سهم صادرات ایران به عراق آب رفت!
عراق که زمانی بزرگ‌ترین بازار کالاهای ایرانی بود، حالا سهم قابل توجهی از تجارت ایران را از دست داده و صادرات ایران به عراق به شدت کاهش یافته است. علت این افت صادرات چیست؟
عراق که زمانی بزرگ‌ترین بازار کالاهای ایرانی بود، حالا سهم قابل توجهی از تجارت ایران را از دست داده و صادرات ایران به عراق به شدت کاهش یافته است. علت این افت صادرات چیست؟
به گزارش رصد روز، صادرات ایران به عراق در سال‌های اخیر با کاهش قابل توجهی مواجه شده است. پیش‌تر کالاهایی مانند سیمان، فولاد، میلگرد، مواد غذایی و فرآورده‌های کشاورزی بخش عمده‌ای از بازار عراق را تشکیل می‌دادند، اما اکنون این کشور بسیاری از نیازهای خود را از طریق تولید داخلی تأمین می‌کند. تغییر ساختار بازار عراق باعث شده سهم ایران از این بازار کاهش یابد و کالاهای سنتی ایرانی جایگاه گذشته خود را از دست بدهند.
همچنین ایران در سال‌های گذشته تمرکز بالایی بر بازار عراق داشت و بخش عمده صادرات خود را به این کشور اختصاص داد. این سیاست باعث شد سایر بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی کمتر مورد توجه قرار گیرند و فرصت‌های جدید از دست برود؛ در حالی که برای افزایش ثبات صادرات و کاهش وابستگی، ایران باید روابط خود با کشورهای دیگر را تقویت کند و تنوع بازارهای صادراتی خود را افزایش دهد.
تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های مرتبط با FATF مسیر تجارت رسمی ایران با عراق و البته دیگر کشورها را دشوار کرده و امکان نقل و انتقال ارز و پول را با محدودیت‌های جدی مواجه ساخته است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بدون کاهش فشار تحریم‌ها و بهبود شرایط روابط بانکی، صادرات ایران به عراق نه‌تنها نمی‌تواند رشد کند، بلکه سهم خود را در بازارهای منطقه‌ای از دست می‌دهد و اهمیت توسعه بازارهای جایگزین بیش از پیش احساس می‌شود.
محمد هلاکو، عضو اتاق مشترک ایران و عراق، با اشاره بر اهمیت صادرات مواد غذایی در روابط تجاری ایران و عراق به تجارت‌نیوز گفت: بخش عمده صادرات به عراق مربوط به مواد خوراکی است، در گذشته فولاد هم صادر می‌شد، اما در حال حاضر اوضاع تغییر کرده؛ عراق اکنون واردات فولاد از ایران را ممنوع کرده زیرا چند کارخانه تولید فولاد در کردستان راه‌اندازی کرده است.
هلاکو با تأکید بر تغییر جایگاه عراق از مصرف‌کننده به تولیدکننده تشریح کرد: عراق دیگر مثل سابق مهم‌ترین مقصد صادراتی ایران نیست. زمانی فقط مصرف‌کننده بود، اما حالا خودش وارد بخش تولید شده و نباید فقط به بازار عراق تکیه کرد.
او با بیان اینکه ظرفیت تولید عراق رو به افزایش است توضیح داد: در گذشته روزانه هزاران تن کالا فقط به کردستان عراق می‌رفت، اما اکنون کارخانه‌های بزرگ با ظرفیت بالایی ساخته‌اند و در چند سال آینده نیازی به واردات از ایران ندارند. بحث میلگرد و فولاد هم مانند سیمان است و حتی در مواد غذایی هم ورود کرده‌اند. علاوه بر این، تنش میان حکومت مرکزی و اقلیم کردستان بر تجارت ایران تأثیر می‌گذارد.
هلاکو با اشاره بر چالش‌های ساختاری تجارت اظهار کرد: تعرفه‌های گمرکی در اقلیم و حکومت مرکزی عراق دوگانه است و یکسان عمل نمی‌شود. همچنین اجازه حمل یکسره برای کالاهای صادراتی ایران را نمی‌دهند؛ در حالی که ترکیه چنین امتیازی دارد. نبود روابط بانکی برای نقل و انتقال پول و ارز تجار و صادرکنندگان هم مشکل بزرگی است.
وی با تأکید بر سیاست‌های ارزی عراق تشریح کرد: حدود یک تا دو سال است که حکومت مرکزی عراق ارز ترجیحی به واردکنندگان خودش می‌دهد، اما این ارز شامل کالاهایی که از مسیر ایران ترانزیت می‌آید، نمی‌شود و بیشتر کالاهای ترانزیتی از بندر بصره وارد می‌شود.
عضو اتاق مشترک ایران و عراق در پایان با بیان اینکه سیاست‌های داخلی ایران هم صادرات را دشوار کرده است خاطرنشان کرد: در ایران سیاست تعهد ارزی اشتباه اجرا می‌شود. هیچ جای دنیا صادرکننده را مجبور نمی‌کنند ارز صادراتی را با قیمتی حداقل ۲۵ هزار تومان پایین‌تر از نرخ بازار به بانک مرکزی تحویل دهد. از سوی دیگر مقررات ناگهانی و لحظه‌ای، مثل ممنوعیت یک‌شبه صادرات برخی کالاها، شرکت‌ها را با ضرر و زیان روبه‌رو می‌کند.
برای حفظ سهم بازار و افزایش ثبات صادرات، ایران نیازمند اصلاح سیاست‌های تجاری و دیپلماسی اقتصادی هوشمند است تا هم از فرصت‌های موجود در عراق بهره ببرد و هم بازارهای جایگزین را توسعه دهد.
برای عضویت در کانال رصد روز کلیک کنید
