادداشتی با تیتر «آقای پزشکیان تله گذاشته‌اند، به باکو نروید» به ملامت رئیس جمهور پرداخت.
فشار از سوی تندرو‌ها برای لغو حضور پزشکیان
البته فشار‌ها برای عدم حضور ایران و رئیس دولتش در باکو تنها به روزنامه کیهان ختم نشد و برخی نماینگان مجلس و فعالین سیاسی از جناح تندرو نیز به این موج پیوستند. ابوالفضل ظهره‌وند عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز یکی از همین مخالفان بود که درباره اجلاس کاپ ۲۹ گفت:\ «رئیس رژیم صهیونیستی قرار شده است که در این اجلاس شرکت کند و ما باید این اجلاس را تحریم کنیم. هر اجلاسی که رژیم صهیونیستی در آن شرکت می‌کند را باید تحریم کنیم.»
از سوی دیگر در حالی که جریان تندرو تاکید داشت ایران نباید در این اجلاس حاضر شود، اما شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست چند روز پیش درباره حضور ایران در این اجلاس گفت: «در موضوع تغییر اقلیم به عنوان یک موضوع مهم جهانی این کاپ اهمیت دارد و حضور جمهوری اسلامی هم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. ما در کشورمان یکسری مسائل محیط‌زیستی داریم و به واسطه تحریم هم از امکانات و تسهیلات محروم مانده ایم؛ هرچند کار‌هایی هم انجام داده ایم. تعامل جهانی و حضور پررنگ ما در این رویداد مهم بین‌المللی می‌تواند هم به تغییر نگاه جهان به کشورمان کمک کند و هم اینکه بتوانیم موضوعات محیط‌زیستی را در تعامل با سایر کشور‌ها و بهره‌گیری از امکانات و فناوری‌های جهان حل کنیم. تسهیلات بین‌المللی وجود دارد که می‌توانیم از آنها بهره‌مند شویم و در موضوع کاهش انتشار گاز‌های گلخانه ای، تاب آوری و سازگاری با تغییر اقلیم از آنها استفاده کنیم. ما همچنین در این اجلاس‌ها می‌توانیم از تجربیات جهانی در موضوع معیشت پایدار و سازگاری جامعه محلی بهره بگیریم.»
حضور اعضای کمیسیون انرژی اتاق ایران در باکو
در همین حال لغو سفر برنامه ریزی شده مسعود پزشکیان به باکو را باید مربوط به حضور اعضای کابینه و دولت اسرائیل دانست و در حالی که مدیر روابط عمومی نهاد ریاست جمهوری هفته گذشته به ایرنا گفته بود مسعود پزشکیان در هفته جاری به منظور شرکت در اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به کاپ ۲۹ به باکو پایتخت جمهوری آذربایجان خواهد رفت، اما روز دوشنبه همزمان با آغاز به کار این اجلاس در باکو، روزنامه فرهیختگان از قول یکی از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت گزارش کرد که «مسعود پزشکیان قرار نیست برای شرکت در اجلاس کاپ ۲۹ به باکو برود.»
این در حالی بود که آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران نیز گفته بود که با همت اتاق ایران، نمایندگان بخش خصوصی ایران در اجلاس جهانی کاپ ۲۹ حضور خواهند داشت و به تبادل تجارب و دستاورد‌های جهانی در کاهش تولید کربن خواهند پرداخت؛ یعنی حتی این مساله نیز اعلام شده بود که نمایندگانی از بخش خصوصی و اتاق بازرگانی ایران در این اجلاس شرکت خواهند کرد و حال به نظر می‌رسد این گروه همراه با معاون رئیس جمهور در باکو حاضر شوند.
پشت پرده‌های دعوت از اسرائیل
مساله عدم حضور پزشکیان و آن هم بعد از برنامه ریزی انجام شده را، اما باید به دلیل حضور اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم اسرائیل دانست که به همراه سه وزیر و به نمایندگی از اسرائیل در اجلاس کاپ ۲۹ در باکو شرکت می‌کند و به این ترتیب در حالی که دولت ایران برنامه ریزی کاملی برای حضور رئیس جمهور در این اجلاس داشت، حضور مسعود پزشکیان را لغو کرد.
عجیب‌تر اینکه سال گذشته یعنی در سال ۲۰۲۳ نیز ایران در کاپ تغییر اقلیم که در امارات برگزار شد، حاضر نبود که فارغ از نگاه غیرتخصصی باید پرسید چرا ایران در اجلاس سال گذشته نیز شرکت نکرد؟
اما از سوی دیگر کانال تلگرامی «میدل‌ایست اسپکتیتور» نیز مدعی شد که مسعود پزشکیان به دلیل حضور هیات بلندپایه اسرائیلی در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در باکو شرکت نخواهد کرد.
به گزارش اقتصاد ۲۴، این منبع خبری که پیش از این، اسنادی پیرامون ارزیابی آمریکا درباره نقشه رژیم صهیونیستی برای حمله به ایران را افشا کرده بود، این بار خبر داد که به‌جای رئیس‌جمهور ایران، شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، به‌عنوان مقامی پایین‌تر، در نشست «کاپ ۲۹» شرکت خواهد کرد؛ و البته تصریح کرد که شینا انصاری و تیمش به هیچ وجه با هیات اسرائیلی تعامل نخواهند کرد و در زمان سخنرانی نماینده این رژیم سالن کنفرانس را ترک خواهند کرد؛ مساله‌ای که تاکنون نه تایید و نه تکذیب شده و حتی روز نخست اجلاس بدون حضور هیات ایرانی حتی در حد معاون رئیس جمهور سپری شده و فعلا نیز خبری نه از وزیر امور خارجه در این اجلاس است و نه معاون رئیس جمهور.
فرصتی برای ایران در کاپ ۲۹
اما در مقابل اصرار تندرو‌ها و رسانه هایشان برای خود تحریمی ایران و عدم حضور در این اجلاس، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در توئیتی به این موضوع پرداخت و به مسعود پزشکیان توصیه کرد که فرصت حضور در جمع سران جهان در باکو را از دست ندهد. او دراین باره نوشت: «نرفتن پزشکیان به آذربایجان خود تحریمی است. خواست مردم ایران تنش‌زدایی است. به‌جای تنظیم لحن دولت با ادبیات کاسبان تنش و تحریم، از فرصت اجتماع سران دنیا در باکو استفاده کنید. “جهان زیست” حجتیه با دنیای ایرانیان متفاوت است.».
این تنها فلاحت پیشه نبود که حضور ایران را برای گسترش دیپلماسی کشور در باکو لازم می‌دانست و بسیاری دیگر از حامیان سفر پزشکیان به باکو نیز، حضور همزمان دستکم سران ۱۰۰ کشور مهم جهان را فرصتی برای دیپلماسی ایران می‌دانستند؛ فرصتی که ایران با دستان خود و عدم حضورش و خودتحریمی که اکنون اصرار دارد به ان تن بدهد به طرف‌های اسرائیلی تقدیمش کرد.
منافعی که ایران می‌تواند در کاپ ۲۹ داشته باشد
این اصرار تندرو‌ها برای عدم حضور جمهوری اسلامی در این اجلاس مهم بین المللی نیز در حالی است که این حضور نداشتن در کاپ ۲۹ پیامد‌های منفی قابل‌توجهی به دنبال خواهد داشت و از جمله یکی از دست دادن فرصت‌های مالی و فنی است.
کشور‌های شرکت‌کننده در کاپ می‌توانند از حمایت‌های مالی و فنی بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی استفاده کنند. شرکت نکردن ایران به معنی از دست دادن این فرصت‌هاست که می‌تواند تأثیرات منفی بر برنامه‌های زیست‌محیطی کشور داشته باشد.
در اهمیت این مساله می‌توان به سخنان دکتر شینا انصاری نیز ارجاع داد که اخیرا گفته بود: «کمبود بودجه در سازمان حفاظت محیط‌زیست یک مشکل تاریخی است. یکی از مشکلاتی که طی سال‌ها این سازمان با آن مواجه بوده محدودیت منابع مالی و اعتباری است که تاثیر آن را هم در اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها و هم حقوقی که پرسنل و به‌ویژه محیط‌بانان دریافت می‌کنند، می‌بینیم.»
در واقع یک حقیقت این است که محیط زیست و میراث تاریخی و باستانی در ایران از بودجه چندانی برخوردار نیستند و شاید بخشی از راه حل بودجه در این بخش را بتوان استفاده از ظرفیت‌ها و منابع بین الملی دانست به خصوص که اکنون مساله محیط زیست دیگر تنها در درون کشور‌ها تعریف نمی‌شود و کاملا وابسته به یکدیگر هستند.
همچنین به گزارش اقتصاد ۲۴ حضور ایران می‌تواند مزایایی همچون تقویت روابط دیپلماتیک و افزایش همکاری‌ها برای ایران که هنوز هم می‌تواند با حضور در این اجلاس، فرصتی برای تعامل و تبادل تجربیات با سایر کشور‌ها به دست آورد و همکاری‌های بین‌المللی را در حوزه محیط زیست و انرژی توسعه دهد.
همچنین دستیابی به منابع مالی و فنی برای ایران می‌تواند با ارائه برنامه‌های عملی و تعهد به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی رخ بدهد و ایران از منابع مالی و فناوری‌های جهانی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلایندگی سود ببرد و البته باید به مساله افزایش آگاهی و فرهنگ‌سازی زیست‌محیطی اشاره کرد که با ارائه گزارش‌هایی از وضعیت زیست‌محیطی ایران می‌تواند به افزایش آگاهی داخلی و فرهنگ‌سازی در جامعه کمک کند و شهروندان را به اهمیت مسائل محیط زیستی آگاه سازد.
در همین حال به نظر می‌رسد که دستکم حضور ایران اکنون در قامت معاون رئیس جمهور شاید بتواند تا حدودی برای منافع ایران در راستای بهبود محیط زیست کشور موثر باشد.
