در فصل گذشته نسبت اشتغال نیز با کاهش نقطه به نقطه ۰.۷واحد درصدی به ۳۷.۸درصد رسیده و با کاهش ۱۷۱ هزار نفری به ۲۴ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر رسیده است. بررسی جزئیات آمار اشتغال در کشور نشان می‌دهد که در تابستان سال جاری، سهم اشتغال در بخش کشاورزی و صنعت نسبت به مدت مشابه در سال گذشته کاهش یافته، اما سهم بخش خدمات در بازه زمانی مذکور با افزایش یک‌واحد درصدی به ۵۳.۱درصد رسیده است. این مساله نشان‌می‌دهد که ناترازی انرژی و بحران آب در کشور موجب شده است مشاغل این‌چنینی آسیب‌پذیر شوند.
مشارکت اقتصادی در مرز هشدار
بررسی آخرین آمارهای مربوط به بازار کار نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی کشور در تابستان سال جاری با کاهش ۰.۹واحد درصدی نسبت به تابستان سال گذشته به ۴۰.۸درصد رسیده است. نرخ مشارکت اقتصادی در فصل تابستان حتی نسبت به فصل قبل از آن نیز کاهش ۰.۴واحد درصدی را تجربه کرده است. نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد که چه سهمی از جمعیت در سن کار که در ایران افراد ۱۵ ساله به بالا است، در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت دارند؛ به عبارت دیگر نرخ مشارکت اقتصادی نشان‌دهنده افراد شاغل و بیکار است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که نرخ مشارکت اقتصادی کمتر از ۵۰درصد در یک کشور هشدار‌آمیز است. این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در ایران به مرور کاهش یافته و به کانال ۳۰درصد نزدیک شده است. کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در ایران در سال‌های گذشته نشأت‌گرفته از عوامل ساختاری اقتصادی مانند تورم‌های بالا و عوامل سیاسی مانند تحریم‌ها، حضور در لیست سیاه FATF و در نهایت جنگ است. برای مثال در حال حاضر همچنان نرخ مشارکت اقتصادی به دوران پیش از همه‌گیری ویروس کرونا نرسیده است. بنابراین در شرایطی که چالش‌های ساختاری وجود داشته باشند، شوک‌ها در موارد بسیاری جبران‌ناپذیر خواهند شد. در حال حال نرخ مشارکت اقتصادی زنان ایرانی با کاهش ۰.۱واحد درصدی به ۱۳.۶درصد رسیده است. در همین زمان نرخ مشارکت اقتصادی مردان معادل ۶۸.۱ درصد بوده است.
حیات شکننده اشتغال زنان
بررسی آخرین آمارهای مربوط به بازار کار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در فصل گذشته معادل ۷.۴درصد بوده که نسبت به تابستان سال گذشته ۰.۱واحد درصد کاهش و نسبت به بهار سال جاری ۰.۱درصد افزایش یافته است. تا حدودی می‌توان گفت که تحولات نرخ بیکاری در تابستان خنثی بوده؛ اما این تنها نمای کلی از اعداد است. در فصل گذشته نرخ بیکاری مردان که معادل ۵.۸درصد بوده که کاهش ۰.۳واحد درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته تجربه کرده و نسبت به بهار سال جاری نیز ۰.۲واحد درصد کاهش یافته است. بنابراین می‌توان حدس زد که نرخ بیکاری زنان در بازه‌های زمانی مذکور افزایش یافته است.
بر اساس آمارها در تابستان سال جاری نرخ بیکاری زنان معادل ۱۴.۲درصد بوده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یک واحد درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که نرخ بیکاری زنان در تابستان سال جاری نسبت به فصل قبلی خود ۱.۵درصد افزایش یافته است. بنابراین خنثی بودن نسبی نرخ بیکاری به‌دلیل افزایش نرخ بیکاری زنان و افزایش نرخ بیکاری مردان رخ داده است.
پرسشی که وجود دارد آن است که چرا در این بازه زمان تغییرات قابل‌توجهی در نرخ مشارکت زنان رخ داده است؟
کارشناسان معتقدند که در ایران بسیاری از زنان دارای مشاغل شکننده و ناپایدار هستند. به عبارت دیگر در شرایطی که قدرت اقتصادی خانوار رو به وخامت می‌گذارد، برخی از زنان به سراغ مشاغل پاره‌وقت و کم‌درآمد می‌روند تا کمک خرج خانوار باشند. این نوع مشاغل اغلب شکننده هستند و در برابر شوک‌های اقتصادی و سیاسی پایداری چندانی ندارد. بنابراین می‌توان گفت که یکی از بیشترین تبعات جنگ تحمیلی ۱۲روزه بر بازار کار کشور، برای مشاغل زنان بوده است. مشاغلی تا پیش از جنگ نیز حاشیه سود بالایی نداشتند و بعضا به صورت سر به سر به حیات خود ادامه می‌دادند، با آغاز جنگ تحمیلی نتوانستند مسیر مورد نظر خود را ادامه دهند و از بین رفتند.
افزایش جمعیت و کاهش نسبت اشتغال
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تابستان سال جاری جمعیت افراد شاغل با کاهش ۱۷۱ هزار نفری به ۲۴میلیون و ۹۵۸ هزار نفر رسیده است. نسبت اشتغال در تابستان جاری معادل ۳۷.۸درصد بوده که در مقایسه با تابستان سال گذشته ۰.۷ واحد درصد کاهش یافته است. نسبت اشتغال نشان می‌دهد چه سهمی از جمعیت در سن کار دارای شغل هستند. افزایش جمعیت شاغلان و کاهش نسبت اشتغال به‌دلیل رشد جمعیت افراد در سن کار در یک سال گذشته رخ داده است.
پیشروی اشتغال زنان تحصیل‌کرده
نکته قابل‌توجه دیگری که در آخرین گزارش مرکز آمار وجود دارد آن است که سهم اشتغال در بخش صنعت و کشاورزی در تابستان سال جاری نسبت به تابستان سال ۱۴۰۳ کاهش و سهم اشتغال در بخش خدمات با افزایش یک‌واحد درصدی به ۵۱.۳درصد رسیده است. یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سهم اشتغال در بخش صنعت در یک سال گذشته ناترازی‌های موجود در کشور و به تبع آن قطعی گاز و برق بوده است. در چنین شرایطی گاز مورد نیاز صنایع در زمستان‌ها و برق مورد نیاز این بخش در تابستان‌ها و به مرور در سال فصول دچار قطعی است. به همین دلیل فعالان بخش صنعت، به‌خصوص صنایع کوچک، توانایی برنامه‌ریزی برای تولید مورد نظر خود را نداشته و نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند. کاهش سهم اشتغال در بخش کشاورزی عمدتا به‌دلیل خشکسالی‌های پی‌در‌پی در سال‌های گذشته و بحران آب رخ داده است.
نکته قابل‌توجه دیگر آن است که بخش خدمات نسبت به سایر بخش‌ها معمولا به تحصیلات بیشتری نیاز دارد. در تابستان سال جاری سهم بیکاری جمعیت فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران با کاهش ۳.۶واحد درصدی نسبت به تابستان سال جاری به ۴۰.۳درصد رسیده است. این کاهش برای زنان حدود ۷درصد بوده است. همچنین می‌توان گفت سهم سهم جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان، در تابستان سال جاری نسبت به سال گذشته ۰.۳درصد کاهش یافته و به ۲۷درصد رسیده است. اما در همین بازه زمانی سهم زنان ۳درصد افزایش یافته است. به همین دلیل می‌توان نتیجه گرفت که هرچند بیکاری زنان افزایش یافته، اما این افزایش مربوط به افرادی بوده که دارای شغل‌های کم‌مهارت و شکننده بوده‌اند. این در حالی است که بیکاری زنان فارغ‌التحصیل آموزش عالی از از کل شاغلان، از تابستان سال گذشته تاکنون کاهش و سهم اشتغال آنان در همین بازه زمانی افزایش یافته است.
